آداب جهاد در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

== توصیه‌های [[پیامبر]]{{صل}} در هنگام اعزام نیرو ==

[[رسول خدا]]{{صل}} در [[زمان]] اعزام یک فرمانده برای عملیات در منطقه‌ای خاص، اول توصیه‌های لازم را به وی می‌کرد که مبادا به [[مردم]] [[ستم]] کند و بی‌جهت افراد را بکشد یا دست به کارهای غیرمنطقی و مخالف با ارزش‌های دینی بزند. [[ابوحمزه ثمالی]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل می‌کند که روش رسول خدا{{صل}} این‌گونه بود که هرگاه تصمیم داشت گروهی را اعزام کند، آنان را می‌خواست و در برابر خود می‌نشاند، سپس این‌گونه به آنان توصیه می‌کرد: {{متن حدیث|سِيرُوا بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ لَا تَغُلُّوا وَ لَا تُمَثِّلُوا وَ لَا تَغْدِرُوا وَ لَا تَقْتُلُوا شَيْخاً فَانِياً وَ لَا صَبِيّاً وَ لَا امْرَأَةً وَ لَا تَقْطَعُوا شَجَراً إِلَّا أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَيْهَا}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۲۷؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۳۸.</ref>: «[[به نام خدا]]، برای [[خدا]] و در [[راه خدا]] و برابر با [[مذهب]] رسول خدا{{صل}} [[سیر]] و [[حرکت]] کنید. [[غلول]] و [[خیانت]] نکنید، دشمنانتان را [[مثله]] نکنید (اعضای آنان را قطعه‌قطعه ننمایید) و [[نیرنگ]] نکنید و مردان پیر و [[کودک]] و زنی را نکشید و درختی را قطع نکنید مگر اینکه مجبور شوید».

 

در [[روایت]] [[مسعدة بن صدقه]] امام صادق{{ع}} می‌فرماید: وقتی رسول خدا{{صل}} گروهی را اعزام می‌نمود، اول نکاتی را به فرمانده توصیه می‌کرد و او را نسبت به خودش و جمع همراه وی، به [[تقوای الهی]] توصیه می‌کرد<ref>{{متن حدیث|أَمَرَهُ بِتَقْوَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي خَاصَّةِ نَفْسِهِ ثُمَّ فِي أَصْحَابِهِ عَامَّةً}}.</ref>؛ سپس به جمع افراد اعزامی این‌گونه می‌فرمود: [[جهاد]] کنید برای خدا و در راه خدا بجنگید با کسی که به خدا [[کافر]] است و [[فریب]] ندهید، [[خیانت]] نکنید، [[مثله]] ننمایید و بچه و نه کسی را که در جای بلندی گرفتار شده است نکشید، و نخل‌ها را به [[آتش]] نکشید و کسی را در آب [[غرق]] نکنید و درخت‌های میوه را قطع نکنید و زراعت‌ها را به آتش نکشید؛ زیرا شما نمی‌‌دانید شاید به آن نیازمند شوید و حیواناتی را که دارای گوشت [[حلال]] هستند نکشید، مگر در موردی که چاره‌ای از خوردن آنها نیست<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۲۹؛ ج۹، ص۴۱۳ (چ دارالحدیث)؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۳۸: {{متن حدیث|اغْزُ بِسْمِ اللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَاتِلُوا مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ وَ لَا تَغْدِرُوا وَ لَا تَغُلُّوا وَ تُمَثِّلُوا وَ لَا تَقْتُلُوا وَلِيداً وَ لَا مُتَبَتِّلًا فِي شَاهِقٍ وَ لَا تُحْرِقُوا النَّخْلَ وَ لَا تُغْرِقُوهُ بِالْمَاءِ وَ لَا تَقْطَعُوا شَجَرَةً مُثْمِرَةً وَ لَا تُحْرِقُوا زَرْعاً لِأَنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ لَعَلَّكُمْ تَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ وَ لَا تَعْقِرُوا مِنَ الْبَهَائِمِ مِمَّا يُؤْكَلُ لَحْمُهُ إِلَّا مَا لَا بُدَّ لَكُمْ مِنْ أَكْلِهِ}}.</ref>.

 

[[علامه مجلسی]] در شرح این [[حدیث]] می‌نویسد: بخشی از آنچه [[نهی]] شده راجع به درختان، در صورتی است که ضرورتی پیش نیاید و در صورت [[ضرورت]] اشکال ندارد، آن گونه که [[رسول خدا]]{{صل}} دربارۀ نخل‌های بنی‌‌‌‌‌‌‌نضیر انجام داد<ref>محمدباقر مجلسی، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج‌۹، ص‌۳۶۶.</ref>. این نکته در خبر دیگری از [[پیامبر]]{{صل}} نقل شده است که فرمود: {{متن حدیث|وَ لَا تَقْطَعُوا شَجَرَةً إِلَّا أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَيْهَا}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج‌۵، ص‌۳۰.</ref>: و درختی را قطع نکنید مگر اینکه مجبور به قطع آن شوید». [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نیز توصیه‌های مشابهی دارد. در بخشی از آن توصیه‌ها به [[مجاهدان]] صحنه [[نبرد]] چنین می‌خوانیم: کشته‌ای را [[مُثله]] نکنید و هرگاه به [[اقامتگاه]] مردان قومی رسیدید، پنهان‌ها را آشکار نکنید و وارد خانه‌ای نشوید و چیزی از [[اموال]] آنان را نگیرید، مگر آنچه در میان لشکرشان بیابید و [[زنان]] را با [[آزار]] تحریک نکنید، گرچه به [[ناموس]] شما [[بی‌حرمتی]] کنند و [[فرماندهان]] و [[شایستگان]] شما را [[فحش]] دهند؛ زیرا آنان دارای قوا و [[روح]] و [[عقل]] ضعیفی هستند و ما به‌تحقیق [[مأمور]] شده‌ایم از آنان دست بداریم درحالی‌که [[مشرک]] بودند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج‌۵، ص‌۳۹: {{متن حدیث|وَ لَا تُمَثِّلُوا بِقَتِيلٍ وَ إِذَا وَصَلْتُمْ إِلَى رِجَالِ الْقَوْمِ فَلَا تَهْتِكُوا سِتْراً وَ لَا تَدْخُلُوا دَاراً وَ لَا تَأْخُذُوا شَيْئاً مِنْ أَمْوَالِهِمْ إِلَّا مَا وَجَدْتُمْ فِي عَسْكَرِهِمْ وَ لَا تُهَيِّجُوا امْرَأَةً بِأَذًى وَ إِنْ شَتَمْنَ أَعْرَاضَكُمْ وَ سَبَبْنَ أُمَرَاءَكُمْ وَ صُلَحَاءَكُمْ فَإِنَّهُنَّ ضِعَافُ الْقُوَى وَ الْأَنْفُسِ وَ الْعُقُولِ وَ قَدْ كُنَّا نُؤْمَرُ بِالْكَفِّ عَنْهُنَّ وَ هُنَّ مُشْرِكَاتٌ}}.</ref>.

 

[[صفیه]]، دختر حارث ثقفی [[زن]] [[عبدالله بن خلف خزاعی]]، بعد از جنگ جمل وقتی چشمش به حضرت افتاد فریاد زد: ای کسی که دوستان را می‌کشی و [[جماعت]] را متفرق می‌کنی؛ حضرت فرمود: من تو را [[سرزنش]] نمی‌‌کنم اگر با من [[دشمنی]] کنی؛ زیرا جدت را در [[روز]] [[جنگ بدر]] کشتم و عمویت را روز [[احد]] و الان همسرت را و اگر من کشندۀ [[دوستان]] بودم، کسانی را که در این [[خانه‌ها]] [[پناه]] گرفته‌اند، می‌کشتم. [[خانه]] را [[تفتیش]] کردند؛ [[مروان]] و [[عبدالله بن زبیر]] در آن بودند<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل أبی‌طالب{{ع}}، ج۲، ص۲۶۲؛ ابن‌أبی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۰۵؛ شیخ مفید، الإختصاص، ص۳۶۷؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۴۱، ص۳۱۰.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیره نظامی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|سیره نظامی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۵۲.</ref>