بحث:مراحل معاد: تفاوت میان نسخه‌ها

==معناشناسی==

=== حقیقت مرگ===

[[انسان‌ها]] در [[زندگی دنیوی]] خود پس از سپری کردن دوره‌های مختلف [[زندگی]]، سرانجام به دورۀ [[پیری]] می‌رسند و در تقدیری گریزناپذیر در آستانۀ مرگ قرار می‌گیرند. موضوع مرگ و فنا و زوال [[انسان]] یا مرگ و ادامۀ هستی او در جهانی دیگر و در شرایطی جدید، موضوعی است که مکاتب گوناگون نتوانسته‌اند بی‌تفاوت از آن عبور کنند <ref>ر. ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه]]، ص۶۸۳-۶۸۴.</ref>

=== نگاه کلی به مرگ ===

[[دانشمندان اسلامی]] با [[الهام]] از [[قرآن کریم]] که می‌فرماید [[خداوند]] مرگ و زندگی را آفرید، معتقدند مرگ نوعی وجود و هستی است، نه نیستی و نابودی. به بیان ساده‌تر، مرگ پایان زندگی نیست، بلکه انتقال از یک نوع زندگی به نوع دیگری از زندگی است <ref>خواجه‌نصیر، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، ۱۵۳.</ref>. <ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[مرگ (مقاله)|مقاله «مرگ»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۲۶۰–۲۶۴.</ref>

برخی از [[اندیشمندان]] مرگ را مانند پلی می‌داند که انسان را از این [[دنیا]] به [[جهان]] دیگری منتقل می‌کند. زندگی پس از مرگ حتی قوی‌تر و کامل‌تر از زندگی [[دنیایی]] است؛ زیرا [[زندگی دنیا]] موقتی است اما زندگی پس از مرگ دائمی و همیشگی است <ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۳۲۲-۳۲۳.</ref>. <ref>باقر صاحبی|صاحبی، باقر، مرگ (مقاله)|مقاله «مرگ»، دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۲۶۰–۲۶۴.</ref>

=== تعریف اصطلاحی===

مرگ یعنی مردن، جدا شدن [[روح]] از بدن. [[حیات انسان]] بسته به [[روحی]] است که در بدن اوست. وقتی روح از بدن خارج شود، حالتی برای [[جسم]] پیش می‌آید که مرگ نام دارد. [[روح انسان]] باقی است و در [[قیامت]] دوباره به جسم برمی‌گردد. مرگ، نابودی نیست، بلکه [[انتقال روح]] انسان از دنیا به جهان دیگر است که «[[عالم برزخ]]» نام دارد. مرگ، پدیده‌ای عبرت‌انگیز است. همه خواهند مرد و تنها [[خدا]] باقی می‌ماند و قیامت، [[زمان]] بازگشت دوباره [[جان‌ها]] به بدن‌ها و [[رستاخیز]] عمومی برای [[حساب و کتاب]] و [[پاداش]] و [[کیفر]] است <ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه غدیر (کتاب)|فرهنگ‌نامه غدیر]]، ص۲۰۷.</ref>

[[مرگ]]، از مراحل مهم [[زندگی]] [[روح انسانی]] و جدایی [[روح]] او از بدن و انتقال یافتنش به [[جهان]] دیگر است. کسانی که [[انسان]] را بدن مادی معرفی می‌کنند، مرگِ بدن را پایان زندگی می‌دانند و کسانی که انسان را مرکب از روح و [[جسم]] می‌دانند، مرگ را پایان یک جهان و آغاز جهان دیگر. [[مکتب اسلام]]، مرگ را جزئی از [[اصول دین]] قرار داده و زندگی جاوید انسان را در [[جهان آخرت]] می‌داند <ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص۱۸۰؛ [[فرهنگ شیعه]]، ص۴۰۸؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه]]، ص۶۸۳-۶۸۴.</ref>

=== تفاوت [[زندگی دنیا]] و [[آخرت]] ===

از نظر برخی از [[علما]]، مرگ فقط پایان جنبه‌های مادی زندگی انسان است، اما جنبه‌های [[معنوی]] او در زندگی [[برتری]] ادامه می‌یابد. به عبارت دیگر، زندگی این [[دنیا]] مرحله ابتدایی و مقدماتی است و مرگ، بازگشت به زندگی اصلی و [[حقیقی]] است <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۸۵.</ref>

=== رابطه انسان با بدن پس از مرگ ===

حتی پس از مرگ، ارتباط انسان با بدنش به طور کامل قطع نمی‌شود. به همین دلیل است که در [[اسلام]] [[زیارت اهل قبور]] سفارش شده است. این ارتباط اگرچه مانند [[زمان]] [[حیات]] نیست، اما به شکل دیگری ادامه دارد <ref>امام خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷۴-۱۷۵.</ref>. <ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[مرگ (مقاله)|مقاله «مرگ»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۲۶۰–۲۶۴.</ref>

== اقسام مرگ ==

برخی از [[اندیشمندان]] مرگ را به سه قسم تقسیم می‌کنند: [[مرگ طبیعی]]؛ [[مرگ اخترامی]] و [[مرگ ارادی]] <ref>امام خمینی، تقریرات، ۱/۳۱۹-۳۲۷ و ۳/۲۶۴-۲۶۷.</ref>.

عرفا مرگ را چهار قسم می‌دانند: مرگ [[اهانت]] و [[لعنت]] که مرگ [[کافران]] است؛ مرگ [[حسرت]] و [[معصیت]] که مرگ [[گنهکاران]] است؛ مرگ تحفه و [[کرامت]] که مرگ [[مؤمنان]] است و مرگ خلعت و مشاهدت که مرگ [[پیغمبران]] است <ref>ر. ک: مسلم محمدی|محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص۱۸۱.</ref>

=== مرگ طبیعی ===

مرگ طبیعی به معنای خروج نفس از بدن است؛ پس از اینکه نفس به‌تدریج به فعلیت و [[استقلال]] می‌رسد. در واقع این [[مرگ]]، [[رهایی]] تدریجی نفس از بدن و رویگردانی آن از [[عالم حس]] و روی‌آوردن به [[عالم ملکوت]] است. زمانی که جوهر نفس به کمال و فعلیت می‌رسد، دیگر نیازی به بدن ندارد و آن را رها می‌کند <ref>ملاصدرا، المظاهر الالهیه، ۹۹-۱۰۲.</ref>

=== [[مرگ اخترامی]] ===

مرگ اخترامی، خروج نفس از بدن است به سبب آنکه بدن به دلیل حادثه‌ای از قابلیت می‌افتد یا منهدم می‌شود. در این حال، نفس که صورت بدن است، به کمال خود نمی‌رسد، بلکه این بدن است که دیگر قابلیت [[تدبیر]] توسط نفس را ندارد و نفس از آن مفارقت خواهد کرد <ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیه، ۹/۴۹-۵۳.</ref>

=== [[مرگ ارادی]] ===

برخی از [[اهل معرفت]] قسم دیگری از مرگ را ذکر کرده‌اند که از آن به مرگ ارادی تعبیر می‌شود و [[انسان]] با [[تزکیه نفس]] می‌تواند با [[اراده]] خود از تعلقات و [[شهوات]] نفس رهایی یابد. [[امام خمینی]] شکستن حجاب‌ها در [[زمان]] [[حیات]] را مرگ ارادی و اختیاری می‌داند و آن را مختص [[انبیا]]{{ع}} و [[اولیا]]{{ع}} می‌داند که به سبب رفع موانع در زمان حیات‌شان، به این قسم از مرگ رسیده‌اند و با [[مرگ اختیاری]]، بر نفس و قوای آن چیره شده، به مرحله فنا و صعق رسیده‌اند <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۵۱۳-۵۱۵.</ref>. <ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[مرگ (مقاله)|مقاله «مرگ»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۲۶۰–۲۶۴.</ref>

بیشتر [[مردم]] از مرگ می‌هراسند، این [[ترس]] ریشه در امور بسیاری دارد؛ از جمله نابودی پنداشتن مرگ، [[دوستی دنیا]]، [[گناهکاری]] و بی‌خبری از [[سرنوشت]] و پیشامدهای پس از مرگ و طولانی بودن راه [[آخرت]] <ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه]]، ص۴۰۹.</ref>

== [[احتضار]] ==

=== [[حقیقت]] احتضار ===

لحظات [[جان]] دادن را «احتضار» می‌خوانند زیرا مرگ بر بالین [[آدمی]] حضور می‌یابد و یا اینکه [[فرشتگان]]، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[امامان]]{{ع}} حاضرند و یا به دلیل آنکه [[مؤمنین]] برای [[تشییع]] آدمی گرد او می‌آیند <ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه]]، ص۴۰۹.</ref>