←معنا و حقیقت «عصمت» از نگاه متکلمان شیعه
(←منابع) |
|||
خط ۱٬۸۸۸: | خط ۱٬۸۸۸: | ||
منظور نگارنده از عصمت در این نوشتار، همان معنای اصطلاحی مورد قبول [[امامیه]] است که عبارت است از: مصونیت از گناه و خطا به سبب ملکه درونی و [[لطف الهی]]. این در حالی است که اساساً [[اهل سنت]] به [[عصمت ائمه]]{{عم}} قائل نیستند. فیصل [[نور]] نیز در کتاب الامامة و النص تصریح میکند که [[امامان]] (و همچنین [[پیامبران]])، برخلاف نظر [[شیعیان]]، [[معصوم]] نیستند. آنها گناه و [[اشتباه]] میکنند، [[طلب مغفرت]] مینمایند و دچار [[فراموشی]] و اشتباه نیز میشوند<ref>ر.ک: فیصل نور، الامامة و النص، ص۳۶۳.</ref>؛ بنابراین، عصمتی که مورد هجمه فیصل نور قرار گرفته است و [[دفاعی]] که امامیه از [[عصمت امام]]{{ع}} میکند، در هر دو طرف همان عصمت مورد قبول [[امامیه]] است.<ref>[[زکیه فلاح یخدانی|فلاح یخدانی، زکیه]]، [[بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام (کتاب)|بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام]]، ص۱۹</ref> | منظور نگارنده از عصمت در این نوشتار، همان معنای اصطلاحی مورد قبول [[امامیه]] است که عبارت است از: مصونیت از گناه و خطا به سبب ملکه درونی و [[لطف الهی]]. این در حالی است که اساساً [[اهل سنت]] به [[عصمت ائمه]]{{عم}} قائل نیستند. فیصل [[نور]] نیز در کتاب الامامة و النص تصریح میکند که [[امامان]] (و همچنین [[پیامبران]])، برخلاف نظر [[شیعیان]]، [[معصوم]] نیستند. آنها گناه و [[اشتباه]] میکنند، [[طلب مغفرت]] مینمایند و دچار [[فراموشی]] و اشتباه نیز میشوند<ref>ر.ک: فیصل نور، الامامة و النص، ص۳۶۳.</ref>؛ بنابراین، عصمتی که مورد هجمه فیصل نور قرار گرفته است و [[دفاعی]] که امامیه از [[عصمت امام]]{{ع}} میکند، در هر دو طرف همان عصمت مورد قبول [[امامیه]] است.<ref>[[زکیه فلاح یخدانی|فلاح یخدانی، زکیه]]، [[بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام (کتاب)|بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام]]، ص۱۹</ref> | ||
==معنا و [[حقیقت]] «[[عصمت]]» از نگاه | ==معنا و [[حقیقت]] «[[عصمت]]» از نگاه متکلمان شیعه== | ||
عالمان شیعه هر یک به نوعی و با نگرشی به واژه و [[حقیقت عصمت]] نگریستهاند که گاهی [[اتفاق نظر]] و گاهی نیز [[اختلاف]] نظرهایی جزئی دارند؛ هر چند اختلافهای جزئی خللی به حقیقت عصمت [[ائمه]] نمیزند. با این بیان، به بررسی آن در میان متکلمان شیعی در این قسمت خواهیم پرداخت. | |||
[[شیخ مفید]] در تعریف «عصمت» مینویسد: | [[شیخ مفید]] در تعریف «عصمت» مینویسد: | ||
{{عربی|العصمة لطف يفعله الله تعالى بالمكلف بحيث يمتنع منه وقوع المعصية و ترك الطاعة مع قدرته عليهما}}<ref>النکت الاعتقادیة، ص٣٧.</ref>؛ | {{عربی|العصمة لطف يفعله الله تعالى بالمكلف بحيث يمتنع منه وقوع المعصية و ترك الطاعة مع قدرته عليهما}}<ref>النکت الاعتقادیة، ص٣٧.</ref>؛ | ||
خط ۱٬۹۰۴: | خط ۱٬۹۰۴: | ||
{{عربی|هي التنزه عن الذنوب والمعاصي صغائرها وكبائرها، وعن الخطأ والنسيان، وإن لم يمتنع عقلا على النبي أن يصدر منه ذلك؛ بل يجب أن يكون منزها حتى عما ينافي المروة، كالتبذل بين الناس من أكل في الطريق أو ضحك عال، وكل عمل يستهجن فعله عند العرف العام}}<ref>عقائد الإمامیة، ص۵۴.</ref>؛ | {{عربی|هي التنزه عن الذنوب والمعاصي صغائرها وكبائرها، وعن الخطأ والنسيان، وإن لم يمتنع عقلا على النبي أن يصدر منه ذلك؛ بل يجب أن يكون منزها حتى عما ينافي المروة، كالتبذل بين الناس من أكل في الطريق أو ضحك عال، وكل عمل يستهجن فعله عند العرف العام}}<ref>عقائد الإمامیة، ص۵۴.</ref>؛ | ||
[[عصمت]]، [[دوری از گناهان]] و نافرمانیهای کوچک و بزرگ و دوری از [[اشتباه]] و [[فراموشی]] است، هر چند صدور آن از [[پیامبر]] عقلاً مانعی ندارد، بلکه [[واجب]] است [[معصوم]] حتی از امور منافیِ [[مروت]] مانند کارهایی که موجب [[خفت]] و سبک شدن وی در میان [[مردم]] همچون [[غذا خوردن]] در محل عبور و مرور، [[خنده]] با صدای بلند و هر عملی که نزد عموم مردم [[ناپسند]] به شمار آید نیز [[پرهیز]] کند. | [[عصمت]]، [[دوری از گناهان]] و نافرمانیهای کوچک و بزرگ و دوری از [[اشتباه]] و [[فراموشی]] است، هر چند صدور آن از [[پیامبر]] عقلاً مانعی ندارد، بلکه [[واجب]] است [[معصوم]] حتی از امور منافیِ [[مروت]] مانند کارهایی که موجب [[خفت]] و سبک شدن وی در میان [[مردم]] همچون [[غذا خوردن]] در محل عبور و مرور، [[خنده]] با صدای بلند و هر عملی که نزد عموم مردم [[ناپسند]] به شمار آید نیز [[پرهیز]] کند. | ||
بنابراین از دیدگاه [[مرحوم مظفر]] معصوم علاوه بر پرهیز از [[خطا]] و [[معصیت]]، باید از اموری که موجب [[تحقیر]] و وهن وی در نظر مردم میگردد پرهیز کند. به عنوان مثال هر چند خندیدن با صدای بلند و غذا خوردن در کنار خیابان [[گناه]] و خطا محسوب نمیشود، اما با مروت و [[شخصیت اجتماعی]] افراد [[محترم]] ناسازگار است. بنابراین [[شأن معصوم]] بسیار بالاتر از آن است که مرتکب چنین افعالی گردد<ref>از کارهای سبک و اموری که مایه و هن است به «خلاف مروّت» تعبیر میشود. شرط یا عدم شرط بودن «مروت» در بحث «عدالت» نیز مطرح است.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، | بنابراین از دیدگاه [[مرحوم مظفر]] معصوم علاوه بر پرهیز از [[خطا]] و [[معصیت]]، باید از اموری که موجب [[تحقیر]] و وهن وی در نظر مردم میگردد پرهیز کند. به عنوان مثال هر چند خندیدن با صدای بلند و غذا خوردن در کنار خیابان [[گناه]] و خطا محسوب نمیشود، اما با مروت و [[شخصیت اجتماعی]] افراد [[محترم]] ناسازگار است. بنابراین [[شأن معصوم]] بسیار بالاتر از آن است که مرتکب چنین افعالی گردد<ref>از کارهای سبک و اموری که مایه و هن است به «خلاف مروّت» تعبیر میشود. شرط یا عدم شرط بودن «مروت» در بحث «عدالت» نیز مطرح است.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲]]، ص ۴۰.</ref> | ||
==نظر [[علامه طباطبائی]] درباره «عصمت»== | ==نظر [[علامه طباطبائی]] درباره «عصمت»== |