←اهمیت و جایگاه امانت
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
==امانت [[ولایت]]== | ==امانت [[ولایت]]== | ||
*[[ولایت]] [[امام علی|امیر مؤمنان]] و [[اهل بیت]]{{عم}}، امانت سنگینی است که [[خداوند]] بر هستی عرضه کرده و [[انسان]] آن را پذیرفته است. آیۀ "عرض امانت"، تفسیرهای مختلفی دارد و در برخی [[روایات]]، این امانت به [[ولایت علی]]{{ع}} هم [[تأویل]] شده است. آیۀ امانت چنین است: {{متن قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَالْجِبَالِ}}<ref>احزاب، آیه ۷۲</ref>[[امام صادق]]{{ع}} میفرماید مقصود از آن [[ولایت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} است: {{عربی|هی ولایة أمیر المؤمنین}}<ref> بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۵ و ۲۸۰</ref> در آیۀ دیگری که میفرماید: {{متن قرآن|وَآتُواْ النِّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا}}<ref>«خداوند دستور میدهد امانتها را به اهلش بسپارید» نساء، آیه ۴</ref> در [[روایات]] متعدّدی آمده که خطاب به [[امامان]] است که هرکدام [[امامت]] و [[ودایع امامت]] همچون کتاب و [[سلاح]] و مسؤولیتهای [[پیشوایی]] را به [[امام]] بعدی بسپارد.<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۶، معانی الاخبار، ص ۱۰۷</ref> در احادیثی از [[امام صادق]] و [[امام رضا]]{{عم}} [[نقل]] شده که امانت، همان [[ولایت]] است.<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۶ ح ۱۹ و ۲۰؛ معانی الاخبار، ص ۱۱۰</ref> و [[امام صادق|حضرت صادق]]{{ع}}، امانت را حبّ و [[ولایت]] و [[معرفت]] [[محمّد]] و [[آل محمد]] میشمارد.<ref>معانی الأخبار، ص ۱۰۸</ref> [[ولایتپذیری]] و تحمّل اینبار عظیم [[اعتقادی]] و عملی، ظرفیّت و تعهّدی فراوان میطلبد. [[انسانها]] نیز برخی امانتدار خوبی نبودند و به وظیفۀ خود نسبت به این امانت [[الهی]]، عمل نکردند.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۰۱.</ref> | *[[ولایت]] [[امام علی|امیر مؤمنان]] و [[اهل بیت]]{{عم}}، امانت سنگینی است که [[خداوند]] بر هستی عرضه کرده و [[انسان]] آن را پذیرفته است. آیۀ "عرض امانت"، تفسیرهای مختلفی دارد و در برخی [[روایات]]، این امانت به [[ولایت علی]]{{ع}} هم [[تأویل]] شده است. آیۀ امانت چنین است: {{متن قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَالْجِبَالِ}}<ref>احزاب، آیه ۷۲</ref>[[امام صادق]]{{ع}} میفرماید مقصود از آن [[ولایت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} است: {{عربی|هی ولایة أمیر المؤمنین}}<ref> بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۵ و ۲۸۰</ref> در آیۀ دیگری که میفرماید: {{متن قرآن|وَآتُواْ النِّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا}}<ref>«خداوند دستور میدهد امانتها را به اهلش بسپارید» نساء، آیه ۴</ref> در [[روایات]] متعدّدی آمده که خطاب به [[امامان]] است که هرکدام [[امامت]] و [[ودایع امامت]] همچون کتاب و [[سلاح]] و مسؤولیتهای [[پیشوایی]] را به [[امام]] بعدی بسپارد.<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۶، معانی الاخبار، ص ۱۰۷</ref> در احادیثی از [[امام صادق]] و [[امام رضا]]{{عم}} [[نقل]] شده که امانت، همان [[ولایت]] است.<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۶ ح ۱۹ و ۲۰؛ معانی الاخبار، ص ۱۱۰</ref> و [[امام صادق|حضرت صادق]]{{ع}}، امانت را حبّ و [[ولایت]] و [[معرفت]] [[محمّد]] و [[آل محمد]] میشمارد.<ref>معانی الأخبار، ص ۱۰۸</ref> [[ولایتپذیری]] و تحمّل اینبار عظیم [[اعتقادی]] و عملی، ظرفیّت و تعهّدی فراوان میطلبد. [[انسانها]] نیز برخی امانتدار خوبی نبودند و به وظیفۀ خود نسبت به این امانت [[الهی]]، عمل نکردند.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۰۱.</ref> | ||
==[[ادای امانت]]== | |||
*در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ}}<ref>«و آنان که سپردههای نزد خویش و پیمان خود را پاس میدارند» سوره مؤمنون، آیه ۸.</ref> | |||
*همچنین میفرماید: {{متن قرآن|... فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ}}<ref>«...و اگر (بدون گرو) یکی از شما دیگری را (بر دارایی خود) امین دانست، آنکه امین دانسته شده است، باید امانت وی را بازگرداند و از خداوند- پروردگار خویش- پروا کند و گواهی را پنهان مدارید» سوره بقره، آیه ۲۸۳.</ref>. | |||
*از [[پیامبر]]{{صل}} نیز [[روایت]] است: "[[مردم]] در [[دنیا]] مانند مهماناند و آنچه در [[اختیار]] دارند، مانند [[امانت]] است، مسافر، رفتنی است و [[امانت]] هم پس گرفتنی"<ref>شیخ حسن دیلمی، ارشادالقلوب، ترجمه علی سلگی نهاوندی، ج۱، ص۷۸.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۴۱۳.</ref>. | |||
*میتوان گفت که [[امانتداری]] مترادف ادای امانت و رد [[امانت]] است<ref>فرهنگ اصطلاحات اخلاقی، ص۸۶.</ref>. | |||
*از نظر [[عقل]] و [[منطق]]، [[راستی]] و درستی و پس دادن به موقع امانات، کاری ارزشمند و لازمه [[انسانیت]] است که [[فطرت]] [[پاک]] [[انسانها]] [[پایبندی]] به آن را طالب و از [[خیانت]] در [[امانت]]، سخت منزجر است. [[لزوم]] رد [[امانت]] حکمی ثابت و همیشگی است و در هیچ شرایطی تغییر نمیکند. رد [[امانت]] از مستقلات عقلیه است... و [[حکم]] [[شرع]] در این مورد، [[حکم]] ارشادی است<ref>اخلاق در قرآن، ج۳، ص۱۶۷ – ۱۶۸.</ref>. | |||
*یکی از جلوههای ادای [[حق]]، ادای امانت افراد است. [[انسان]] باید [[امانت]] را از هر کس که میگیرد، به او باز پس دهد. | |||
*از سوی دیگر، [[امانتداری]]، یکی از مصادیق روشن [[عهد]] است که مورد تأکید قرار گرفته و در بعضی [[آیات]]، در کنار [[عهد]] ذکر شده است"<ref>اخلاق در قرآن، ج۳، ص۱۹۱.</ref>. | |||
*اهمیت این موضوع به حدی است که [[شهید]] ثانی میگوید: "ادای امانت هر کس، حتی اگر [[کافر]] حربی باشد در اولین وقت امکان، اگر مطالبه کند [[واجب]] است"<ref>شیخ زین الدین عاملی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج۲، ص۴۹۷.</ref>. | |||
*به وسیله [[امانت]] است که کلیه [[حقوق]] اعم از [[حقوق خدا]] و خلق و [[حقوق]] فرد و اجتماع حفظ شده و [[وظایف]] و [[مسئولیتها]] به نحو طبیعی، انجام داده میشود و در نتیجه، اجتماع از خطر [[حیف]] و میل شدن [[حقوق مردم]]، مصون میگردد<ref>سید [[احمد]] طیبی شبستری، [[اخلاق]] [[قرآن]]، ص۲۵.</ref>. | |||
*بعضی از [[پیامبران الهی]] ملقب به [[امین]] بودند و [[خداوند]] در [[مقام]] تعریف [[انبیا]]، آنان را به عنوان [[رسول]] [[امین]] یا "ناصح [[امین]]" معرفی میکند. آنچه که سبب شد [[پیامبر]]{{صل}} قبل از [[بعثت]] نزد [[خدیجه]] اعتبار خاص پیدا کند، [[راستی]] و درستی و [[امانتداری]] او بود همچنین یکی از [[دلایل]] [[مقام والای امام]] [[علی]]{{ع}} نزد [[پیامبر]]{{صل}} [[راستگویی]] و ادای امانت ایشان بود<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۴۱۴-۴۱۵.</ref>. | |||
*آنچه از [[آموزههای دینی]] فهمیده میشود، این است که تمام سرمایههای مادی و [[معنوی]] [[انسان]]، از جمله [[فرزند]]، [[پول]] و [[مقام]]، [[اسرار]] و رازها، [[حکومت]]، شخصیت [[علمی]]، [[سیاسی]] و [[فرهنگی]]، [[امانت الهی]] به شمار میروند که به دست [[انسان]] سپرده شده و [[آدمی]] موظف به حفظ و نگهبانی از آنهاست تا به اهلش برگرداند و تنها موجودی که بار [[امانت الهی]] را بر دوش گرفت، "[[انسان]]" بود. | |||
*از فواید [[امانتداری]]، میتوان به [[حاکم]] شدن فضای [[اعتماد]] به یکدیگر، گسترش [[امنیت]] و [[آسایش]]، تحکیم [[جایگاه]] [[اجتماعی]] افراد، [[زندگی]] شاد، کامل شدن [[ایمان]] و [[فضایل اخلاقی]]، [[محبوبیت]] نزد [[خدا]] و خلق، تقویت [[اعتماد به نفس]] در افراد، هماهنگی با [[انبیا]] و [[اولیا]]، [[مأیوس]] شدن [[شیطان]]، [[رستگاری]] در [[قیامت]]، [[وحدت]] و [[همدلی]]، جلب [[ثروت]]، دفع [[بدبینی]]، [[آرامش روحی]] و روانی، و [[صفا]] و صمیمت اشاره نمود. | |||
*[[امانتداری]] فقط در حفظ [[اموال]] نیست، بلکه [[اسرار]] و [[ناموس]] را هم شامل میشود، زیرا که [[امانتداری]] در [[اموال]] آسانتر از [[اسرار]] است و این دو آسانتر از [[امانتداری]] در [[ناموس]] است. | |||
*نکته آخر اینکه قبول یا رد [[امانت]] تا قبل از تحویل گرفتن آن، در [[اختیار انسان]] است و بایستی در ابتدا قدری بیندیشد و اگر [[توان]] ادای آن را در خود نمییابد، از اول آن را نپذیرد و در [[جایگاه]] [[شریف]] [[امانتداری]] وارد نشود، زیرا در این صورت ممکن است به سبب سهلانگاری یا [[ناتوانی]] و [[بیارادگی]] به این اصل مهم [[اخلاقی]] پشت پا بزند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۴۱۵.</ref>. | |||
==اهمیت و [[جایگاه]] امانت== | ==اهمیت و [[جایگاه]] امانت== |