آرامش در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

#'''[[آینده]] مثبت و درخشان''': یکی از عوامل [[افسردگی]]، [[ اضطراب]] و [[نگرانی]] در [[آدمی]]، [[بدبینی]] و [[ترس]] از آیندۀ مأیوسانه و بدبینانه است؛ ولی رویکرد [[مهدویت]]، به آیندۀ [[بشر]] بسیار مثبت و درخشان است و [[انسان]] سرگشته و [[ناآگاه]] از [[آینده]] را به چنان آرامشی رهنمون می‌سازد که سبب [[تکامل]] او می‌شود. [[قرآن مجید]] [[آینده]] و افق [[زندگی]] [[انسان‌ها]] را بسیار روشن و مسرت‌بخش توصیف کرده است: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان ر» سوره نور، آیه ۵۵.</ref> [[روایات]] متعددی دربارۀ آیندۀ درخشان [[بشریت]] وجود دارد. [[رسول اکرم]] {{صل}} می‌‌فرماید: «[[خداوند]] با [[مهدی]]{{ع}} از [[امت]] [[رفع گرفتاری]] می‌‌کند»<ref>{{متن حدیث|وَ بِهِ یُفَرِّجُ اللَّهُ عَنِ الْأُمَّة}}؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، [[آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت (مقاله)|آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت]]، ص ۴؛ [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]، ص؟؟؛ [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۰۸-۱۱۲.</ref> [[ایمان]] به مُنجی و [[امید به ظهور]] آخرین ذخیرۀ خیر و [[هدایت الهی]] و برچیده شدن دایمی طومار نظام‌های [[فاسد]] [[حاکم]] بر [[جهان]]، یگانه افق روشنی است که فردای روشن را برای [[بشریت]] نوید می‌دهد و استرس و نگرانی‌ها را از [[روح]] و [[جان]] او ستُرده و به وی [[آرامش]] می‌دهد. [[مکتب انتظار]] و [[فلسفه]] بزرگ [[مهدویّت]]؛ در عین اینکه [[پیش بینی]] یک سلسله حوادث و تکان‌های شدید و نابسامانی‌ها و [[کشتارها]] و بی‌‏عدالتی‌ها را در [[آخرالزمان]] کرده است، [[پیش بینی]] آیندۀ [[سعادت]] بخش و [[پیروزی]] کامل [[عقل]] بر [[جهل]]، [[توحید]] بر [[شرک]]، [[ایمان]] بر [[شک]]، [[عدالت]] بر [[ظلم]]، [[سعادت]] بر [[شقاوت]] را نیز نموده است؛ لذا نوید دِه و [[آرزو]] ساز و آرامش‌بخش است<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.

این همه [[عشق]] و [[ایمان به امام]] زمان{{ع}} به عنوان [[حجت خدا]]، که ناظر بر احوال [[مسلمین]] است<ref>امام زمان{{ع}}: {{متن حدیث|إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ‏ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ‏ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاءُ}} (احمد بن علی طبرسی، الإحتجاج علی أهل اللجاج (للطبرسی)، ۲جلد، نشر مرتضی - مشهد، چاپ: اول، ۱۴۰۳ ق، ص ۴۹۷).</ref> و نسبت به آنها همدمِ همراه، [[پدر]] [[مهربان]] و [[برادر]] تنی و [[دل]] سوز است<ref>امام رضا{{ع}}: {{متن حدیث|ألإمامُ أَلاَنیسُ الرَّفیقُ وَ الوالِدُ الشَّفیقُ وَ الأَخُ الشَّقیقُ}}. (محمد ابن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۱۹۸، ح۱).</ref> و نسبت به [[مؤمنین]]، از خود شان مهربان‌تر است،<ref>امام صادق{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|... وَاللّه لَأنا ارحَمُ بِکُم مِنکُم بأنفُسِکُم}}. (محمد حکیمی، عصر زندگی، قم، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم، ۱۳۷۴، چاپ دوم، ص۲۶۸).</ref> متضمن [[ارتباط]] [[معنوی]] دایمی با آن [[حضرت]] در قالب [[دعا]]، [[ زیارت]] و [[توسل]] است که پیامدهای مثبت [[روان‌شناختی]] برای [[مؤمنین]] و ارتقای [[بهداشت روانی]] آنان دارد که در این بخش به تحلیل و بررسی آن می‌پرزدازیم:

[[خداوند متعال]] خود، به [[مؤمنان]] [[دستور]] فرموده است که در [[مشکلات]]، [[ سختی]] و فشارها، [[ انبیاء]] و [[اولیاء]] و آّبرو داران درگاهش را واسطه [[شفا]] و مشکل گشایی به ساحت ربوبی‌اش قرار دهند و از طریق [[توسّل]] به آن بزرگواران، از [[خداوند]] [[حاجت]] خواهی کنند تا به [[رستگاری]] و [[رحمت الهی]] نائل شوند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.</ref>

پژوهش‌ها نشان می‌‌دهد افراد [[مؤمن]] با [[دعا]] و [[توسل]] و [[توکل]]، بهتر با رویدادهای تنش‌‌زا "مقابله" می‌کنند، و از این راه به [[آرامش]] و [[امنیت روانی]] که زیر بنای [[بهداشت روانی]] است، [[ دست]] می‌‌یابند.<ref>عبدالله نظری شاری، نقش ایمان در بهداشت روانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و معارف اسلامی گرایش تربیت، قم، جامعةالمصطفی، ۱۳۸۸، ص ۲۲۰</ref>

از جهت [[روان‌شناختی]]، "شیوه‌های مقابله، توانایی‌های شناختی و [[رفتاری]] هستند که توسط فردِ در معرض [[استرس]]، به منظور کنترل نیازهای خاص درونی و بیرونی که فشارآور بوده و فراتر از منابع فرد می‌باشند، به کار گرفته می‌شوند (هینز و همکاران، ۱۹۹۱)."<ref>محبوبه دادفر، بررسی نقش دین در بهداشت روانی و فرایندهای روان درمانی، نقد و نظر، دفتر تبلیغات حوزة علمیة قم، ۱۳۸۳، شماره ۳۵-۳۶، ص۹۴.</ref> در همین راستا "مقابله [[دینی]] به عنوان روشی که از منابع [[دینی]] مانند [[دعا]]، [[نیایش]]، [[ توکل]] و [[توسّل]] به [[خداوند]] و [[اولیاء]] او برای مقابله استفاده می‌کند، تعریف شده است."<ref>همان.</ref>  

روان شناسان می‌گویند: "در مواجهه با مسایل [[زندگی]] و رسیدن به موفقیت ـ به ویژه در [[مشکلات]] ـ به دو دسته از عوامل نیازمندیم: نخست، فراهم آمدن اسباب طبیعی؛ دوم، شرایط [[روانی]] خاصی که بتوانیم با مسایل بهتر روبه رو شویم که معمولاً با [[ارتباط]] با [[اولیای الهی]] فراهم می‌گردد. گاهی [[سستی]] [[اراده]]، [[ترس]]، [[غم]]، [[ اضطراب]] و عدم اشراف کامل بر [[موقعیت]] باعث می‌شود که نتوانیم از راه حل‌های‌ ممکن به شکل مطلوب بهره ببریم.[[ توسل]](به [[پیامبران]] و [[امامان]]) و [[توکل]]، باعث [[تقویت اراده]] و عدم تأثیر عوامل مخلّ [[روانی]] می‌شود.<ref>ام. رابین دیماتئو، روان‌شناسی سلامت، مترجم: سید مهدی موسوی اصل و دیگران، تهران، سمت، ۱۳۷۸، چ اول، ج ۲، ص۷۵۹-۷۶۲.</ref>

مراسم‌ مذهبی مانند [[نذر]]، [[ اطعام]]، حرکات دسته جمعی مثل [[نماز]] و مراسم [[عزاداری]]، [[ توبه]]، و [[زیارت]]، نقش اساسی در [[آرامش]] دهی و ارتقای در [[بهداشت روانی]] دارند، و سالیان طولانی به صورت [[تجربی]] به [[جامعه بشری]] [[خدمت]] نموده‌اند، و امروزه نیز بیش از هر زمان دیگر همانند [[بهترین]] دپارتمن درمانی در [[خدمت]] آحاد [[بشر]] قرار دارند. روان شناسانی بزرگی مانند یونگ، ویلیام جیمز، فرانکل، بر اهمیت این مفاهیم تأکید ورزیده‌اند. از نظر کارل گوستا و یونگ در [[درون انسان]] جوهری مابعد الطبیعه نهفته است که فقط عده‌ای خاص آن را می‌شناسند و از آن استفاده مطلوب می‌برند. تأثیر مراسم [[عبادی]] به شکل دسته جمعی، مثل [[نماز جماعت]] و [[زیارت]]، گذشته از اینکه باعث هم‌دردی، هم‌داستانی و ایجاد [[اتحاد]] گروهی بین [[انسان‌ها]] می‌شود، نزدیک شدن به ذات لایزال [[الهی]] را تسهیل می‌‌نماید و [[آرامش]] و حالت خاصی به [[انسان]] می‌بخشد که در [[روانشناسی]] معاصر از آن به ریلکسیشن<ref> Relaxation</ref> و [[مراقبه]]<ref> Meditation</ref> تعبیر می‌‌نمایند.<ref>عبدالله نظری شاری، پیشین، ص ۲۹۳.</ref> این [[آرامش]] و ریلکس شدن که در [[مناسک]] [[دینی]] برای افراد حاصل می‌شود نقش مؤثری در ارتقای [[بهداشت روان]]<ref> Health Promotion</ref> دارد.  

از نظر [[روان‌شناختی]]، حضور در [[اماکن مقدس]] و زیارت‌گاه‌های شخصیت‌های [[معنوی]] و [[الهی]]، موجب [[تخلیه]] هیجانی در [[انسان]] می‌‌شود و این [[تخلیه]] هیجانی با [[آرامش]] درونی در [[آدمی]] همراه است. مراسمی نظیر نذز، [[ اطعام]] [[نیازمندان]]، [[عبادات]] دسته جمعی و شرکت در فعالیت‌های مذهبی در اماکنی مانند [[مسجد]]، اکثراً می‌توانند کارکردهای روان درمانی داشته باشند.

از نظر [[روان‌شناسی]]، اشخاصی که دارای تکیه گاه [[روانی]] هستند، دارای [[انفعال]] نبوده و [[احساس]] آسیب پذیری ندارند. و ویژگی‌هایی هم‌چون، [[اعتماد به نفس]]، [[احساس]] توان‌مندی، [[ امیدواری]] و تأثیرگذاری در مسیر [[سرنوشت]] خود و متأثر ساختن محیط پیرامون و [[جهان]] خارج از خود را دارا هستند.[[ اضطراب]] و [[ترس]] این افراد به حداقل می‌رسد و [[آرامش]] با [[زندگی]] فرد توأم می‌شود و [[احساس]] وجود [[قدرت روحی]] در فرد تقویت می‌‌یابد.<ref>عبدالله نظری شاری، پیشین، ص ۲۹۶-۲۹۷.</ref>