جنگ‌های اعراب جاهلی: تفاوت میان نسخه‌ها

جنگ‌های اعراب جاهلی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۱۷

۱۱٬۸۰۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ مهٔ ۲۰۲۰

←‏اوضاع اجتماعی اعراب جاهلی

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 *آنان، [[مطیع]] بی‌چون و چرای [[رئیس]] [[قبیله]] بودند و برای [[حفظ]] [[قبیله]] که همه بود و نبودشان در آن خلاصه می‌شد، از [[جان]]، مایه می‌گذاشتند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۶۸.</ref>.
+==جنگ‌های [[جاهلی]]==
+*بی‌تردید جنگ‌های [[جاهلی]]، به منزله نمودی کامل از اوضاع طبیعی و [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] شبه‌جزیره [[عربستان]]، مشخصه اصلی [[زندگی]] [[اعراب]] [[جاهلی]] را تشکیل می‌داد، و آن میل و استعداد شدید به قتال بود. این علاقه، [[مرضی]] شایع بین آنان به شمار می‌آمد؛ حتی [[قبایل]] [[مسیحی]] شبه‌جزیره نیز از این امر مستثنا نبودند<ref>فیلیپ حتی، تاریخ العرب، ص۱۳۱.</ref>، تا آنجا که می‌توان [[کشتار]] را یکی از سنت‌های برشمرد. آنان پیوسته می‌کشتند و کشته می‌شدند و از [[خون]] ریختن و [[خون‌خواهی]] نمی‌آسودند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۶۸.</ref>.
+*بزرگ‌ترین قانونی که همه در برابر آن [[خاضع]] بودند، انتقام‌جویی بود، و "ثار"<ref>انتقام کشته را گرفتن، خونخواهی کردن، کشنده را کشتن.</ref>[[شریعت]] مقدسشان شمرده می‌شد و رنگ [[دینی]] به خود گرفته بود؛ زیرا تا از حریفان خود [[انتقام]] نگرفته بودند، [[زن]] و شراب و [[عطر]] را بر خود [[حرام]] می‌کردند. هیچ کس در [[قبیله]] [[حق]] جزئی‌ترین تخطی و توقف یا نقض این [[قانون]] را نداشت.
+*بیشتر درگیری‌هایشان، ادامه [[نزاع]] دو فرد از دو [[قبیله]] بود بر سر یک توهین یا [[قتل]] یا چراگاه. در این زمان، [[عشیره]] دو طرف [[شمشیر]] می‌کشیدند و عشایر دیگر قبیله‌ها نیز از ایشان [[پیروی]] کرده، برای [[خون‌خواهی]] هم‌پشت می‌شدند و یکدیگر را می‌کشتند. این پدرکشتگی‌ها به [[ارث]] می‌رسید و نسل‌های [[آینده]] دو طرف نیز همچنان در [[ستیز]] بودند تا اینکه با دخالت طرف ثالثی [[آشتی]] کنند و خون‌بها و غرامت مبادله شود، و به این کار [[راضی]] نمی‌شدند، مگر وخامت امر به نهایت می‌رسید، و طرفین رو به نابودی بودند. تا [[قتل]] و جرحی واقع نمی‌شد، [[پذیرفتن]] [[آشتی]] برایشان ننگ بود<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. عجیب‌تر آنکه اگر مردان هم، قصد [[مصالحه]] کرده، به پرداخت خون‌بها تن می‌دادند، [[زنان]] مصیبت‌دیده، چنان مرثیه‌های سوزناکی در رثای در گذشته سر می‌دادند که به شدت، [[افکار]] عمومی [[قبیله]] را جریحه‌دار کرده، آنان را به [[جنگ]] و [[خونریزی]] تهییج و تحریض می‌کردند.
+*گرفتن خون‌بها برایشان عیبی بس [[عظیم]] و خفتی وصف‌ناشدنی بود. نمی‌خواستند در عوض [[خون]]، شتر یا شیر شتر ([[صلح]]) بستانند؛ که جوش [[خون]] جز با [[خون]] ننشیند.
+*گویا شور [[زندگی]] و لذتش در [[کشتار]] و [[غارت]] بود و بس. به هر بهانه‌ای [[جنگی]] واقع می‌شد، و ده‌ها تن به [[خون]] می‌غلتیدند. روزگار در نظر آنان دو نیمه داشت: کشتن و کشته شدن<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. آنها به قدری به [[جنگ]] و [[غارت]] عادت کرده بودند که [[دوست]] داشتند در میدان [[نبرد]] عرضه شمشیرها و نیزه‌ها شوند و بر [[خاک]] افتند و تنشان پاره‌پاره شده، [[خوراک]] درندگان و پرندگان شوند؛ اما در رختخواب نمیرند تا بدین‌گونه در فهرست کشته‌شدگان نیک‌فرجام [[جاهلیت]] جاودانه شوند<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. میته کریمه، در نظر آنان میته‌ای بود که در میدان [[جنگ]] و در کنار شن و ریگ بیابان به ضرب [[شمشیر]] کشته شود<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۰۲.</ref>. گفته‌اند که [[عربی]]، پس از استماع اوصاف [[صلح]] و صفای [[بهشت]] از زبان [[پیامبر]]{{صل}} از ایشان پرسید: "آیا در [[بهشت]] نیز [[جنگ]] هست؟" همین که [[حضرت]] فرمود: "نه". گفت: "پس به درد نمی‌خورد"<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۶۹-۲۷۰.</ref>.
+==ایام العرب==
+*با نگاهی کلی به جنگ‌های [[جاهلی]]، می‌توان "ایام العرب" را به چهار دسته تقسیم کرد<ref>احمد جاد المولی، ایام العرب فی الجاهلیه، ص۴۰۱-۴۰۵.</ref>:
+#ایام العرب و الفرس - شامل دو [[جنگ]] "یوم ذی‌قار" و "یوم الصفقه" است. [[یوم]] الصفقه، نبردی بود بین [[باذان]]، عامل [[پرویز بن هرمز]]، شاه [[ایران]] در [[یمن]] و برخی [[قبایل]] [[یمن]] از جمله [[بنی‌تمیم]] که سرانجام با [[شکست]] [[اعراب]] خاتمه یافت-<ref>عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۶۲۰.</ref>؛
+#جنگ‌های قحطانیان با هم، مثل "یوم الکلاب" اول و دوم، "یوم البردان"، "عین أباغ" و "أیام [[اوس]] و خزرج"؛
+#جنگ‌های عدنانیان با هم، مانند "یوم الوقیط"، "یوم اللوی"، "یوم بُزاخه"، "یوم بسوس" و...؛
+#جنگ‌های [[عدنانی]] و [[قحطانی]]: ایامی چون "یوم الطفخه" بین "بنی‌منذر" و "بنویرجع"، أواره اول و دوم بین [[قبیله]] [[عمر]] بن [[هند]] و "بنی‌تمیم" و "یوم خزاز" که بین "ربیعه" با [[قبیله]] "مذجع" و بعضی دیگر از یمنیان به وقوع پیوست<ref>بر گرفته از کتب ایام العرب، الکامل، و عقد الفرید و....</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۷۰.</ref>.
+==ویژگی‌های مشترک جنگ‌های [[جاهلی]]==
+*نکته درخور توجه اینکه به [[دلیل]] بدوی بودن، غالب جنگ‌های [[جاهلی]] بین [[قبایل]] [[عدنانی]] صورت گرفته است تا [[قبایل]] [[قحطانی]]. این [[جنگ‌ها]]، به لحاظ شدت و اهمیت متفاوت بوده‌اند؛ اما همگی ویژگی مشابهی داشتند، و آن دمیدن [[روح]] [[فخر]] و [[انتقام]] در کالبد [[قبیله]] بود. آن‌گاه که جنگجویان، تیغ می‌کشیدند، [[شاعران]]، در پس ایشان [[حماسه‌ها]] می‌سرودند و دلیران را به [[قتل]] و [[غارت]] فرامی خواندند. این گونه، داستان آن ایام و کینه‌ورزی‌هایشان، در حافظه [[قبیله]] جاودانه شد، و در پیروزی‌ها بدان [[افتخار]] می‌کردند و در شکست‌ها مترصد [[انتقام]] می‌شدند<ref>این بخش از مقاله نیز برگرفته‌ای است از کتب مختلف ایام العرب، الکامل، عقد الفرید و....</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۷۰-۲۷۱.</ref>.
+==تعداد جنگ‌های [[جاهلی]]==
+*جنگ‌های آنان، زیاد و از حد و حصر خارج است؛ زیرا به اقتضای وضع دشوار [[زندگی]] در [[عربستان]]، [[بادیه‌نشینان]]، [[معیشت]] خود را غالباً از راه تهاجم و [[غارت]] تأمین می‌کردند و [[حیات]] اقتصادی‌شان در [[حقیقت]] [[قائم]] به [[جنگ]] بود. شمار این ایام را از ۷۵۰ تا ۱۷۰۰ [[یوم]] برشمرده‌اند که [[اخبار]] همه آنها باقی نمانده است. تنها [[اخبار]] آن دسته از ایامی که حدود ۱۵۰ سال پیش از [[اسلام]] اتفاق افتاده، موجود است. ترتیب، [[تاریخی]] این [[جنگ‌ها]] نیز واضح نیست و به سبب نگاه تفاخرآمیز [[اعراب]] [[جاهلی]] به آنها، چه بسا درباره آن [[مبالغه]] نیز می‌کردند؛ از هیمن رو، [[اخبار]] آنها [[اطمینان]] و [[وثاقت]] [[تاریخی]] چندانی ندارد<ref>عمر فروخ، تاریخ الجاهلیه، ص۱۴۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۷۱.</ref>.
+==[[جایگاه]] ایام العرب==
+[[جایگاه]] ایام العرب نزد عرب‌ها چنان بود که در [[صدر اسلام]]، [[مسلمانان]] در مجالس خود [[شعر]] و [[اخبار]] آن [[جنگ‌ها]] را باز می‌گفتند. حتی مورخانی چون [[طبری]] و بلاذری، نخستین حوادث [[جنگی]] عصر [[اسلامی]]، مانند [[غزوات]] و [[سرایا]] و نیز جنگ‌های [[صفین]] و [[قادسیه]] را در زمره ایام العرب شمرده‌اند. به همین علت، برخی از نویسندگان معاصر، همه جنگ‌های [[عرب پیش از اسلام]] و [[صدر اسلام]] را با عنوان "ایام" مطرح و آن را به "ایام العرب فی الجاهلیه" و "ایام العرب فی الاسلام" تقسیم کرده‌اند<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۹۳.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۷۱.</ref>.
-<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۶۵-۲۶۶.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==