توحید افعالی در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*همان‌گونه که ابتدا و انتهای این [[آیه شریفه]] نیز همگون نمی‌نماید: {{متن قرآن|مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ}}<ref>«(ای آدمی!) هر نیکی به تو رسد از خداوند است و هر بدی به تو رسد از خود توست. و (ای محمّد!) ما تو را برای مردم، پیامبر فرستاده‌ایم و خداوند، (شما را) گواه بس» سوره نساء، آیه ۷۹.</ref>.

*حال چگونه می‌‌توان به آن پرسش، و این ناهمگونی پاسخ داد؟<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۲۹-۳۳۰.</ref>.

*از این‌رو، بدون آنکه به این مبحث درشت وارد شویم، تنها اشاره می‌‌کنیم که: به [[شهادت]] [[قرآن کریم]]، [[خداوند]] [[آسمان]] و [[زمین]] را در [[اختیار]] [[آدمی]] نهاده و تمامی اقسام نعمتها را برای او فراهم آورده است: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً}}<ref>«آیا ندیده‌اید که خداوند آنچه را در آسمان‌ها و در زمین است برای شما رام کرد و نعمت‌های آشکار و پنهان خود را بر شما تمام کرد؟ و برخی از مردم بی‌هیچ دانش و رهنمود و کتاب روشنی درباره خدا چالش می‌ورزند» سوره لقمان، آیه ۲۰.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۳۰.</ref>.

*[[بعثت پیامبران]] و فرو فرستادن [[کتاب‌های آسمانی]] در همین شمار است، و نیروهای [[باطنی]] [[انسان]] - همچون [[عقل]]، که تشخیص صحیح از [[خطا]] را برای [[انسان]] ممکن می‌‌سازد -، نیز در همین شمار.

*آری! درباره کارهای شایست [[آدمی]] امّا، می‌‌توان آن را یکسر به [[خداوند]] نسبت داد؛‌ چه او هم [[سرمایه]] [[آشکار]] و [[نهان]] این امور را به [[آدمی]] بخشیده، و هم او را به واسطه [[شریعت]]،‌ امر نموده تا سر در پی این امور نهد؛ [[حضرت حق]] خود در این زمینه می‌‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَا يَرْضَى لِعِبَادِهِ الْكُفْرَ}}<ref>«و ناسپاسی را برای بندگانش نمی‌پسندد » سوره زمر، آیه ۷.</ref>. باز می‌‌فرماید: {{متن قرآن|فَإِنَّ اللَّهَ لَا يَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ}}<ref>«بی‌گمان خداوند از این گروه نافرمان خشنود نخواهد گشت» سوره توبه، آیه ۹۶.</ref>.

*اکنون می‌‌توانیم دریابیم که مراد از [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ}}<ref>«(ای آدمی!) هر نیکی به تو رسد از خداوند است و هر بدی به تو رسد از خود توست. و (ای محمّد!) ما تو را برای مردم، پیامبر فرستاده‌ایم و خداوند، (شما را) گواه بس» سوره نساء، آیه ۷۹.</ref>، چیست؛ و منظور از [[حدیث شریف]]:"در این عالم، [[انسانها]] نه مجبورند و نه از [[اختیار]] کامل برخوردارند، بلکه از اختیاری میان این دو برخوردار می‌‌باشند" <ref>{{متن حدیث| لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْنِ}}؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۱۶۰.</ref>، کدام است<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۳۱-۳۳۲.</ref>.

*پر واضح است که آنکس که از این [[عنایت ویژه]] برخوردار باشد، سرفخر بر [[آسمان]] خواهد سائید؛ و آنکس که از آن بی‌بهره ماند، در [[جهان]] جاودانه جز [[محرومیت]] و خذلان بهره‌ای نصیب نخواهد کرد.

*این مطلب، به گونه‌های مختلف در [[قرآن کریم]] به اشارت گرفته شده است؛ به این [[آیات]] بنگرید: {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ}}<ref>«خداوند پروا ندارد که به پشه یا فراتر از آن مثلی بزند، پس آنان که ایمان دارند می‌دانند این از سوی پروردگار آنها درست است اما کسانی که کافرند می‌گویند:» سوره بقره، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ}}<ref>«و هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا (پیامش را) برای آنان به روشنی بیان کند بنابراین خداوند هر که را بخواهد بیراه می‌دارد و هر که را بخواهد به راه می‌آورد و او پیروزمند فرزانه است» سوره ابراهیم، آیه ۴.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۳۳.</ref>.