انسان در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

#[[آدمی]] [[خلیفه]] و [[جانشین]] [[خداوند]] در [[زمین]] است: [[حضرت حق]] در این زمینه می‌‌فرماید: {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً}}<ref>«می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref>

#[[آدمی]] [[روح]] [[حضرت حق]] را در خود نهفته دارد:{{متن قرآن|فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ}}<ref>«پس هنگامی که او را باندام برآوردم و در او از روان خویش دمیدم، برای او به فروتنی در افتید!» سوره حجر، آیه ۲۹.</ref>.

#[[آدمی]] امانت‌دار [[حضرت حق]] در میان تمامی موجودات است: {{متن قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا}}<ref>«ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، از برداشتن آن سر برتافتند و از آن هراسیدند و آدمی آن را برداشت؛ بی‌گمان او ستمکاره‌ای نادان است» سوره احزاب، آیه ۷۲.</ref>. گویا مراد از "[[امانت]]" در این [[آیه]]، همان [[قلب]] آدمی است که [[عرش الهی]] بوده، نشان دهنده عالی‌ترین و شریف‌ترین مراتب انسانی است<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۹۶-۹۷.</ref>.

#به [[شهادت]] [[قرآن کریم]]، تمامی [[عالم هستی]] برای [[آدمی]] خلق شده -: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً}}<ref>«آیا ندیده‌اید که خداوند آنچه را در آسمان‌ها و در زمین است برای شما رام کرد و نعمت‌های آشکار و پنهان خود را بر شما تمام کرد؟» سوره لقمان، آیه ۲۰.</ref> -؛ و او خود برای [[عبادت]] [[حضرت حق]] آفریده شده است: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ}}<ref>«و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>. گویا مراد از این [[آیه]]، رسیدن [[آدمی]] به [[مقام]] عبودیّت است؛ از اینرو [[امام]]{{ع}} جمله "تا [[عبادت]] کنند" را به معنای: "تا به [[معرفت]] نائل آیند"، [[تفسیر]] فرموده‌اند<ref>علل الشرائع، ج۱، ص۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۹۷-۹۸.</ref>.

#رسیدن به [[برترین]] مراتب نزدیکی رتبی به [[حضرت حق]] نیز، در همین شمار است: {{متن قرآن|يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً}}<ref>«ای روان آرمیده! * به سوی پروردگارت خرسند و پسندیده بازگرد!» سوره فجر، آیه ۲۷ -۲۸.</ref>  

#وگاه نازپرورده [[حضرت حق]] بودن و ویژه همو قرار گرفتن، در شمار این [[علل]] دانسته شده است: {{متن قرآن|وَاصْطَنَعْتُكَ لِنَفْسِي}}<ref>«و تو را برای خویشتن پروراندم» سوره طه، آیه ۴۱.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۹۸-۹۹.</ref>.

*کوتاه سخن آنکه: [[هدف]] از [[خلقت]] دو [[جهان]] - عالم [[تکوین]] / مادّه، عالم [[تشریع]] / [[دین]] -، [[انسان]]؛ و [[هدف]] از [[آفرینش انسان]]، تنها [[حضرت حق]] بوده است.

==حرکت ناگزیر [[آدمی]] بسوی [[حضرت حق]]==

*همه اخلاق‌پژوهان، بر این نکته هم آوایند که: [[آدمی]] به ناگزیر روی به سوی [[حضرت حق]] دارد. شماری از [[آیات قرآن کریم]] نیز به این مسأله اشاره می‌‌نماید. به این چند [[آیه]] بنگرید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ}}<ref>«ای انسان! بی‌گمان تو به سوی پروردگارت سخت کوشنده‌ای، پس به لقای او خواهی رسید» سوره انشقاق، آیه ۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ إِلَى رَبِّكَ الرُّجْعَى}}<ref>«به یقین بازگشت به سوی پروردگار توست» سوره علق، آیه ۸.</ref>؛ {{متن قرآن|وَأَنَّ إِلَى رَبِّكَ الْمُنْتَهَى}}<ref>«و اینکه پایان (هر چیز) به سوی پروردگار توست» سوره نجم، آیه ۴۲.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref>.

*[[حضرت حق]] در معرّفی راهنمایان فرموده است: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref>

*گویا مراد از "امر" در این [[آیه]]، افاضات و بخشش‌های معنوی‌ای است که از جانب [[حضرت حق]] به [[بندگان]] می‌‌رسد، تا در حرکت خود پیشتازی کنند و گرمپوئی. در [[زیارت جامعه کبیره]] در معرّفی هدایتگران این راه آمده است: "بواسطه شما [[خداوند]] آغاز کرد و بواسطه شما به پایان برد، و بواسطه شما [[باران]] را نازل می‌‌نماید، و بواسطه شما [[آسمان]] را از آنکه بدون اجازه او بر [[زمین]] افتد باز می‌‌دارد، و بواسطه شما [[غم]] را برطرف و ضرر را مرتفع می‌‌سازد"<ref>{{متن حدیث| بِكُمْ‌ فَتَحَ‌ اللَّهُ‌ وَ بِكُمْ‌ يَخْتِمُ‌ وَ بِكُمْ‌ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ‌ وَ بِكُمْ‌ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ‌ وَ بِكُمْ‌ يُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ يَكْشِفُ الضُّرَّ}}؛ بحار الأنوار، ج ۱۰۲ ص ۱۳۲.</ref>؛  

*اکنون، چون کسی این وسائل را فراهم نموده بویژه دست تمسّک در دامن وسائط [[فیض]] [[حضرت حق]] زند وکمال را از ائمّه هدی درخواست نماید؛ [[امید]] است که در اندک مدّتی چنان راه پیماید که بتواند در شمار کاملان روزگار قرار گیرد. بمنِّه وکرمه!-<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۱۰۹-۱۱۰.</ref>.