خداشناسی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
از آن رو که [[خداوند]] مبدأ هستی و [[کمالات]] است، [[شناخت]] او ارزشمندترین گونه شناخت است. شناخت خدا، بستر [[استواری]] برای دیگر [[شناخت‌ها]] نیز فراهم می‌کند و درکی درست از هستی و روابط میان پدیده‌های [[جهان]] به انسان می‌بخشد. از [[روایات]] نیز برمی‌آید که گران‌بهاترین شناخت آن است که [[آدمی]] [[خدا]] را بشناسد<ref>میزان الحکمة، ۳/ ۱۸۸۶.</ref>. [[شناخت خداوند]]، کامل‌ترین و روشن‌ترین مصداق [[دانش]] است و [[آیات]] و روایات فراوانی از [[فضیلت]] آن یاد کرده‌اند<ref>پیام قرآن‌، ۱/ ۸۱- ۵۶؛ اخلاق در قرآن‌، ۱/ ۲۷۷.</ref>.
از آن رو که [[خداوند]] مبدأ هستی و [[کمالات]] است، [[شناخت]] او ارزشمندترین گونه شناخت است. شناخت خدا، بستر [[استواری]] برای دیگر [[شناخت‌ها]] نیز فراهم می‌کند و درکی درست از هستی و روابط میان پدیده‌های [[جهان]] به انسان می‌بخشد. از [[روایات]] نیز برمی‌آید که گران‌بهاترین شناخت آن است که [[آدمی]] [[خدا]] را بشناسد<ref>میزان الحکمة، ۳/ ۱۸۸۶.</ref>. [[شناخت خداوند]]، کامل‌ترین و روشن‌ترین مصداق [[دانش]] است و [[آیات]] و روایات فراوانی از [[فضیلت]] آن یاد کرده‌اند<ref>پیام قرآن‌، ۱/ ۸۱- ۵۶؛ اخلاق در قرآن‌، ۱/ ۲۷۷.</ref>.


نخستین گام در [[دین]]، شناخت خداوند است<ref>نهج البلاغه‌، خ ۱.</ref>. شناخت خداوند، [[هدف آفرینش]] هستی است<ref>{{متن قرآن|اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا}}؛ سوره طلاق، آیه ۱۲؛ پیام قرآن‌، ۱/ ۶۰.</ref>. پیش رفتن در مراتب و منازل [[قرب الهی]]، در گرو شناخت خداوند است و هر قدر این شناخت افزون شود، تقربی بیش‌تر حاصل می‌آید<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ انشُزُوا فَانشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ}}؛ سوره مجادله، آیه ۱۱.</ref>. [[شناخت خداوند]]، مایه [[ایمان]] و [[فضیلت‌های انسانی]] است. [[ایمان]] جز از رهگذر [[شناخت]] حاصل نمی‌آید<ref>اخلاق در قرآن‌، ۱/ ۲۷۵؛ پیام قرآن‌، ۱/ ۷۲؛ {{متن قرآن| قُلْ آمِنُواْ بِهِ أَوْ لاَ تُؤْمِنُواْ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ مِن قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ سُجَّدًا وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِن كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولاً}}؛ سوره اسراء، آیه ۱۰۷ و ۱۰۸؛ {{متن قرآن|وَيَرَى الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِي أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَيَهْدِي إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ}}؛ سوره سبأ، آیه ۶؛ {{متن قرآن| وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ آمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}؛ سوره حج، آیه ۵۴؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ}}؛ سوره آل عمران، آیه ۷.</ref>. [[شناخت خدا]]، [[لذت]] [[معنوی]] می‌آفریند؛ چنان که در [[روایت]] است که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "اگر [[مردم]] می‌دانستند که در شناخت [[خدای عزوجل]] چه لذتی نهفته است، هرگز به متاع [[دنیوی]] و آن [[نعمت‌ها]] [[چشم]] نمی‌دوختند که [[خداوند]] [[دشمنان]] خویش را از آنها نصیب داده است و قدر [[دنیا]] در پیش چشمشان، از آنچه پا بر آن می‌نهند، کم‌تر می‌نمود و از شناخت خدا لذت می‌بردند؛ همانند لذت کسی که در باغ‌های بهشتی همراه [[اولیای الهی]] است"<ref>الفروع من الکافی‌، ۸/ ۲۴۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۱۰ ـ ۳۱۱.</ref>
نخستین گام در [[دین]]، شناخت خداوند است<ref>نهج البلاغه‌، خ ۱.</ref>. شناخت خداوند، [[هدف آفرینش]] هستی است<ref>{{متن قرآن|اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا}}؛ سوره طلاق، آیه ۱۲؛ پیام قرآن‌، ۱/ ۶۰.</ref>. پیش رفتن در مراتب و منازل [[قرب الهی]]، در گرو شناخت خداوند است و هر قدر این شناخت افزون شود، تقربی بیش‌تر حاصل می‌آید<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ انشُزُوا فَانشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ}}؛ سوره مجادله، آیه ۱۱.</ref>. [[شناخت خداوند]]، مایه [[ایمان]] و فضیلت‌های انسانی است. [[ایمان]] جز از رهگذر [[شناخت]] حاصل نمی‌آید<ref>اخلاق در قرآن‌، ۱/ ۲۷۵؛ پیام قرآن‌، ۱/ ۷۲؛ {{متن قرآن| قُلْ آمِنُواْ بِهِ أَوْ لاَ تُؤْمِنُواْ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ مِن قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ سُجَّدًا وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِن كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولاً}}؛ سوره اسراء، آیه ۱۰۷ و ۱۰۸؛ {{متن قرآن|وَيَرَى الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِي أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَيَهْدِي إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ}}؛ سوره سبأ، آیه ۶؛ {{متن قرآن| وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ آمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}؛ سوره حج، آیه ۵۴؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ}}؛ سوره آل عمران، آیه ۷.</ref>. [[شناخت خدا]]، [[لذت]] [[معنوی]] می‌آفریند؛ چنان که در [[روایت]] است که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "اگر [[مردم]] می‌دانستند که در شناخت [[خدای عزوجل]] چه لذتی نهفته است، هرگز به متاع [[دنیوی]] و آن [[نعمت‌ها]] [[چشم]] نمی‌دوختند که [[خداوند]] [[دشمنان]] خویش را از آنها نصیب داده است و قدر [[دنیا]] در پیش چشمشان، از آنچه پا بر آن می‌نهند، کم‌تر می‌نمود و از شناخت خدا لذت می‌بردند؛ همانند لذت کسی که در باغ‌های بهشتی همراه [[اولیای الهی]] است"<ref>الفروع من الکافی‌، ۸/ ۲۴۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۱۰ ـ ۳۱۱.</ref>


== امکان و حدود شناخت خدا ==
== امکان و حدود شناخت خدا ==
۱۱۵٬۹۶۳

ویرایش