آیا امامت از دوران کودکی امکان‌پذیر است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '﴾' به ' '
جز (جایگزینی متن - '﴿' به ' ')
جز (جایگزینی متن - '﴾' به ' ')
خط ۲۱: خط ۲۱:
::::::«در تحلیل این [[شبهه]] نکات ذیل قابل توجّه است:
::::::«در تحلیل این [[شبهه]] نکات ذیل قابل توجّه است:
::::::'''۱. اعطای [[نبوت]] و حکم در دوره نوزادی به [[حضرت عیسی]]{{ع}} و [[حضرت یحیی]]{{ع}}:''' اولین نکته اینکه نباید به [[امامت]] رسیدن دو [[امام]] بزرگوار مزبور در سن کودکی مایه تعجب و چه بسا انکار قرار گیرد؛ چراکه [[خداوند متعال]] در [[قرآن]] از اعطای حکم به [[حضرت یحیی]] و [[نبوت]] به [[حضرت عیسی]] در [[صغر سن|صغر سنی]] خبر داده است.  
::::::'''۱. اعطای [[نبوت]] و حکم در دوره نوزادی به [[حضرت عیسی]]{{ع}} و [[حضرت یحیی]]{{ع}}:''' اولین نکته اینکه نباید به [[امامت]] رسیدن دو [[امام]] بزرگوار مزبور در سن کودکی مایه تعجب و چه بسا انکار قرار گیرد؛ چراکه [[خداوند متعال]] در [[قرآن]] از اعطای حکم به [[حضرت یحیی]] و [[نبوت]] به [[حضرت عیسی]] در [[صغر سن|صغر سنی]] خبر داده است.  
:::::: {{عربی| {{متن قرآن|يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا}}}}<ref> ای یحیی، کتاب (آسمانی) را با توانمندی بگیر! و ما به او در کودکی (نیروی) داوری دادیم؛ سوره مریم، آیه:۱۲.</ref>؛ {{عربی| {{متن قرآن|فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}}}<ref> مریم) به او اشارت کرد؛ گفتند: چگونه با کودکی که در گاهواره است سخن بگوییم؟!  (نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است؛ سوره مریم، آیه: ۲۹ - ۳۰.</ref>.
:::::: {{عربی| {{متن قرآن|يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا}} }}<ref> ای یحیی، کتاب (آسمانی) را با توانمندی بگیر! و ما به او در کودکی (نیروی) داوری دادیم؛ سوره مریم، آیه:۱۲.</ref>؛ {{عربی| {{متن قرآن|فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}} }}<ref> مریم) به او اشارت کرد؛ گفتند: چگونه با کودکی که در گاهواره است سخن بگوییم؟!  (نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است؛ سوره مریم، آیه: ۲۹ - ۳۰.</ref>.
::::::در اینکه مقصود از حکم اعطای خداوند برای [[حضرت یحیی]] چیست؟ آیا شامل [[نبوت]]نیز می‌شود یا نه؟ میان مفسران اعم از [[شیعی]] و [[سنی]] اختلاف نظر وجود دارد<ref>شوکانی در ذکر معانی: حکمت، فهم احکام، علم و نبوت و تعقل می‌گوید: «لا مانع من ان یکون الحکم صالحا لحمله علی جمیع ما ذکره»؛ تفسیر فتح القدیر، ج۳ ، ص۱۰، ابو منطور ماتریدی آیه فوق را دلیل بر نبوت در کودکی و مخالف و نافی نظر معتزله ذکر می کند؛ تأویلات اهل السنه، ج۳، ص۲۶۰ و نیز: شیخ اسماعیل حقی البروسوی، تفسیر روح البیان، ج۵، ص ۳۱۹، علامه طباطبایی آن را علم به معرفت الهیه و انکشاف پرده‌های غیب تفسیر می‌کند المیزان، ج۱۴، ص ۱۹۲.</ref> اینجا به ذکر مفسر و متلکم نامی [[اهل سنت]] یعنی [[فخر رازی]] بسنده می‌شود که در تفسیر اعطای حکم به [[حضرت یحیی]] می‌نویسد: {{عربی|" الحکم هو النبوة فان الله تعالی احکم عقله فی صباه و أوحی الیه و ذلک لان الله تعالی قد بعث یحیی و عیسی وهما صبیان"}} <ref>تفسیر کبیر، ج۱۱، ص ۱۹۲.</ref>.
::::::در اینکه مقصود از حکم اعطای خداوند برای [[حضرت یحیی]] چیست؟ آیا شامل [[نبوت]]نیز می‌شود یا نه؟ میان مفسران اعم از [[شیعی]] و [[سنی]] اختلاف نظر وجود دارد<ref>شوکانی در ذکر معانی: حکمت، فهم احکام، علم و نبوت و تعقل می‌گوید: «لا مانع من ان یکون الحکم صالحا لحمله علی جمیع ما ذکره»؛ تفسیر فتح القدیر، ج۳ ، ص۱۰، ابو منطور ماتریدی آیه فوق را دلیل بر نبوت در کودکی و مخالف و نافی نظر معتزله ذکر می کند؛ تأویلات اهل السنه، ج۳، ص۲۶۰ و نیز: شیخ اسماعیل حقی البروسوی، تفسیر روح البیان، ج۵، ص ۳۱۹، علامه طباطبایی آن را علم به معرفت الهیه و انکشاف پرده‌های غیب تفسیر می‌کند المیزان، ج۱۴، ص ۱۹۲.</ref> اینجا به ذکر مفسر و متلکم نامی [[اهل سنت]] یعنی [[فخر رازی]] بسنده می‌شود که در تفسیر اعطای حکم به [[حضرت یحیی]] می‌نویسد: {{عربی|" الحکم هو النبوة فان الله تعالی احکم عقله فی صباه و أوحی الیه و ذلک لان الله تعالی قد بعث یحیی و عیسی وهما صبیان"}} <ref>تفسیر کبیر، ج۱۱، ص ۱۹۲.</ref>.
::::::قدر مشترک و متیقن از "حکم" قوه فهم و دراکه دقیق و [[الهام]] غیبی و اعجاب‌انگیزی است که خداوند از آن به عنوان یک عنایت خاص و ویژگی انحصاری [[حضرت یحیی]] نام می‌برد.
::::::قدر مشترک و متیقن از "حکم" قوه فهم و دراکه دقیق و [[الهام]] غیبی و اعجاب‌انگیزی است که خداوند از آن به عنوان یک عنایت خاص و ویژگی انحصاری [[حضرت یحیی]] نام می‌برد.
::::::از این آیه شریفه روشن می‌شود که علم و قوه تعقل ویژه و ارتباط غیبی در صغر سنی و کودکی امر ممکن بل واقع شده است و در آن هیچ بعدی وجود ندارد.
::::::از این آیه شریفه روشن می‌شود که علم و قوه تعقل ویژه و ارتباط غیبی در صغر سنی و کودکی امر ممکن بل واقع شده است و در آن هیچ بعدی وجود ندارد.
::::::اما درباره [[نبوت]] [[حضرت عیسی]]{{ع}} که آیه آن صریح است، اکثریت اندیشوران شیعی آن را بر [[نبوت]] حال کودکی حمل و تفسیر کرده‌اند<ref>ر.ک. سلسلة مؤلفات الشیخ المفید، اوائل المقالات، ج۴، ص۱۲۵؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص ۴۶.</ref>؛ اما مفسران [[اهل سنت]] دیدگاه‌های مختلفی ذکر کرده‌اند، برخی منکر<ref>ر.ک: تفسیر المراغی، ج ۶، ص ۴۸. </ref> و بعض دیگر به ذکر دو قول "[[نبوت]] و غیر [[نبوت]]" بدون رد یکی بسنده کرده‌اند<ref>ر.ک: تفسیر البیضاوی، ج ۳، ص ۴۸ و [[زمخشری]]، الکشاف، ج ۳، ص ۱۵. </ref>، اما بعض دیگر آن را بر [[نبوت]] [[تفسیر]] و حمل نموده‌اند، [[بروسوی]] در [[روح البیان]] خود این قول را به جمهور نسبت می‌‌دهد <ref>ر.ک: تفسیر [[روح البیان، ج ۵، ص ۳۳۱. </ref> [[زمخشری]] [[تفسیر]] [[نبوت]] بر سن کودکی را به ظاهر آیه نسبت می‌‌دهد <ref>ر.ک: تفسیر الکشاف، ج ۳، ص ۱۵.</ref>  
::::::اما درباره [[نبوت]] [[حضرت عیسی]]{{ع}} که آیه آن صریح است، اکثریت اندیشوران شیعی آن را بر [[نبوت]] حال کودکی حمل و تفسیر کرده‌اند<ref>ر.ک. سلسلة مؤلفات الشیخ المفید، اوائل المقالات، ج۴، ص۱۲۵؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص ۴۶.</ref>؛ اما مفسران [[اهل سنت]] دیدگاه‌های مختلفی ذکر کرده‌اند، برخی منکر<ref>ر.ک: تفسیر المراغی، ج ۶، ص ۴۸. </ref> و بعض دیگر به ذکر دو قول "[[نبوت]] و غیر [[نبوت]]" بدون رد یکی بسنده کرده‌اند<ref>ر.ک: تفسیر البیضاوی، ج ۳، ص ۴۸ و [[زمخشری]]، الکشاف، ج ۳، ص ۱۵. </ref>، اما بعض دیگر آن را بر [[نبوت]] [[تفسیر]] و حمل نموده‌اند، [[بروسوی]] در [[روح البیان]] خود این قول را به جمهور نسبت می‌‌دهد <ref>ر.ک: تفسیر [[روح البیان، ج ۵، ص ۳۳۱. </ref> [[زمخشری]] [[تفسیر]] [[نبوت]] بر سن کودکی را به ظاهر آیه نسبت می‌‌دهد <ref>ر.ک: تفسیر الکشاف، ج ۳، ص ۱۵.</ref>  
::::::[[فخر رازی]] با صراحت تمام دو آیه فوق "حکم [[حضرت یحیی]] و [[نبوت]] [[حضرت عیسی]]" را به کودکی حمل می‌‌کند و در پاسخ این [[شبهه]] که آن امر بعیدی است می‌‌گوید، امر خارق‌العاده لازمه [[نبوت]] و اعجاز است و هر کس منکر آن شود، راه اثبات [[نبوت]] را بسته است. وی ظاهر آیه {{عربی| {{متن قرآن|آتَانِيَ الْكِتَابَ}}}} را دلیل [[نبوت]] [[حضرت عیسی]] در کودکی می‌‌داند که واجب است آن بر ظاهر حمل و از [[تفسیر]] خلاف ظاهر اجتناب نمود <ref>ر.ک: تفسیر کبیر، ج ۱۱، صص ۱۹۳ و ۲۱۵.</ref>.  
::::::[[فخر رازی]] با صراحت تمام دو آیه فوق "حکم [[حضرت یحیی]] و [[نبوت]] [[حضرت عیسی]]" را به کودکی حمل می‌‌کند و در پاسخ این [[شبهه]] که آن امر بعیدی است می‌‌گوید، امر خارق‌العاده لازمه [[نبوت]] و اعجاز است و هر کس منکر آن شود، راه اثبات [[نبوت]] را بسته است. وی ظاهر آیه {{عربی| {{متن قرآن|آتَانِيَ الْكِتَابَ}} }} را دلیل [[نبوت]] [[حضرت عیسی]] در کودکی می‌‌داند که واجب است آن بر ظاهر حمل و از [[تفسیر]] خلاف ظاهر اجتناب نمود <ref>ر.ک: تفسیر کبیر، ج ۱۱، صص ۱۹۳ و ۲۱۵.</ref>.  
::::::[[ابو منصور ماتریدی]] [[رئیس]] [[مکتب]] [[علم کلام|کلامی‌]] ماتریدیه نیز آیه را بر [[نبوت]] دوره کودکی [[تفسیر]] کرده است <ref>تأویلات اهل السنۀ، ج ۳، ص ۲۶۴.</ref>  
::::::[[ابو منصور ماتریدی]] [[رئیس]] [[مکتب]] [[علم کلام|کلامی‌]] ماتریدیه نیز آیه را بر [[نبوت]] دوره کودکی [[تفسیر]] کرده است <ref>تأویلات اهل السنۀ، ج ۳، ص ۲۶۴.</ref>  
::::::حاصل آن‌که اعطای [[نبوت]] و حداقل قوه تعقل و [[معرفت]] خاص به [[احکام دین]] و [[ارتباط غیبی]] با [[مقام]] قدسی در سن کودکی امر ممکن بلکه برای بعضی مانند [[حضرت یحیی]] و عیسی اتفاق افتاده است و لذا دیدگاه [[امامیه]] مبنی بر به [[امامت]] رسیدن بعض [[امامان]] در سن کودکی امر محال و [[مخالف]] مبانی [[قرآن|قرآنی]] نیست. این مسئله یعنی تشبیه [[امام جواد]]{{ع}} به [[حضرت عیسی]] در [[روایات]] [[ائمه اطهار]] نیز مورد تأکید قرار گرفته است <ref>ر.ک: الکافی، ج ۲، کتاب الحجۀ، باب الأشارۀ و النص علی ابی الحسن، ج ۱۰ و ۱۳، ص ۳۲۱. </ref>
::::::حاصل آن‌که اعطای [[نبوت]] و حداقل قوه تعقل و [[معرفت]] خاص به [[احکام دین]] و [[ارتباط غیبی]] با [[مقام]] قدسی در سن کودکی امر ممکن بلکه برای بعضی مانند [[حضرت یحیی]] و عیسی اتفاق افتاده است و لذا دیدگاه [[امامیه]] مبنی بر به [[امامت]] رسیدن بعض [[امامان]] در سن کودکی امر محال و [[مخالف]] مبانی [[قرآن|قرآنی]] نیست. این مسئله یعنی تشبیه [[امام جواد]]{{ع}} به [[حضرت عیسی]] در [[روایات]] [[ائمه اطهار]] نیز مورد تأکید قرار گرفته است <ref>ر.ک: الکافی، ج ۲، کتاب الحجۀ، باب الأشارۀ و النص علی ابی الحسن، ج ۱۰ و ۱۳، ص ۳۲۱. </ref>
::::::'''۲. ‌‌وجود بعض [[نوابغ]] در سن کودکی:''' علاوه بر [[پیامبران]] بعض نوابع در دوره کودکی آثار و افعالی بروز می‌‌دهند که مایه تعجب همگان می‌‌گردد، در اخبار و رسانه‌های خبری زیاد می‌‌توان در این موضوع به شواهد و مثال‌هایی دست‌یافت، مثلاً بچه ۶ - ۷ ساله یا کمتر از آن می‌‌تواند به راحتی زبان مادری و زبان بیگانه را نوشته و بخواند یا کتاب یا بخشی از آن مثل [[قرآن]] را حفظ کند که نظیر آن از هم سن و سالان خود بعید است.  
::::::'''۲. ‌‌وجود بعض [[نوابغ]] در سن کودکی:''' علاوه بر [[پیامبران]] بعض نوابع در دوره کودکی آثار و افعالی بروز می‌‌دهند که مایه تعجب همگان می‌‌گردد، در اخبار و رسانه‌های خبری زیاد می‌‌توان در این موضوع به شواهد و مثال‌هایی دست‌یافت، مثلاً بچه ۶ - ۷ ساله یا کمتر از آن می‌‌تواند به راحتی زبان مادری و زبان بیگانه را نوشته و بخواند یا کتاب یا بخشی از آن مثل [[قرآن]] را حفظ کند که نظیر آن از هم سن و سالان خود بعید است.  
::::::[[شیخ اسماعیل حقی بروسوی]] صاحب [[تفسیر]] [[روح البیان]] از [[مفسران]] [[اهل سنت]]، خود در ذیل آیه ۱۲ مریم {{عربی| {{متن قرآن|وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا}}}} گزارش می‌‌کند که برای [[شیخ سهل بن عبد الله تستری]] [[عارف]] نامی‌ در سن ۳ - ۷ سالگی حالت [[انکشاف]] و [[الهام غیبی]] رخ داده بود <ref>ر.ک: تفسیر روح البیان، ج ۵، ص ۳۱۹. </ref>. به این ترتیب [[علم غیب]] و [[نبوغ]] از نوع [[عنایت الهی]] در [[تفسیر دین]] حتی [[اداره کشور]] برای فرزندان و سلاله [[پیامبر اکرم]] امر ممکن بل واقع شده است که اشاره خواهد شد.  
::::::[[شیخ اسماعیل حقی بروسوی]] صاحب [[تفسیر]] [[روح البیان]] از [[مفسران]] [[اهل سنت]]، خود در ذیل آیه ۱۲ مریم {{عربی| {{متن قرآن|وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا}} }} گزارش می‌‌کند که برای [[شیخ سهل بن عبد الله تستری]] [[عارف]] نامی‌ در سن ۳ - ۷ سالگی حالت [[انکشاف]] و [[الهام غیبی]] رخ داده بود <ref>ر.ک: تفسیر روح البیان، ج ۵، ص ۳۱۹. </ref>. به این ترتیب [[علم غیب]] و [[نبوغ]] از نوع [[عنایت الهی]] در [[تفسیر دین]] حتی [[اداره کشور]] برای فرزندان و سلاله [[پیامبر اکرم]] امر ممکن بل واقع شده است که اشاره خواهد شد.  
::::::'''۳. [[دعوت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} از [[امام علی|علی]]{{ع}} در دورۀ کودکی به [[اسلام]] و [[تعیین]] [[جانشینی]] وی:''' یکی از نکاتی که شایستگی ذاتی [[امامان]] را ثابت می‌‌کند، مسئله [[دعوت]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} از [[حضرت علی]]{{ع}} در سن کودکی "۱۰ ساله" برای پذیرفتن [[اسلام]] بود، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در دوره [[نبوت]] بیست و سه ساله خود از هیچ کودکی نخواست که [[اسلام]] را بپذیرد، اما این افتخار نصیب [[حضرت علی]]{{ع}} شد. علاوه بر [[حضرت علی]]{{ع}}، [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} از [[امام حسن]]{{ع}} و [[امام حسین]]{{ع}} در دوره کودکی [[بیعت]] بر [[اسلام]] اخذ نمود که چنین مسئله‌ای در غیر آن و دیده نشده است. این سه نکته ( [[دعوت]] به [[اسلام]] در کودکی [[امام علی]]{{ع}} و اخذ [[بیعت]] از [[امام حسن]] و [[حسین]] در سن کودکی) خود دلیل بر [[فضیلت]] و [[صلاحیت]] ذاتی و منحصر به فرد [[امامان]] می‌‌باشد.  
::::::'''۳. [[دعوت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} از [[امام علی|علی]]{{ع}} در دورۀ کودکی به [[اسلام]] و [[تعیین]] [[جانشینی]] وی:''' یکی از نکاتی که شایستگی ذاتی [[امامان]] را ثابت می‌‌کند، مسئله [[دعوت]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} از [[حضرت علی]]{{ع}} در سن کودکی "۱۰ ساله" برای پذیرفتن [[اسلام]] بود، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در دوره [[نبوت]] بیست و سه ساله خود از هیچ کودکی نخواست که [[اسلام]] را بپذیرد، اما این افتخار نصیب [[حضرت علی]]{{ع}} شد. علاوه بر [[حضرت علی]]{{ع}}، [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} از [[امام حسن]]{{ع}} و [[امام حسین]]{{ع}} در دوره کودکی [[بیعت]] بر [[اسلام]] اخذ نمود که چنین مسئله‌ای در غیر آن و دیده نشده است. این سه نکته ( [[دعوت]] به [[اسلام]] در کودکی [[امام علی]]{{ع}} و اخذ [[بیعت]] از [[امام حسن]] و [[حسین]] در سن کودکی) خود دلیل بر [[فضیلت]] و [[صلاحیت]] ذاتی و منحصر به فرد [[امامان]] می‌‌باشد.  
::::::بر این نکته [[مأمون]] [[خلیفه]] عباسی معاصر [[امام جواد]]{{ع}} در [[تأیید]] [[صلاحیت]] و [[فضیلت]] آن حضرت استشهاد کرده است<ref>ر.ک: سلسلۀ مولفات الشیخ المفید، ج ۱۱، جزء دوم، ص ۲۸۷، کتاب الأرشاد.</ref>  
::::::بر این نکته [[مأمون]] [[خلیفه]] عباسی معاصر [[امام جواد]]{{ع}} در [[تأیید]] [[صلاحیت]] و [[فضیلت]] آن حضرت استشهاد کرده است<ref>ر.ک: سلسلۀ مولفات الشیخ المفید، ج ۱۱، جزء دوم، ص ۲۸۷، کتاب الأرشاد.</ref>