بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''غنیمت''' است. "'''غنیمت'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div> | : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''[[غنیمت]]''' است. "'''[[غنیمت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div> | ||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[غنیمت در قرآن]] | [[غنیمت در حدیث]] | [[غنیمت در فقه اسلامی]] | [[غنیمت در فقه سیاسی]]</div> | : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[غنیمت در قرآن]] | [[غنیمت در حدیث]] | [[غنیمت در فقه اسلامی]] | [[غنیمت در فقه سیاسی]]</div> | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
غنیمت - سود بهدست آمده -<ref>مجمع البحرین، ج۶، ص۱۲۹.</ref> [[اموال]] منقول و غیر منقولی است که در [[جنگ]]، با [[غلبه]] به دست فاتحان افتد<ref>نهج البلاغه، نامه ۱۱ و خطبه ۱۲۴؛ سلوک الملوک، ص۴۷۷؛ ردّ المختار، ج۴، ص۱۳۷؛ ابویعلی، الاحکام السلطانیه، ص۱۳۶؛ جواهرالکلام، ج۲۱، ص۱۸۴ به بعد.</ref>. [[غنایم]] [[جنگی]] در [[اسلام]] دو گونه است: یکم. غنایمی که در [[جنگ]] با [[کافران]] و [[مشرکان]] و [[ملحدان]] بر جای بماند. دوم: غنایمی که در [[جنگ]] با [[محاربان]] داخلی و [[اهل بغی]] به [[تصرف]] [[مسلمین]] در آید. پس از [[پیکار]] [[بدر]]، [[مسلمانان]] در تقسیم [[غنایم]] به دست آمده [[اختلاف]] کردند و آنها که [[غنایم]] را جمعآوری کرده بودند، آن را از آنِ خود دانسته و عدهای هم که پیرامون [[پیامبر]]{{صل}} بودند و حراست از آن [[حضرت]] را به عهده داشتند، [[غنایم]] را از آنِ خود میدانستند. با این [[اختلاف]]، [[آیه]] یکم از [[سوره]] [[مبارکه]] [[انفال]]<ref>{{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}} «از تو از انفال میپرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید و اگر مؤمنید از خداوند و پیامبرش فرمان برید» سوره انفال، آیه ۱.</ref>، جهت [[رفع نزاع]] نازل شد و [[غنایم]] را از آن [[خدا]] و [[رسول]] او دانست<ref>المغازی، ج۱، ص۱۳۱.</ref>. یعنی [[متصرّف]] و صاحب [[اختیار]] در [[غنائم]] آنها هستند. [[پیامبر]]{{صل}} [[غنایم]] مزبور را به "[[عبدالله بن کعب]]" سپرد، تا میان [[مسلمانان]] تقسیم کند و او نیز نزدیکی [[مدینه]] چنین کرد<ref>فروغ ابدیت، ج۱، ص۵۱۴.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژهنامه فقه سیاسی (کتاب)|واژهنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۴۱.</ref>. | غنیمت - سود بهدست آمده -<ref>مجمع البحرین، ج۶، ص۱۲۹.</ref> [[اموال]] منقول و غیر منقولی است که در [[جنگ]]، با [[غلبه]] به دست فاتحان افتد<ref>نهج البلاغه، نامه ۱۱ و خطبه ۱۲۴؛ سلوک الملوک، ص۴۷۷؛ ردّ المختار، ج۴، ص۱۳۷؛ ابویعلی، الاحکام السلطانیه، ص۱۳۶؛ جواهرالکلام، ج۲۱، ص۱۸۴ به بعد.</ref>. [[غنایم]] [[جنگی]] در [[اسلام]] دو گونه است: یکم. غنایمی که در [[جنگ]] با [[کافران]] و [[مشرکان]] و [[ملحدان]] بر جای بماند. دوم: غنایمی که در [[جنگ]] با [[محاربان]] داخلی و [[اهل بغی]] به [[تصرف]] [[مسلمین]] در آید. پس از [[پیکار]] [[بدر]]، [[مسلمانان]] در تقسیم [[غنایم]] به دست آمده [[اختلاف]] کردند و آنها که [[غنایم]] را جمعآوری کرده بودند، آن را از آنِ خود دانسته و عدهای هم که پیرامون [[پیامبر]]{{صل}} بودند و حراست از آن [[حضرت]] را به عهده داشتند، [[غنایم]] را از آنِ خود میدانستند. با این [[اختلاف]]، [[آیه]] یکم از [[سوره]] [[مبارکه]] [[انفال]]<ref>{{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}} «از تو از انفال میپرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید و اگر مؤمنید از خداوند و پیامبرش فرمان برید» سوره انفال، آیه ۱.</ref>، جهت [[رفع نزاع]] نازل شد و [[غنایم]] را از آن [[خدا]] و [[رسول]] او دانست<ref>المغازی، ج۱، ص۱۳۱.</ref>. یعنی [[متصرّف]] و صاحب [[اختیار]] در [[غنائم]] آنها هستند. [[پیامبر]]{{صل}} [[غنایم]] مزبور را به "[[عبدالله بن کعب]]" سپرد، تا میان [[مسلمانان]] تقسیم کند و او نیز نزدیکی [[مدینه]] چنین کرد<ref>فروغ ابدیت، ج۱، ص۵۱۴.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژهنامه فقه سیاسی (کتاب)|واژهنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۴۱.</ref>. | ||
==غنیمت در فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم== | |||
اموالی که از [[مشرکان]] به [[قهر]] و [[غلبه]] اخذ میشود<ref>ابنفارس، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۳۹۷.</ref>، فیء<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، الکتاب العین، ج۲، ص۱۳۵۹.</ref> و [[مال]] بهدستآمده از [[دشمن]] در [[جنگ]]<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۷، ص۲۶۷.</ref>. | |||
{{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ}}<ref>«و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفتهاید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. | |||
[[غنیمت]] بهدست آوردن فایدهای است که از [[تجارت]]، خدمات و فعالیت فردی یا جنگ عاید میشود<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۹، ص۸۹.</ref>. غنیمت از [[اموال عمومی]] است و از [[منابع مالی دولت]] [[اسلامی]] محسوب میشود که علاوه بر تقسیم میان [[مجاهدان]] حاضر در جنگ، به مصارف دیگری مانند تأمین معاش طبقات آسیب دیده [[اجتماعی]] و [[تجهیز]] [[سپاه]] و [[آمادگی]] [[دفاعی]] و... میرسد: {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ}}<ref>«و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفتهاید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. [[شأن نزول]] [[آیه]] در خصوص [[غنایم]] [[جنگی]] میباشد.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۳۶.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژهنامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژهنامه فقه سیاسی''']] | * [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژهنامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژهنامه فقه سیاسی''']] | ||
* [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||