ابلیس در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*ابلیس موجودی است که از [[فرمان خدا]]، پس از [[آفرینش آدم]] {{ع}} سر باز زد و از درگاه الهی رانده شد. او پیش از [[آفرینش]] [[آدم]] {{ع}} از مقربّان درگاه الهی بود. [[پادشاهی]] [[آسمان]] و [[زمین]] در [[اختیار]] او بود و گروهی از [[فرشتگان]] در رکابش بودند. ابلیس در [[عبادت]] بسیار کوشا بود، چنان‌که سابقه او در [[پرستش]] [[خداوند]] شش هزار سال [[روایت]] شده است. [[قرآن کریم]] علت [[نافرمانی]] ابلیس را [[تکبّر]] بیان می‌کند. او به مصداق ماده [[آفرینش]] خود ([[آتش]]) بر [[آدم]] که از [[خاک]] آفریده شده، [[برتری]] جست. [[خداوند]] به او فرمود:از آن [[مقام]] فرو شو، تو را نرسد که در آن [[جایگاه]] [[تکبّر]] کنی. پس بیرون شو که تو از خوار شدگانی<ref>{{متن قرآن| قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَن تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ }}؛ سوره اعراف، آیه ۱۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 73.</ref>.

*ابلیس که [[آدم]] {{ع}} را علت اصلی طرد خود می‌دانست، در صدد [[انتقام]] از او و فرزندانش برآمد و از [[خداوند]] مهلت خواست و [[خداوند]] او را تا [[وقت معلوم]] مهلت داد. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید:[[بندگان خدا]]، از [[دشمن]] [[خدا]] بهراسید که شمایان را به درد خود مبتلا کند و با اغوا و فراخواندنش، شما را به [[هلاکت]] رسانَد و با سواره [[نظام]] و پیادگان خویش بر شما بتازد. [[سوگند]] به جانم که او تیر هلاک و شر بر کمان نهاده و چلّه آن را به نهایت کشیده و از جایگاهی نزدیک و دقیق شما را [[هدف]] قرار داده است؛ و همو گفته است: "پروردگارا، به خاطر آن‌که مرا اغوا کردی، بی‌گمان کردار ناپسند بندگانت را که روی [[زمین]] هستند، در نظرشان می‌آرایم و حتماً همگان را [[گمراه]] خواهم ساخت"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲؛ {{متن حدیث|فَاحْذَرُوا عِبَادَ اللَّهِ عَدُوَّ اللَّهِ أَنْ یُعْدِیَکُمْ بِدَائِهِ وَ أَنْ یَسْتَفِزَّکُمْ بِنِدَائِهِ وَ أَنْ یُجْلِبَ عَلَیْکُمْ بِخَیْلِهِ وَ رَجِلِهِ [رَجْلِهِ‏] فَلَعَمْرِی لَقَدْ فَوَّقَ لَکُمْ سَهْمَ الْوَعِیدِ وَ أَغْرَقَ إِلَیْکُمْ بِالنَّزْعِ الشَّدِیدِ وَ رَمَاکُمْ مِنْ مَکَانٍ قَرِیبٍ فَقَالَ {{متن قرآن|رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَلَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ}}«گفت: پروردگارا! برای آنکه مرا بیراه نهادی، در [[زمین]] ([[بدی‌ها]] را) در دید آنها خواهم آراست و همگان را از راه به در خواهم برد» سوره حجر، [[آیه]] ۳۹‏}}</ref>. ابلیس [[انسان‌ها]] را [[وسوسه]] می‌کند، بی‌آن‌که بتواند تصرفی بر [[آدمیان]] داشته باشد و به [[سرپیچی]] از [[دستور خداوند]] فرامی‌خواند. از این‌رو ترک [[معصیت]] مستلزم [[مبارزه]] و ترک خواهش‌های نفسانی است، که این [[مجاهدت]]، خود موجب [[پاداش الهی]] خواهد بود. [[انسان‌ها]] اگر [[تقوا]] پیشه کنند، می‌توانند از دام ابلیس و اذنابش [[نجات]] یابند. این [[وعده خداوند]] است: و کسانی که در راه ما کوشیده‌اند، به [[یقین]] راه‌های خود را بر آنان می‌نماییم و در [[حقیقت]]، [[خدا]] با [[نیکوکاران]] است<ref>{{متن قرآن| وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ }}؛ سوره عنکبوت، آیه ۶۹</ref>. از طرفی [[خداوند]] باب [[توبه]] و بازگشت به‌سوی خود را به روی [[انسان]] گشوده است. در [[قرآن کریم]] نیز می‌فرماید: بگو: ای [[بندگان]] من –که بر خویشتن [[زیاده‌روی]] روا داشته‌اید- از [[رحمت خدا]] نومید مشوید. در [[حقیقت]]، [[خدا]] همه [[گناهان]] را می‌آمرزد، که او خود، آمرزنده و مهربان است<ref>{{متن قرآن|قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ }}؛ سوره زمر، آیه ۵۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74.</ref>.