←بیان شیخ طوسی
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۴۰۵: | خط ۴۰۵: | ||
با این تقریر روشن می‌شود که قلمرو ثابت شده از عصمت، با این [[برهان]] عصمت از گناه و اشتباه است. | با این تقریر روشن می‌شود که قلمرو ثابت شده از عصمت، با این [[برهان]] عصمت از گناه و اشتباه است. | ||
====== اشکال فخر رازی ====== | |||
فخر رازی پس از اینکه به دلالت آیه بر عصمت اقرار می‌کند می‌نویسد: «خیلی بعید است مراد از اولوالامر در این آیه امامانی باشد که روافض ([[شیعیان]]) مدعی عصمت آنان هستند؛ زیرا برای [[اطاعت از امامان]] [[شیعه]] لازم است آنان را بشناسیم و [[دستورات]] آنها به ما رسیده باشد. وی در ادامه می‌افزاید: {{عربی|فلو أوجب علينا طاعتهم قبل معرفتهم كان هذا تكليف ما لا يطاق}}<ref>تفسیر الرازی، ج۱۰، ص۱۴۶.</ref>؛ اگر پیش از آنکه ایشان را بشناسیم [[اطاعت]] آنان بر ما [[واجب]] باشد، [[تکلیف]] «ما لایطاق» لازم می‌آید. | |||
به عبارتی اطاعت مشروط به [[شناخت]] است و لازمه شناخت دسترسی داشتن به آنان است، در حالی که نه دسترسی به آنان داریم و نه [[معرفت]] به آنان، و آن‌گاه که معرفت نبود، چگونه می‌توان گفت [[اطاعت]] از آنان [[واجب]] است؟ در نتیجه اگر اطاعت آنها بر ما واجب باشد، این [[وجوب]] تکلیفی است که مکلّفین قادر به انجام آن نیستند و امر به تکلیفی که [[قدرت]] بر انجام آن نباشد، [[قبیح]] و از [[خدای حکیم]] محال است. وی سپس «[[امت اسلامی]]» را مصداق «[[اولو الامر]]» معرفی می‌کند و مدعی می‌شود بر اساس این [[آیه]] «امت اسلامی» باید به طور مطلق از «امت اسلامی» [[پیروی]] کنند! این [[کلام]] به قدری سخیف است که نیازمند طرد و [[نفی]] نیست. اما در پاسخ این سخن وی که «معرفت امامی که در دست‌رس نباشد ممکن نیست» دو پاسخ می‌توان ابراز داشت: | |||
'''پاسخ نقضی:''' | |||
محدثانی هم‌چون مسلم، احمد و بسیاری از بزرگان [[اهل سنت]] به الفاظ گوناگون از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نقل کرده‌اند که: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}<ref>این حدیث با این الفاظ در شرح المقاصد فی علم الکلام، جلد ۲، صفحه ۲۷۵ آمده است و در بقیه منابع اهل سنت با الفاظی مختلف به آن اشاره شده است. مثلاً در مسند أحمد: ج۳، ص۴۴۶ و التاریخ الکبیر، ج۶، ص۴۴۵، ش۲۹۴۳ به این صورت آمده است: {{متن حدیث|من مات و ليست عليه طاعة مات ميتة جاهلية}}. در مسند أحمد، ج۴، ص۹۶؛ مجمع الزوائد، ج۵، ص۲۱۸؛ مسند أبی داوود، ص۲۵۹؛ المعجم الکبیر، ج۱۹، ص۳۸۸؛ مسند الشامیین، ج۲، ص۴۳۹، ش۱۶۵۴؛ شرح نهج البلاغة (ابن ابی الحدید)، ج۹، ص۱۵۵؛ کنز العمال، ج۱، ص۱۰۳، ش۴۶۴ و ج۶، ص۶۵، ش۱۴۸۶۳ و علل الدار قطنی، ج۷، ص۶۳، ش۱۲۱۴ نیز آمده است: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ بِغَيْرِ إِمَامٍ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}. در الطبقات الکبری، ج۵، ص۱۴۴؛ المعجم الأوسط، ج۱، ص۷۹ و کنز العمال، ج۱، ص۱۰۳، ش۴۶۳ نیز این‌گونه آمده است: {{متن حدیث|من مات و لا بيعة عليه مات ميتة جاهلية}}. در صحیح مسلم، ج۶، ص۲۲؛ السنن الکبری (بیهقی)، ج۸، ص۱۵۶؛ فتح الباری، ج۱۳، ص۵؛ المعجم الکبیر، ج۱۹، ص۳۳۵؛ کنز العمال، ج۶، ص۵۲، ش۱۴۸۱۰ و تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۵۳۰ نیز با این الفاظ آمده است: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَيْسَ فِي عُنُقِهِ بَيْعَةٌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}. و یا در صحیح ابن حبان: ج۱۰، ص۴۳۴ آمده است: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَيْسَ لَهُ إِمَامٌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}.</ref>. بر اساس این [[حدیث]]، در هر زمانی باید با [[امام]] آن [[زمان]] [[بیعت]] کرد و اگر کسی بدون بیعت و [[معرفت]] آن امام از [[دنیا]] برود، [[مرگ]] او [[مرگ جاهلیت]] است. حال از [[فخر رازی]] می‌پرسیم که اگر [[معرفت امام]] میسّر و امام در دست‌رس نبود، چرا [[پیامبر اکرم]] [[مسلمانان]] را به معرفت او [[مکلف]] کرده است؟ | |||
علاوه بر آن مگر [[شناخت]] همیشه با در دست‌رس بودن ملازمه دارد؟ مگر اکنون که به [[رسول خدا]]{{صل}} معتقدیم و او را می‌شناسیم، ایشان در دست‌رس ما است؟ پس شناخت راه‌های مختلفی دارد و منحصر به شناخت حضوری نیست و می‌توان از شنیدن سخنان، [[سیره]] و [[دستورات]] آن فرد، وی را شناخت و از همین راه از او [[پیروی]] کرد. | |||
'''پاسخ حلّی:''' | |||
افزون بر آن، باید توجه داشت که پیش از هر بحثی باید صحت ادعای فخر رازی [[اثبات]] شود. آیا واقعاً [[امّت]] به [[ائمه اطهار]]{{عم}} دسترسی نداشته‌اند؟ و با فرض عدم دسترسی به [[امامان]]{{عم}}، آیا سبب این عدم [[توفیق]] [[ائمه]] بوده‌اند یا خود [[مردم]] موجب این [[محرومیت]] شده‌اند؟ آیا [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} که بیست‌وپنج سال خانه‌نشین بودند، خود این خانه‌نشینی را [[انتخاب]] کردند یا مردم در چنین خانه‌نشینی دخیل بودند؟ مگر نه این بود که [[امام کاظم]]{{ع}} سال‌ها در [[زندان]] به سر بردند و مگر نه این است که [[امام زمان]]{{ع}} [[غائب]] از انظار هستند. چه کسی مقصر است؟! آری، [[حاکمان جائر]]، [[عالمان]] خدمت‌گذار به آنها و مردمانی که نسبت به این امور بی‌تفاوت بوده‌اند همان مقصران اصلی‌اند. | |||
[[ابو حنیفه]] را در مقابل [[امام صادق]]{{ع}} عَلَم کردند. به [[مالک بن انس]] دستور نوشتن کتاب «موطأ» دادند و با [[هدف]] کم‌رنگ کردن مقام علمی ائمه{{عم}}، به [[تبلیغ]] مالک بن انس و [[ابو حنیفه]] پرداختند و حال آنکه هر دو از شاگردان [[امام صادق]]{{ع}} بودند و [[شافعی]] نیز شاگردِ شاگرد [[امام صادق]]{{ع}}. | |||
البته [[معرفت امام]] برای اهلش ممکن و میسر بوده و هرگز تکلیف مالا یطاق نبوده است. [[حاکمان جور]] با کمک چنین عالمانی دست نشانده، [[فقه]] چهارگانه‌ای را برای [[مسلمانان]] تأسیس کردند تا درِ [[خانه]] [[اهل بیت]]{{عم}} بسته شود. | |||
اما با این وجود، رسیدن به [[امام]] در هر [[زمان]] و اخذ [[احکام]] از ایشان ناممکن نبوده است، از این رو کسانی خدمت حضرات [[ائمه]] شاگردی کرده و کسب [[فیض]] نموده‌اند. در زمان کنونی نیز امکان رسیدن به خدمت امام وجود دارد، هر چند شرط و شروط فراوانی دارد، ولی افرادی خدمت [[امام زمان]]{{ع}} [[شرف]] حضور یافته و [[دستورات الهی]] را از آن جناب دریافت می‌کنند. از همین روست که هر کس نگرفت، خودش کوتاهی کرده است. | |||
در نتیجه باید گفت: این فاصله‌ای که میان اکثر [[امت]] و اهل بیت [[رسول الله]]{{صل}} افتاده از طرف [[خداوند]] و ائمه{{عم}} نبوده است و کوتاهی و تقصیر همواره از جانب [[مردم]] به وجود می‌آید. پس [[معرفت]] ممکن بوده و حاصل شده است؛ چراکه این معرفت برای بزرگان [[شیعه]] به وجود آمد و فقه شیعی را با این عظمت تأسیس کردند و همه فتاوای ایشان مستند به روایات اهل بیت{{عم}} است<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)| جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲]]، ص ۱۰۰.</ref>. | |||
===== دلیل سوم: [[آیه صادقین]] ===== | ===== دلیل سوم: [[آیه صادقین]] ===== | ||