←خاستگاه نظریه ولایت فقیه
(←منابع) |
|||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
*'''۲. دیدگاه منابع [[نقلی]] [[دین]] ([[قرآن]] و [[سنّت]]):''' از این دیدگاه پیشینه طرح موضوع [[ولایت فقیه]] به زمان [[صدر اسلام]] یعنی [[سخنان پیامبر اکرم]]{{صل}} باز می‌گردد<ref>امام خمینی، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، ص۵۹ به بعد.</ref>. | *'''۲. دیدگاه منابع [[نقلی]] [[دین]] ([[قرآن]] و [[سنّت]]):''' از این دیدگاه پیشینه طرح موضوع [[ولایت فقیه]] به زمان [[صدر اسلام]] یعنی [[سخنان پیامبر اکرم]]{{صل}} باز می‌گردد<ref>امام خمینی، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، ص۵۹ به بعد.</ref>. | ||
*برای نمونه: [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[نقل]] از [[حضرت رسول]]{{صل}} فرمودند: "[[خداوند]] خلفای مرا [[رحمت]] کند عرض شد: ای [[رسول خدا]]! خلفای شما چه کسانی هستند؟ فرمود: آنها که بعد از من می‌آیند و [[حدیث]] و [[سنّت]] مرا [[نقل]] می‌کنند"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ ارْحَمْ خُلَفَائِي (ثَلَاثَ مَرَّاتٍ) قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَ مَنْ خُلَفَاؤُكَ؟ قَالَ: الَّذِينَ يَأْتُونَ مِنْ بَعْدِي، يَرْوُونَ حَدِيثِي وَ سُنَّتِي}}؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، باب النّوادر، ح۵۹۱۹، ج۴، ص۴۲۰.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} نیز فرمود: {{متن حدیث|الْعُلَمَاءُ حُكَّامٌ عَلَى النَّاسِ}}<ref>آمِدی، غررالحکم و درر الکلم، ح۵۰۶.</ref>. | *برای نمونه: [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[نقل]] از [[حضرت رسول]]{{صل}} فرمودند: "[[خداوند]] خلفای مرا [[رحمت]] کند عرض شد: ای [[رسول خدا]]! خلفای شما چه کسانی هستند؟ فرمود: آنها که بعد از من می‌آیند و [[حدیث]] و [[سنّت]] مرا [[نقل]] می‌کنند"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ ارْحَمْ خُلَفَائِي (ثَلَاثَ مَرَّاتٍ) قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَ مَنْ خُلَفَاؤُكَ؟ قَالَ: الَّذِينَ يَأْتُونَ مِنْ بَعْدِي، يَرْوُونَ حَدِيثِي وَ سُنَّتِي}}؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، باب النّوادر، ح۵۹۱۹، ج۴، ص۴۲۰.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} نیز فرمود: {{متن حدیث|الْعُلَمَاءُ حُكَّامٌ عَلَى النَّاسِ}}<ref>آمِدی، غررالحکم و درر الکلم، ح۵۰۶.</ref>. | ||
*[[سخنان امام صادق]]{{ع}} در مقبولۀ [[عمر بن حنظله]]<ref>کلینی، الاصول من الکافی، کتاب فضل العلم، باب اختلاف الحدیث، ج۱، ص۶۷، ح۱۰.</ref> و دیگر [[امامان]] نیز مستند [[نقلی]] [[ولایت فقیه]] است و هر چه به زمان [[ائمه]]{{عم}} متأخر نزدیک‌تر می‌شوید، این مسئله شدیدتر و جدّی‌تر مطرح می‌شود تا در زمان [[امام زمان]]{{ع}} با تصریح هر چه تمام‌تر در [[نامه]] معروف | *[[سخنان امام صادق]]{{ع}} در مقبولۀ [[عمر بن حنظله]]<ref>کلینی، الاصول من الکافی، کتاب فضل العلم، باب اختلاف الحدیث، ج۱، ص۶۷، ح۱۰.</ref> و دیگر [[امامان]] نیز مستند [[نقلی]] [[ولایت فقیه]] است و هر چه به زمان [[ائمه]]{{عم}} متأخر نزدیک‌تر می‌شوید، این مسئله شدیدتر و جدّی‌تر مطرح می‌شود تا در زمان [[امام زمان]]{{ع}} با تصریح هر چه تمام‌تر در [[نامه]] معروف توضیح خود چنین می‌نویسند: {{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، باب ۴۵، ج۲، ص۴۸۴، ح۴؛ وسائل الشیعه، ابواب صفات القاضی، باب ۱۱، ح۹.</ref>. | ||
*'''۳. دیدگاه [[کلامی]]:''' [[دلیل]] [[کلامی]] [[ولایت فقیه]] به گونه‌ای است که [[ولایت]] را نه تنها برای [[فقیه]]، به معنای اصطلاحی آن ثابت می‌کند بلکه قبل از آن [[ولایت]] را برای [[معصومین]]{{عم}} و حتی قبل از آن برای [[انبیا]] به [[اثبات]] می‌رساند. گذشته از اینکه [[سنّت]] [[خلافت]] در [[پیامبران]] نیز بوده است؛ چه [[خلافت]] در حال [[حیات]]، مانند [[خلافت]] [[هارون]] از [[حضرت موسی]]{{ع}}: {{متن قرآن|هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي}}<ref>«موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref> و چه [[خلافت]] پس از [[مرگ]]، مانندِ [[خلافت]] [[آل ابراهیم]] از او {{متن قرآن|فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا}}<ref>«یا اینکه به مردم برای آنچه خداوند به آنان از بخشش خود داده است رشک می‌برند؟» سوره نساء، آیه ۵۴.</ref>. البته این‌گونه خلافت‌ها به نام [[ولایت فقیه]] شناخته نمی‌شود ولی نکته و ملاک [[ولایت فقیه]] در آن موجود است. در زمان [[حکومت]] [[حضرت علی]]{{ع}} نیز افرادی چون [[مالک اشتر]] که هم [[دانش]] کافی از [[دین]] و هم [[توانایی]] لازم برای [[اجرا]] را داشت به [[ولایت]] [[منصوب]] شدند که از آن به نائبِ خاص تعبیر می‌شود، مانند نُوّاب خاصّ [[امام زمان]]{{ع}} در [[زمان غیبت صغرا]]. | *'''۳. دیدگاه [[کلامی]]:''' [[دلیل]] [[کلامی]] [[ولایت فقیه]] به گونه‌ای است که [[ولایت]] را نه تنها برای [[فقیه]]، به معنای اصطلاحی آن ثابت می‌کند بلکه قبل از آن [[ولایت]] را برای [[معصومین]]{{عم}} و حتی قبل از آن برای [[انبیا]] به [[اثبات]] می‌رساند. گذشته از اینکه [[سنّت]] [[خلافت]] در [[پیامبران]] نیز بوده است؛ چه [[خلافت]] در حال [[حیات]]، مانند [[خلافت]] [[هارون]] از [[حضرت موسی]]{{ع}}: {{متن قرآن|هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي}}<ref>«موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref> و چه [[خلافت]] پس از [[مرگ]]، مانندِ [[خلافت]] [[آل ابراهیم]] از او {{متن قرآن|فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا}}<ref>«یا اینکه به مردم برای آنچه خداوند به آنان از بخشش خود داده است رشک می‌برند؟» سوره نساء، آیه ۵۴.</ref>. البته این‌گونه خلافت‌ها به نام [[ولایت فقیه]] شناخته نمی‌شود ولی نکته و ملاک [[ولایت فقیه]] در آن موجود است. در زمان [[حکومت]] [[حضرت علی]]{{ع}} نیز افرادی چون [[مالک اشتر]] که هم [[دانش]] کافی از [[دین]] و هم [[توانایی]] لازم برای [[اجرا]] را داشت به [[ولایت]] [[منصوب]] شدند که از آن به نائبِ خاص تعبیر می‌شود، مانند نُوّاب خاصّ [[امام زمان]]{{ع}} در [[زمان غیبت صغرا]]. | ||
*نتیجه آن‌که: [[پیشینه نظریه ولایت فقیه]] از دو بُعد به قبل از [[زمان غیبت]] می‌رسد: | *نتیجه آن‌که: [[پیشینه نظریه ولایت فقیه]] از دو بُعد به قبل از [[زمان غیبت]] می‌رسد: | ||