بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
* درباره وضعیت جهان پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و جانشین آن حضرت و رخدادهای آستانه رستاخیز بزرگ، دیدگاههای متفاوتی ارائه شده که برخی مخالف یکدیگر است. از آنجا که جهتگیری دیدگاهها بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] به طور کلّی با یکدیگر متفاوت است، به هردو دیدگاه اشاره میکنیم<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>: | * درباره وضعیت [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و [[جانشین]] آن حضرت و رخدادهای آستانه رستاخیز بزرگ، دیدگاههای متفاوتی ارائه شده که برخی مخالف یکدیگر است. از آنجا که جهتگیری دیدگاهها بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] به طور کلّی با یکدیگر متفاوت است، به هردو دیدگاه اشاره میکنیم<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>: | ||
==دیدگاه پیروان [[اهل بیت]]{{عم}}== | ==دیدگاه [[پیروان]] [[اهل بیت]]{{عم}}== | ||
*به طور عمده دیدگاههای [[شیعه]]، با بیانهای متفاوت، جهان پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را بر خیر و صلاح معرفی کرده است و بر این باورند غیر از این نیز از حکمت و لطف الهی انتظار نیست؛ چرا که چگونه میتوان تصور کرد پس از انتظاری چندین صد ساله، یا چند هزار ساله پس از حکومتی کوتاه باز هم اوضاع به هرج و مرج منتهی شود. برخی از مهمترین دیدگاهها بدین قرار است: | *به طور عمده دیدگاههای [[شیعه]]، با بیانهای متفاوت، [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را بر خیر و [[صلاح]] معرفی کرده است و بر این باورند غیر از این نیز از [[حکمت]] و [[لطف الهی]] [[انتظار]] نیست؛ چرا که چگونه میتوان تصور کرد پس از انتظاری چندین صد ساله، یا چند هزار ساله پس از حکومتی کوتاه باز هم اوضاع به [[هرج و مرج]] منتهی شود. برخی از مهمترین دیدگاهها بدین قرار است: | ||
۱. وضعیت جهان پس از حضرت؛ [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} بر نیکبختی است و جانشینان آن حضرت از بین رجعتکنندگان خواهند بود. | ۱. وضعیت [[جهان]] پس از حضرت؛ [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} بر نیکبختی است و [[جانشینان]] آن حضرت از بین رجعتکنندگان خواهند بود. | ||
*همانگونه که در محل خود اشاره شده، یکی از باورهای ژرف میان | *همانگونه که در محل خود اشاره شده، یکی از باورهای ژرف میان [[شیعیان]]، باور به زنده شدن دو گروه از [[مؤمنان خالص]] و [[کافران]] [[خالص]] است. یکی از مسائلی که آنجا مطرح شده، [[حکومت]] برخی از [[رجعت کنندگان]] [[مؤمن]] است. البته چگونگی این [[حکومت]] به روشنی بیان نشده است. کسانی که بر این دیدگاه‌اند، افزون بر دلیلهای فراوانی که از آیهها و روایتها ارائه میکنند بر این باورند روایاتی که میگوید هرگز [[زمین]] از [[حجت]] خالی نخواهد ماند، [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را ناگزیر به دو گونه تصویر خواهد کرد: | ||
*الف. بیدرنگ، قیامت برپا شود. | *الف. بیدرنگ، [[قیامت]] برپا شود. | ||
*ب. حجتهایی از طرف پروردگار واسطه فیض باشند. از آنجا که شمار [[امامان]]، به تصریح [[پیامبر]]{{صل}} بیش از دوازده نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر مردم [[حکومت]] خواهند کرد، همانا [[امامان]]{{عم}} هستند. | *ب. حجتهایی از طرف [[پروردگار]] [[واسطه فیض]] باشند. از آنجا که شمار [[امامان]]، به تصریح [[پیامبر]]{{صل}} بیش از [[دوازده]] نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر [[مردم]] [[حکومت]] خواهند کرد، همانا [[امامان]]{{عم}} هستند. | ||
۲. جهان پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} همواره با [[حکومت]] دوازده [[امام مهدی|مهدی]] اداره خواهد شد: [[شیخ طوسی]] با ذکر سند از [[امام علی]]{{ع}} نقل کرده که در شبی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} رحلت کرد، مطالبی را به ایشان املا نموده که در آن پس از اشاره به [[امامان]] دوازدهگانه، آنگاه که به آخرین پیشوا رسید، چنین فرمود: "پس آنگاه که حضرتش [[امام حسن عسکری]]{{ع}} را هنگام وفات فرا رسید، پس آن امر [[امامت]] را به فرزندش محمد تسلیم میکند. ایشان دوازده [[امام]] هستند. بعد از او، دوازده مهدی خواهد بود<ref>{{عربی|" فَإِذَا حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ فَلْيُسَلِّمْهَا إِلَى ابْنِهِ مُحَمَّدٍ الْمُسْتَحْفَظِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ع فَذَلِكَ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّا"}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۵۰</ref>. | ۲. [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} همواره با [[حکومت]] [[دوازده]] [[امام مهدی|مهدی]] اداره خواهد شد: [[شیخ طوسی]] با ذکر [[سند]] از [[امام علی]]{{ع}} [[نقل]] کرده که در شبی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[رحلت]] کرد، مطالبی را به ایشان [[املا]] نموده که در آن پس از اشاره به [[امامان]] دوازدهگانه، آنگاه که به [[آخرین پیشوا]] رسید، چنین فرمود: "پس آنگاه که حضرتش [[امام حسن عسکری]]{{ع}} را هنگام [[وفات]] فرا رسید، پس آن امر [[امامت]] را به فرزندش [[محمد]] [[تسلیم]] میکند. ایشان [[دوازده]] [[امام]] هستند. بعد از او، [[دوازده مهدی]] خواهد بود<ref>{{عربی|" فَإِذَا حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ فَلْيُسَلِّمْهَا إِلَى ابْنِهِ مُحَمَّدٍ الْمُسْتَحْفَظِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ع فَذَلِكَ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّا"}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۵۰</ref>. | ||
*[[ابو بصیر]] گوید: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم از پدر شما شنیدم فرمود پس از قائم دوازده مهدی خواهد بود. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: همانا فرمود: دوازده مهدی و نفرمود: دوازده [[امام]] و لکن ایشان گروهی از شیعیان ما هستند که مردم را به دوستی ما و شناخت حق ما دعوت میکنند<ref>{{عربی|" إِنَّمَا قَالَ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً وَ لَمْ يَقُلْ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً وَ لَكِنَّهُمْ قَوْمٌ مِنْ شِيعَتِنَا يَدْعُونَ النَّاسَ إِلَى مُوَالاتِنَا وَ مَعْرِفَةِ حَقِّنَا"}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۵۸، ح ۵۶.</ref>. | *[[ابو بصیر]] گوید: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم از پدر شما شنیدم فرمود پس از [[قائم]] [[دوازده مهدی]] خواهد بود. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: همانا فرمود: [[دوازده مهدی]] و نفرمود: [[دوازده]] [[امام]] و لکن ایشان گروهی از [[شیعیان]] ما هستند که [[مردم]] را به [[دوستی]] ما و [[شناخت حق]] ما [[دعوت]] میکنند<ref>{{عربی|" إِنَّمَا قَالَ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً وَ لَمْ يَقُلْ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً وَ لَكِنَّهُمْ قَوْمٌ مِنْ شِيعَتِنَا يَدْعُونَ النَّاسَ إِلَى مُوَالاتِنَا وَ مَعْرِفَةِ حَقِّنَا"}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۵۸، ح ۵۶.</ref>. | ||
*آن حضرت به [[ابو حمزه]] نیز فرمود: ای [[ابو حمزه]]! همانا پس از | *آن حضرت به [[ابو حمزه]] نیز فرمود: ای [[ابو حمزه]]! همانا پس از [[قائم]]، یازده [[مهدی]] از ما از [[فرزندان]] [[امام حسین|حسین]] خواهد بود<ref>{{عربی|" يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنَ مِنَّا بَعْدَ الْقَائِمِ أَحَدَ عَشَرَ مَهْدِيّاً مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ{{ع}}"}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۸</ref> | ||
۳. در جهان پس از آن حضرت، تا برپایی | ۳. در [[جهان]] پس از آن حضرت، تا برپایی [[قیامت]]، [[حکومت]] فقط در دست [[اولیای الهی]] خواهد بود. [[دلیل]] این دیدگاه، روایتی است که [[خداوند]] سبحانه و تعالی شب [[معراج]] به [[پیامبر خاتم|رسول گرامی اسلام]]{{صل}} فرمود: "... پس هرآینه او را به [[سپاهیان]] خویش [[یاری]] خواهم کرد و او را به [[فرشتگان]] خویش کمک خواهم نمود، تا آنکه دعوتم [[برتری]] یابد و آفریدگان بر یکتاپرستیام گرد آیند. آنگاه پادشاهی او را ادامه خواهم داد و تا [[قیامت]] اولیایم چنین خواهند کرد<ref> {{عربی|" فَلَأَنْصُرَنَّهُ بِجُنْدِي وَ لَأَمُدَّنَّهُ بِمَلَائِكَتِي حَتَّى تَعْلُوَ دَعْوَتِي وَ تَجْمَعَ الْخَلْقُ عَلَى تَوْحِيدِي ثُمَ لَأُدِيمَنَ مُلْكَهُ وَ لَأُدَاوِلَنَ الْأَيَّامَ بَيْنَ أَوْلِيَائِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ"}}؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۷؛ همو، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۵، ح ۴</ref> | ||
۴. جهان پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به دست یکی از [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} اداره خواهد شد. [[جابر بن یزید جعفی]] گوید:" از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم فرمود: و به خدا سوگند! هر آینه مردی از ما [[اهل بیت]] مدت ۳۰۹ سال حکومت خواهد کرد. جابر میگوید عرض کردم: این چه زمانی خواهد بود؟. آن حضرت فرمود: پس از رحلت قائم ..." <ref> {{عربی|" وَ اللَّهِ لَيَمْلِكَنَ رَجُلٌ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ وَ يَزْدَادُ تِسْعاً قَالَ فَقُلْتُ لَهُ مَتَى يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ بَعْدَ مَوْتِ الْقَائِمِ {{ع}}"}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۱؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۲۶</ref> | ۴. [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به دست یکی از [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} اداره خواهد شد. [[جابر بن یزید جعفی]] گوید:" از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم فرمود: و به [[خدا]] سوگند! هر آینه مردی از ما [[اهل بیت]] مدت ۳۰۹ سال [[حکومت]] خواهد کرد. [[جابر]] میگوید عرض کردم: این چه زمانی خواهد بود؟. آن حضرت فرمود: پس از [[رحلت]] [[قائم]] ..." <ref> {{عربی|" وَ اللَّهِ لَيَمْلِكَنَ رَجُلٌ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ وَ يَزْدَادُ تِسْعاً قَالَ فَقُلْتُ لَهُ مَتَى يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ بَعْدَ مَوْتِ الْقَائِمِ {{ع}}"}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۱؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۲۶</ref> | ||
۵. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت جهان و جانشین [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} آن را فقط در آگاهی خداوند سبحانه و تعالی دانسته است<ref> محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۸</ref> | ۵. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت [[جهان]] و [[جانشین]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} آن را فقط در [[آگاهی]] [[خداوند]] سبحانه و تعالی دانسته است<ref> محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۸</ref> | ||
*همانگونه که دیده شد، چهار دیدگاه اخیر، نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد، بلکه میتواند به نوعی در تأیید دیدگاه نخست باشد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>. | *همانگونه که دیده شد، چهار دیدگاه اخیر، نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد، بلکه میتواند به نوعی در تأیید دیدگاه نخست باشد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>. | ||
==دیدگاه [[اهل سنت]]== | ==دیدگاه [[اهل سنت]]== | ||
*بسیاری از [[اهل سنت]] بر این باورند که پس از وفات [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} هیچ خیری در زندگی نخواهد بود<ref>ر. ک: ابن منادی، الملاحم، ص ۱۸۴.</ref> و دنیا به صورت هرج و مرج تا قیامت ادامه خواهد داشت<ref> ر. ک: نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۰۷، ۱۰۷۱؛ سنن ابی داود، ج ۴، کتاب المهدی، ح ۴۲۸۱</ref>. | *بسیاری از [[اهل سنت]] بر این باورند که پس از [[وفات]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} هیچ خیری در زندگی نخواهد بود<ref>ر. ک: ابن منادی، الملاحم، ص ۱۸۴.</ref> و [[دنیا]] به صورت هرج و مرج تا [[قیامت]] ادامه خواهد داشت<ref> ر. ک: نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۰۷، ۱۰۷۱؛ سنن ابی داود، ج ۴، کتاب المهدی، ح ۴۲۸۱</ref>. | ||
*در کتاب "البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان" بابی با عنوان "فی موت المهدی{{ع}} و ذکر احوال تقع بعده" سامان یافته است که در آن، چگونگی وفات آن حضرت و رخدادهایی که پس از او پدید خواهد آمد، بیان شده است و در روایاتی سخن از فتنهها و شرها پس از درگذشت آن حضرت به میان آورده است<ref> متقی هندی، البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ص ۹۵</ref>. | *در کتاب "[[البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان]]" بابی با عنوان "فی موت المهدی{{ع}} و ذکر احوال تقع بعده" سامان یافته است که در آن، چگونگی [[وفات]] آن حضرت و رخدادهایی که پس از او پدید خواهد آمد، بیان شده است و در روایاتی [[سخن]] از فتنهها و شرها پس از درگذشت آن حضرت به میان آورده است<ref> متقی هندی، البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ص ۹۵</ref>. | ||
*در "عقد الدرر" نیز روایتی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به نقل از [[ابو سعید خدری]] آمده که پایان آن چنین است:"... [[حکومت]] [[امام مهدی|مهدی]] همچنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت سپس هیچ خیری در زندگی پس از او نیست"<ref> {{عربی|" سبع سنین أو ثمان سنین أو تسع سنین ثمّ لا خیر فی الحیاة بعده"}}؛ مقدسی شافعی، عقد الدرر فی اخبار المنتظر، ص ۲۲۰.</ref>. | *در "[[عقد الدرر]]" نیز روایتی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[نقل]] از [[ابو سعید خدری]] آمده که پایان آن چنین است:"... [[حکومت]] [[[[امام]] مهدی|مهدی]] همچنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت سپس هیچ خیری در زندگی پس از او نیست"<ref> {{عربی|" سبع سنین أو ثمان سنین أو تسع سنین ثمّ لا خیر فی الحیاة بعده"}}؛ مقدسی شافعی، عقد الدرر فی اخبار المنتظر، ص ۲۲۰.</ref>. | ||
*ناگفته نماند آنچه در آیات [[قرآن]] آمده است، مبنی بر اینکه در آستانه برپایی قیامت همه چیز نابود و منهدم میشود<ref> {{متن قرآن|وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}}و با خداوند، خدایی دیگر (به پرستش) مخوان، هیچ خدایی جز او نیست، هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او؛ فرمان او راست و (همگان) به سوی او بازگردانده می‌شوید؛ سوره قصص، آیه: ۸۸.</ref>، مقصود زمان پیوسته به برپایی قیامت است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>. | *ناگفته نماند آنچه در [[آیات]] [[قرآن]] آمده است، مبنی بر اینکه در آستانه برپایی [[قیامت]] همه چیز نابود و منهدم میشود<ref> {{متن قرآن|وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}}و با خداوند، خدایی دیگر (به پرستش) مخوان، هیچ خدایی جز او نیست، هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او؛ فرمان او راست و (همگان) به سوی او بازگردانده می‌شوید؛ سوره قصص، آیه: ۸۸.</ref>، مقصود زمان پیوسته به برپایی [[قیامت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>. | ||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
* [[سرنوشت دنیا پس از امام مهدی چه خواهد شد؟ (پرسش)]] | * [[سرنوشت دنیا پس از امام مهدی چه خواهد شد؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۳۶۵: | خط ۳۶۵: | ||
[[رده:آستانه قیامت]] | [[رده:آستانه قیامت]] | ||
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]] | [[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]] | ||
[[رده:اتمام لینک داخلی]] | |||