تولی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*[[تولی]] به معنای به کار کسی پرداختن، کاری را عهده‌‌دار شدن، قبول [[ولایت]]، کسی را [[دوست]] و [[سرپرست]] گرفتن و [[پیروی]] کردن است و در زبان [[عرب]] به معنای [[دوست]]، [[یاور]] و [[سرپرست]] و در [[زبان فارسی]] به معنای [[محبت]] و [[دوستی]] آمده است. چنانکه مصدر آن "[[ولایت]]" نیز به معنای [[دوستی]]، [[یاوری]] و [[سرپرستی]] به کار می‌‌رود. بنابراین [[تولی]] هم به معنای [[پذیرش]] [[دوستی]] و کسی را [[دوست]] خود قرار دادن است و هم به معنای [[پذیرش]] [[سرپرستی]] و کسی را [[سرپرست]] خود قرار دادن است. با توجه به موارد کاربرد این کلمه در [[آیات]] و [[روایات]] می‌‌توان گفت [[دوستی]] و [[سرپرستی]]، لازم و ملزوم یکدیگرند و [[پذیرش]] [[دوستی]]، مقدمۀ [[پذیرش]] [[سرپرستی]] است؛ زیرا [[دل سپردن]]، مقدمۀ [[سرسپردن]] است و [[انسان]] تا به کسی [[دل]] نبندد نمی‌‌تواند سرسپردۀ او شود و چنانکه باید و شاید [[تسلیم]] او گردد<ref>لسان العرب، ج ۱۵، مادۀ "ولی"؛ المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر، ص ۶۷۲ ـ۶۷۳؛ لغت‌‌نامۀ دهخدا، ج ۵، ص ۶۲۷۲، مادۀ "تولی"؛ التحقیق، ج۱۳، ص۲۰۴؛ مفردات، ص۸۸۵؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۵۵۸.</ref>.

*[[تولی]] در اصطلاح یعنی [[انسان]] از لحاظ [[عاطفی]]، [[قلب]] خود را از [[محبت]] و علاقۀ [[خدا]]، [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] و [[جانشینان به حق]] آنان ([[فقیهان]]) و [[مؤمنان]] پر کند و چنین [[ولایتی]] هم موجب [[سعادت اخروی]] و ورود به [[بهشت]] است و هم مایۀ [[نجات]] و [[وحدت]] و [[قدرت]] [[امت اسلام]] در دنیاست<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۴.</ref>.  

*[[ولایت]] و [[برائت]]، نوعی [[جاذبه و دافعه]] و [[پیوستن]] و [[گسستن]] را دربر دارد. [[ولایت]]، به طور کلی و عام، جهت خدایی داشتن همه [[کارها]] و برنامه‌ها و نوعی [[تشکّل]] و [[تحزّب]] و هم جبهه‌گی در [[عقیده]] و عمل، با [[اولیای دین]] و پرچمداران [[توحید]] است. [[حفظ]] و [[پاسداری]] و [[پایبندی]] به [[جبهه]] حقی است که [[انسان]] به آن پیوسته و وابسته است. بعد عملی و خارجی این [[پیوستگی]] درونی، چنان روشن است که نیازی به بحث و [[استدلال]] ندارد. [[امام باقر]]{{ع}} در [[حدیث]] مفصّلی به [[جابر بن عبدالله]]، می‌فرماید: «آن که [[مطیع]] خداست "[[ولیّ]]" ماست و آنکه [[نافرمانی خدا]] کند، [[دشمن]] ماست، به [[ولایت]] ما، جز با عمل و [[پرهیزکاری]]، نمی‌توان رسید»<ref>{{متن حدیث|مَن کانَ لِلّهِ مطیعاً فهو لنا ولی ومن کانَ للّه عاصیاً فهو لنا عدوٌّ ولا تُنال ولایتُنا الّا بالعمل والوَرَع}}؛ وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۱۹۶.  </ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۹۳، ۲۹۴.</ref>

==[[تولی]] در [[قرآن]]==

*واژۀ [[تولی]] در [[قرآن]] نیامده است؛ ولی مادۀ "ولی" و مشتقات آن در مفهوم [[دوستی]] و [[سرپرستی]] و [[یاری]] در [[آیات]] به کار رفته است<ref>ر.ک: [[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[تولی و تبری ۱ (مقاله)|تولی و تبری]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص؟؟؟.</ref>:

#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِيَاءَ}}<ref>«ای مؤمنان! آنان را که دینتان را به ریشخند و بازی می‌گیرند- یعنی کسانی را که پیش از شما به آنان کتاب داده شده است و (یا) کافران را- سرور  مگیرید» سوره مائده، آیه ۵۷.</ref>؛

*برخی [[مفسران]] [[آیات]] دیگری را نیز به [[تولی و تبری]] [[تفسیر]] کرده‌اند از جمله در آیۀ: {{متن قرآن|فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«پس كسانى كه به او ايمان آوردند و بزرگش داشتند و ياريش كردند و نورى را كه با او نازل شده است پيروى كردند، آنان همان رستگارانند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>، {{متن قرآن|عَزَّرُوهُ}} را به [[تبری از دشمنان]] [[پیامبر]]{{صل}} و {{متن قرآن|نَصَرُوهُ}} را به [[تولی]] [[پیامبر]]{{صل}} معنا کرده اند<ref>بیان السعاده، ج۲، ص۲۱۱.</ref> و نیز ذیل آیۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.</ref> [[امام باقر]]{{ع}} به ابوحمزۀ ثمالی فرمودند: «کسی (در [[حقیقت]]) [[خدا]] را می‌‌‌پرستد که وی را شناخته باشد و کسی که [[خدا]] را نشناخته، [[پرستش]] وی مانند [[پرستش]] غیر [[خدا]] از روی [[گمراهی]] است. [[ابوحمزه]] پرسید:[[معرفت خدا]] چیست؟ [[امام]] فرمودند: [[معرفت]] به این است که [[خدا]] و رسولش را در [[موالات]] [[علی]]{{ع}} و [[اقتدا]] به وی و [[امامان]] پس از او و [[تبری]] جستن از [[دشمنان]] آنان [[تصدیق]] کند. [[ابوحمزه]] پرسید: چه کنم تا ایمانم کامل شود؟ [[امام]]{{ع}} فرمودند: [[دوستان]] [[خدا]] را [[دوست]] بدار و با [[دشمنان]] [[خدا]] [[دشمن]] باش، همان‌‌گونه که [[خدا]] فرمودند: «با [[صادقان]] باش»<ref>{{متن حدیث|یا با حمزة إنما یعبد الله من عرف الله، فأما من لا یعرف الله کأنما یعبد غیره- هکذا ضالا قلت: أصلحک الله و ما معرفة الله قال: یصدق الله و یصدق محمدا رسول الله ص فی موالاة علی و الایتمام به، و بأئمة الهدی من بعده و البراءة إلی الله من عدوهم...}}؛ تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۱۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[تولی و تبری ۱ (مقاله)|تولی و تبری]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص؟؟؟.</ref>

==[[تولی]] در [[روایات]]==

*با توجه به اهمیت و نقش [[تولی]] در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] اهل [[ایمان]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{ع}} در موارد متعددی، درباره آن بحث کرده‌اند و در مورد کسانی که [[شایسته]] است [[مؤمنان]] آنها را [[دوست]] و [[سرپرست]] خود برگزینند به تفصیل سخن گفته‌‌اند تا آنجا که در برخی از مجموعه‌‌‌های [[روایی]] [[شیعه]]، بابی با عنوان {{متن حدیث|اَلْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ}}؛ "[[دوستی]] و [[دشمنی]] در [[راه خدا]]" به این موضوع اختصاص یافته است<ref>ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۱۲۴ ـ ۱۲۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج ۶۶، ص ۲۳۶ ـ ۲۵۳.</ref>. برخی از این [[روایات]] عبارت‌اند از:

# [[امام صادق]]{{ع}} آیۀ {{متن قرآن|فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ}}<ref>«نعمت‌های خداوند را به یاد آورید» سوره اعراف، آیه ۶۹.</ref> را [[تلاوت]] فرمودند سپس فرمودند آیا می‌دانید مقصود از {{متن قرآن|آلَاءَ اللَّهِ}} چیست؟[[اصحاب]] پاسخ دادند: نمی‌دانیم، [[حضرت]] فرمودند: {{متن قرآن|آلَاءَ اللَّهِ}} بزرگ‌ترین [[نعمت]] [[خدای متعال]] بر [[خلق]] و آن [[ولایت]] ما [[اهل بیت]]{{ع}} است»<ref>{{متن حدیث|هِیَ أَعْظَمُ نِعَمِ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ هِیَ وَلَایَتُنَا}}؛ کافی، ج۱، ص۲۱۷. </ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۳.</ref>

==آثار [[ولایت‌پذیری]]==

#به [[ولایت‌پذیری]] [[اهل بیت]]{{ع}} است که [[اعمال]] [[واجب]] ما، پذیرفته می‌شود<ref>{{متن حدیث|وَ بِمُوَالاتِکُمْ تُقْبَلُ الطَّاعَةُ الْمُفْتَرَضَةُ}}؛ مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره. </ref>.

# [[ولایت اهل بیت]]{{ع}} موجب [[پاکیزگی]] [[خلقت]] ما، [[پاکی]] جان‌های ما، [[تزکیه]] [[نفوس]] ما و [[کفاره گناهان]] ما می‌شوند<ref>{{متن حدیث|وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَایَتِکُمْ طِیباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْکِیَةً لَنَا وَ کَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا}}؛ مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۵.</ref>

==منابع==