دجال که خروجش از نشانه‌های غیرحتمی ظهور است کیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'حجت الاسلام و المسلمین' به 'حجت الاسلام و المسلمین'
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار')
جز (جایگزینی متن - 'حجت الاسلام و المسلمین' به 'حجت الاسلام و المسلمین')
خط ۸۹: خط ۸۹:
{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین محمدی اشتهاردی؛}}
{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین محمدی اشتهاردی؛}}
[[پرونده:152012.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد محمدی اشتهاردی]]]]
[[پرونده:152012.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد محمدی اشتهاردی]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[محمد محمدی اشتهاردی]]'''، در کتاب ''«[[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]»''  در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[محمد محمدی اشتهاردی]]'''، در کتاب ''«[[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]»''  در این‌باره گفته است:
::::::«در مورد [[دجال]] باید گفت: او نیز یک [[طاغوت]] حیله‌گر دیگر است. طبق [[نقل]] [[امام صادق]] {{ع}}، [[امام علی|امیر مؤمنان علی]]{{ع}} در ضمن [[خطبه]] طولانی فرمود: "[[حضرت مهدی]] {{ع}} با یارانش از [[مکه]] به [[بیت المقدس]] آمده و در آنجا بین آن حضرت با [[دجال]] و ارتش آن [[جنگ]] می‌شود. [[دجال]] و ارتشش مفتضحانه شکست می‌خورند، به طوری که از اول تا آخر آنها به [[هلاکت]] می‌رسند و [[دنیا]] آباد می‌شود و [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[عدالت]] و [[قسط]] را در [[جهان]] برپا می‌دارد. بنا به روایتی: آن حضرت {{ع}} [[دجال]] را در کناسه [[کوفه]] به دار می‌زند"<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۴۲؛ ۱۷۶.</ref>. [[خروج دجال]] در [[روایات]] [[اهل سنت|اهل تسنن]] و در [[تورات]] و [[انجیل]] نیز آمده، و اوصاف و ویژگی‌های او نیز در [[روایات]] ذکر شده است‌<ref>در این‌باره به بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۱۹۴ و ۱۹۵ مراجعه شود.</ref>. به هرحال آن حضرت {{ع}} [[دجال]]- آن [[طاغوت]] حقه‌باز و پرتزویر- را نیز که به [[جنگ]] با او برمی‌خیزد، شکست می‌دهد. طبق بعضی از [[روایات]]، آن حضرت، [[حضرت عیسی]]{{ع}} را در کشتن [[دجال]] در سرزمین [[فلسطین]] کمک می‌کند<ref>المجالس السنیه، ج ۵ ص ۷۱۰.</ref>. آری [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} به [[امام علی|علی]]{{ع}} فرمود: "بدان فرزندم ([[مهدی]]{{ع}}) از کسانی که به تو و [[شیعیان]] تو [[ستم]] کردند، در [[دنیا]] [[انتقام]] می‌گیرد، و [[خداوند]] در [[آخرت]] آنها را [[عذاب]] می‌نماید. [[سلمان]] پرسید: او کیست؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: او نهمین فرزند [[امام حسین|حسین]]{{ع}} است که پس از [[غیبت]] طولانی [[ظاهر]] می‌شود و [[فرمان]] [[خدا]] را اعلام می‌کند و [[دین خدا]] را آشکار می‌سازد و از [[دشمنان]] [[خدا]] [[انتقام]] می‌گیرد و سراسر [[زمین]] را همان‌گونه که پر از [[ظلم‌]] و [[جور]] شده، پر از [[عدل‌]] و [[داد]] می‌نماید"<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۳۷؛ علائم بسیار دیگری نیز ذکر شده که برای رعایت اختصار از ذکر آنها صرف نظر شده به اثبات الهداة، ج ۷، ص ۳۸۳ تا ۴۳۱ مراجعه شود.</ref>»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۶۹-۷۰.</ref>.
::::::«در مورد [[دجال]] باید گفت: او نیز یک [[طاغوت]] حیله‌گر دیگر است. طبق [[نقل]] [[امام صادق]] {{ع}}، [[امام علی|امیر مؤمنان علی]]{{ع}} در ضمن [[خطبه]] طولانی فرمود: "[[حضرت مهدی]] {{ع}} با یارانش از [[مکه]] به [[بیت المقدس]] آمده و در آنجا بین آن حضرت با [[دجال]] و ارتش آن [[جنگ]] می‌شود. [[دجال]] و ارتشش مفتضحانه شکست می‌خورند، به طوری که از اول تا آخر آنها به [[هلاکت]] می‌رسند و [[دنیا]] آباد می‌شود و [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[عدالت]] و [[قسط]] را در [[جهان]] برپا می‌دارد. بنا به روایتی: آن حضرت {{ع}} [[دجال]] را در کناسه [[کوفه]] به دار می‌زند"<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۴۲؛ ۱۷۶.</ref>. [[خروج دجال]] در [[روایات]] [[اهل سنت|اهل تسنن]] و در [[تورات]] و [[انجیل]] نیز آمده، و اوصاف و ویژگی‌های او نیز در [[روایات]] ذکر شده است‌<ref>در این‌باره به بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۱۹۴ و ۱۹۵ مراجعه شود.</ref>. به هرحال آن حضرت {{ع}} [[دجال]]- آن [[طاغوت]] حقه‌باز و پرتزویر- را نیز که به [[جنگ]] با او برمی‌خیزد، شکست می‌دهد. طبق بعضی از [[روایات]]، آن حضرت، [[حضرت عیسی]]{{ع}} را در کشتن [[دجال]] در سرزمین [[فلسطین]] کمک می‌کند<ref>المجالس السنیه، ج ۵ ص ۷۱۰.</ref>. آری [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} به [[امام علی|علی]]{{ع}} فرمود: "بدان فرزندم ([[مهدی]]{{ع}}) از کسانی که به تو و [[شیعیان]] تو [[ستم]] کردند، در [[دنیا]] [[انتقام]] می‌گیرد، و [[خداوند]] در [[آخرت]] آنها را [[عذاب]] می‌نماید. [[سلمان]] پرسید: او کیست؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: او نهمین فرزند [[امام حسین|حسین]]{{ع}} است که پس از [[غیبت]] طولانی [[ظاهر]] می‌شود و [[فرمان]] [[خدا]] را اعلام می‌کند و [[دین خدا]] را آشکار می‌سازد و از [[دشمنان]] [[خدا]] [[انتقام]] می‌گیرد و سراسر [[زمین]] را همان‌گونه که پر از [[ظلم‌]] و [[جور]] شده، پر از [[عدل‌]] و [[داد]] می‌نماید"<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۳۷؛ علائم بسیار دیگری نیز ذکر شده که برای رعایت اختصار از ذکر آنها صرف نظر شده به اثبات الهداة، ج ۷، ص ۳۸۳ تا ۴۳۱ مراجعه شود.</ref>»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۶۹-۷۰.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
خط ۹۵: خط ۹۵:
{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*«به طور اساسی درباره [[دجّال]] و [[خروج]] وی، دیدگاه‌های متفاوتی ارائه شده است:
:::::*«به طور اساسی درباره [[دجّال]] و [[خروج]] وی، دیدگاه‌های متفاوتی ارائه شده است:
::::#برخی بر این باورند که [[دجّال]]، نام شخص معینی نیست و هرکسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[توسل]] به [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجّال]] است. اینکه در [[روایات]] از "[[دجّال]]"‌های فراوان سخن به میان آمده این احتمال را تقویت می‌کند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرموده است: "[[قیامت]]، برپا نمی‌شود، تا وقتی که [[مهدی]] از فرزندانم [[قیام]] کند و [[مهدی]] [[قیام]] نمی‌کند، تا وقتی که شصت [[دروغگو]] [[خروج]] کنند و هر کدام بگوید، من پیامبرم" <ref>{{متن حدیث|" لَا تَقُومُ‏ السَّاعَةُ حَتَّى‏ يَخْرُجَ‏ الْمَهْدِيُ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ وَ لَا يَخْرُجُ‏ الْمَهْدِيُ‏ حَتَّى يَخْرُجَ سِتُّونَ كَذَّاباً كُلُّهُمْ يَقُولُ أَنَا نَبِيٌّ‌‌‌‌‌‏"}}؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۱.</ref>. در [[روایات]]، از این "[[دجّال]]"‌ها و [[دروغگویان]]، فراوان نام برده شده است، در بعضی [[دوازده]] و در برخی سی، شصت و هفتاد [[دجّال]] آمده است. <ref> بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۹؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۱۹۸- ۲۰۰.</ref>. از میان این "[[دجّال]]"‌ها، فردی که در [[دروغگویی]]، [[حیله‌گری]] و [[مردم]] فریبی سرآمد همه دجالان و فتنه‌اش از همه بزرگتر است، نشانه [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} و یا برپایی [[قیامت]] است. بر این اساس دو نوع [[دجّال]] هست: یکی همان [[دجّال]] حقیقی و واقعی که پس از همه "[[دجّال]]"‌ها می‌آید و دیگری گروهی شیاد و دروغگویند که دست به فریبکاری، تحمیق و [[گمراهی]] [[مردم]] می‌زنند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: "پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجّال]] [[خروج]] خواهد کرد" <ref> کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۰۰.</ref>. [[حقیقت]] داستان [[دجّال]]، بیانگر این واقعیت است که در آستانه هر انقلابی افراد فریبکار و منافق- که [[معتقد]] به نظام‌های پوشالی گذشته و [[حافظ]] سنّت‌ها و ضد ارزش‌هایند- برای نگه داشتن [[فرهنگ]] و [[نظام]] جاهلی گذشته، همه تلاش خود را به کار می‌گیرند و با سوءاستفاده از زمینه‌های فکری- اجتماعی و احساسات [[مردم]]، دست به تزویر و [[حیله‌گری]] می‌زنند تا آنان را نسبت به اصالت و تحقّق [[انقلاب]] و [[استواری]] [[رهبران]] آن، دلسرد و دودل کنند و با شیطنت، آنان را به کژراهه برند!. در [[انقلاب جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، چنین خطری پیش‌ بینی شده است و از آنجایی که این [[انقلاب]] از همه انقلاب‌های [[تاریخ]] بزرگتر و گسترده‌تر است، خطر فریبکاران [[دجّال]] صفت نیز به مراتب بیشتر و گسترده‌تر است. در آستانه [[ظهور]]، آنان همه تلاش خویش را به کار خواهند گرفت که [[مردم]] را [[فریب]] دهند و آنها را نسبت به نتیجه آن دلسرد و ناامید سازند و سرانجام از [[پیروزی]] حتمی آن جلوگیری کنند! البته در این احتمال می‌توان گفت: ممکن است یکی از آن دجّال‌ها- که [[صفات]] زشت در او بیشتر از همه متبلور است- نشانه [[ظهور]] باشد.
::::#برخی بر این باورند که [[دجّال]]، نام شخص معینی نیست و هرکسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[توسل]] به [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجّال]] است. اینکه در [[روایات]] از "[[دجّال]]"‌های فراوان سخن به میان آمده این احتمال را تقویت می‌کند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرموده است: "[[قیامت]]، برپا نمی‌شود، تا وقتی که [[مهدی]] از فرزندانم [[قیام]] کند و [[مهدی]] [[قیام]] نمی‌کند، تا وقتی که شصت [[دروغگو]] [[خروج]] کنند و هر کدام بگوید، من پیامبرم" <ref>{{متن حدیث|" لَا تَقُومُ‏ السَّاعَةُ حَتَّى‏ يَخْرُجَ‏ الْمَهْدِيُ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ وَ لَا يَخْرُجُ‏ الْمَهْدِيُ‏ حَتَّى يَخْرُجَ سِتُّونَ كَذَّاباً كُلُّهُمْ يَقُولُ أَنَا نَبِيٌّ‌‌‌‌‌‏"}}؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۱.</ref>. در [[روایات]]، از این "[[دجّال]]"‌ها و [[دروغگویان]]، فراوان نام برده شده است، در بعضی [[دوازده]] و در برخی سی، شصت و هفتاد [[دجّال]] آمده است. <ref> بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۹؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۱۹۸- ۲۰۰.</ref>. از میان این "[[دجّال]]"‌ها، فردی که در [[دروغگویی]]، [[حیله‌گری]] و [[مردم]] فریبی سرآمد همه دجالان و فتنه‌اش از همه بزرگتر است، نشانه [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} و یا برپایی [[قیامت]] است. بر این اساس دو نوع [[دجّال]] هست: یکی همان [[دجّال]] حقیقی و واقعی که پس از همه "[[دجّال]]"‌ها می‌آید و دیگری گروهی شیاد و دروغگویند که دست به فریبکاری، تحمیق و [[گمراهی]] [[مردم]] می‌زنند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: "پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجّال]] [[خروج]] خواهد کرد" <ref> کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۰۰.</ref>. [[حقیقت]] داستان [[دجّال]]، بیانگر این واقعیت است که در آستانه هر انقلابی افراد فریبکار و منافق- که [[معتقد]] به نظام‌های پوشالی گذشته و [[حافظ]] سنّت‌ها و ضد ارزش‌هایند- برای نگه داشتن [[فرهنگ]] و [[نظام]] جاهلی گذشته، همه تلاش خود را به کار می‌گیرند و با سوءاستفاده از زمینه‌های فکری- اجتماعی و احساسات [[مردم]]، دست به تزویر و [[حیله‌گری]] می‌زنند تا آنان را نسبت به اصالت و تحقّق [[انقلاب]] و [[استواری]] [[رهبران]] آن، دلسرد و دودل کنند و با شیطنت، آنان را به کژراهه برند!. در [[انقلاب جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، چنین خطری پیش‌ بینی شده است و از آنجایی که این [[انقلاب]] از همه انقلاب‌های [[تاریخ]] بزرگتر و گسترده‌تر است، خطر فریبکاران [[دجّال]] صفت نیز به مراتب بیشتر و گسترده‌تر است. در آستانه [[ظهور]]، آنان همه تلاش خویش را به کار خواهند گرفت که [[مردم]] را [[فریب]] دهند و آنها را نسبت به نتیجه آن دلسرد و ناامید سازند و سرانجام از [[پیروزی]] حتمی آن جلوگیری کنند! البته در این احتمال می‌توان گفت: ممکن است یکی از آن دجّال‌ها- که [[صفات]] زشت در او بیشتر از همه متبلور است- نشانه [[ظهور]] باشد.
خط ۱۰۶: خط ۱۰۶:
{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛}}
{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛}}
[[پرونده:Pic259.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]]
[[پرونده:Pic259.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[عبدالمجید زهادت]]'''، در کتاب  ''«[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالمجید زهادت]]'''، در کتاب  ''«[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«از ریشه "دجل" به معنای "[[دروغگو]] و حیله‌گر" است.<ref>داستان [[دجال]]، در کتاب مقدس مسیحیان بارها بکار رفته است (رساله یوحنا، باب ۲، آیه ۱۸و ۲۲)؛ و از کسانی که منکر حضرت مسیح و یا "پدر و پسر" را انکار کنند، به عنوان [[دجال]] یاد شده است. به همین جهت، در ترجمه انگلیسی کتاب مقدس، واژۀ آنتی کریست (Antichrist) یعنی ضد مسیح، به کار رفته است.</ref> و دو احتمال در مورد [[دجال]] وجود دارد:  
::::::«از ریشه "دجل" به معنای "[[دروغگو]] و حیله‌گر" است.<ref>داستان [[دجال]]، در کتاب مقدس مسیحیان بارها بکار رفته است (رساله یوحنا، باب ۲، آیه ۱۸و ۲۲)؛ و از کسانی که منکر حضرت مسیح و یا "پدر و پسر" را انکار کنند، به عنوان [[دجال]] یاد شده است. به همین جهت، در ترجمه انگلیسی کتاب مقدس، واژۀ آنتی کریست (Antichrist) یعنی ضد مسیح، به کار رفته است.</ref> و دو احتمال در مورد [[دجال]] وجود دارد:  
::::#با توجه به معنای لغوی [[دجال]]، مقصود از آن، نام شخصی معینی نباشد، بلکه هر کسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[تمسک]] به انواع اسباب [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجال]] است. بر این اساس، [[دجال‌ها]]، متعدد خواهند بود. از [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]{{صل}} [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|"يكون قبل خروج الدجال نيف على سبعين رجالا"}}؛ <ref>پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجال]]، [[خروج]] خواهد کرد؛
::::#با توجه به معنای لغوی [[دجال]]، مقصود از آن، نام شخصی معینی نباشد، بلکه هر کسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[تمسک]] به انواع اسباب [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجال]] است. بر این اساس، [[دجال‌ها]]، متعدد خواهند بود. از [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]{{صل}} [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|"يكون قبل خروج الدجال نيف على سبعين رجالا"}}؛ <ref>پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجال]]، [[خروج]] خواهد کرد؛
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:
{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛}}
{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛}}
[[پرونده:1368299.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رجالی تهرانی]]]]
[[پرونده:1368299.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رجالی تهرانی]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«یکی از [[علایم ظهور]] آن حضرت که در بعضی [[روایات]] از نشانه‏‌های حتمی شمرده شده، [[خروج]] شخصی به نام [[دجال]] است. وی یک [[طاغوت]] پرتزویر و حیله‌‏گر است که عدّه بسیاری را به دنبال خود می‌‏‏کشد. ما در اینجا به همان روشی که به معرّفی [[سفیانی]] پرداختیم، [[دجال]] و خصوصیات و ویژگی‌هایش را مورد بررسی قرار می‌‏دهیم. در [[روایات]] برای او [[صفات]] گوناگون و عجیبی ذکر شده است که باهم می‌‏خوانیم: حتمی بودن [[خروج]] او: [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} [[نقل]] می‌‏کند که فرمود: پیش از [[قیامت]] ده [[امر]] حتمی واقع می‌‏‏شود: [[خروج سفیانی]]، [[خروج دجال]]، [[دود]]، [[دابة الارض]]، [[خروج قائم]]، [[طلوع خورشید از مغرب]]، [[نزول عیسی]]، فرورفتن در [[مشرق]] جزیرة العرب، [[بیرون آمدن آتشی از قعر یمن]] که [[مردم]] را به [[محشر]] براند<ref> اثبات الهداة، شیخ حرّ عاملی، ج ۷، ص ۴۰۵</ref>.
::::::«یکی از [[علایم ظهور]] آن حضرت که در بعضی [[روایات]] از نشانه‏‌های حتمی شمرده شده، [[خروج]] شخصی به نام [[دجال]] است. وی یک [[طاغوت]] پرتزویر و حیله‌‏گر است که عدّه بسیاری را به دنبال خود می‌‏‏کشد. ما در اینجا به همان روشی که به معرّفی [[سفیانی]] پرداختیم، [[دجال]] و خصوصیات و ویژگی‌هایش را مورد بررسی قرار می‌‏دهیم. در [[روایات]] برای او [[صفات]] گوناگون و عجیبی ذکر شده است که باهم می‌‏خوانیم: حتمی بودن [[خروج]] او: [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} [[نقل]] می‌‏کند که فرمود: پیش از [[قیامت]] ده [[امر]] حتمی واقع می‌‏‏شود: [[خروج سفیانی]]، [[خروج دجال]]، [[دود]]، [[دابة الارض]]، [[خروج قائم]]، [[طلوع خورشید از مغرب]]، [[نزول عیسی]]، فرورفتن در [[مشرق]] جزیرة العرب، [[بیرون آمدن آتشی از قعر یمن]] که [[مردم]] را به [[محشر]] براند<ref> اثبات الهداة، شیخ حرّ عاملی، ج ۷، ص ۴۰۵</ref>.
::::::'''نام و نسب او:''' عده‌‏ای گویند که نام [[دجال]] [[صائد بن صید]] یا [[ابن صیاد]] است، و برخی مخالف [[رأی]] ایشان را گفته‌‏اند. در کتاب‌های لغت، [[دجال]]، به معنی [[کذّاب]] است، و فعل آن را به معنی [[آب]] طلا و [[آب]] نقره دادن نوشته‌‏اند. [[دجال]] را در زبان‌های فرانسه و انگلیسی، [[آنتی کریست]] نامیده‌‏اند که به معنی [[دشمن]] و ضد [[مسیح]] است<ref> مهدی موعود، ترجمه و نگارش علی دوانی، ص ۹۷۲.</ref>
::::::'''نام و نسب او:''' عده‌‏ای گویند که نام [[دجال]] [[صائد بن صید]] یا [[ابن صیاد]] است، و برخی مخالف [[رأی]] ایشان را گفته‌‏اند. در کتاب‌های لغت، [[دجال]]، به معنی [[کذّاب]] است، و فعل آن را به معنی [[آب]] طلا و [[آب]] نقره دادن نوشته‌‏اند. [[دجال]] را در زبان‌های فرانسه و انگلیسی، [[آنتی کریست]] نامیده‌‏اند که به معنی [[دشمن]] و ضد [[مسیح]] است<ref> مهدی موعود، ترجمه و نگارش علی دوانی، ص ۹۷۲.</ref>
خط ۱۲۴: خط ۱۲۴:
{{جمع شدن|۷. حجت الاسلام و المسلمین علی‌زاده؛}}
{{جمع شدن|۷. حجت الاسلام و المسلمین علی‌زاده؛}}
[[پرونده:Pic627.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[مهدی علی‌زاده]]]]
[[پرونده:Pic627.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[مهدی علی‌زاده]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[مهدی علی‌زاده]]'''، در کتاب ''«[[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[مهدی علی‌زاده]]'''، در کتاب ''«[[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«یکی از [[علائم]] بحث‌انگیز [[ظهور]]، قضیه [[دجال]] است که پرسش‌های زیادی را ایجاد می‌کند؛ بنا بر این لازم است در این قسمت نکاتی را درباره آن بیان کنیم. لکن پیش از آن شایسته است در [[باب]] توصیف [[دجال]] دو [[حدیث]] [[نقل]] کنیم تا با اوصاف او از زبان [[روایات]] بیشتر آشنا شویم. با این هدف، ترجمه یک [[روایت]] [[نبوی]] و یک [[حدیث]] [[علوی]] را از حدیقة الشیعه تألیفِ [[مولی]] [[احمد]] بن [[محمد]] معروف به [[مقدس اردبیلی]] (متوفای ۹۹۳ ق) [[نقل]] می‌کنیم:
::::::«یکی از [[علائم]] بحث‌انگیز [[ظهور]]، قضیه [[دجال]] است که پرسش‌های زیادی را ایجاد می‌کند؛ بنا بر این لازم است در این قسمت نکاتی را درباره آن بیان کنیم. لکن پیش از آن شایسته است در [[باب]] توصیف [[دجال]] دو [[حدیث]] [[نقل]] کنیم تا با اوصاف او از زبان [[روایات]] بیشتر آشنا شویم. با این هدف، ترجمه یک [[روایت]] [[نبوی]] و یک [[حدیث]] [[علوی]] را از حدیقة الشیعه تألیفِ [[مولی]] [[احمد]] بن [[محمد]] معروف به [[مقدس اردبیلی]] (متوفای ۹۹۳ ق) [[نقل]] می‌کنیم:
::::::[[حدیث نبوی]]: "[[عبدالله بن عمر]] از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] [[روایت]] می‌کند که<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۲۹؛ نوادر الاخبار، ص ۲۹۶.</ref>... [[حق]] تعالی هیچ پیغمبری را به [[دنیا]] نفرستاد الا آن که [[انذار]] نمود قومش را از [[دجال]] ولکن او را در این [[امت]] [[ظاهر]] گردانید و او - لعنه الله - بیرون خواهد آمد بر خری سوار که عرض میان هر دو گوش آن خر، یک میل باشد و [[بهشت]] و دوزخی و کوهی از نان و نهری پر از [[آب]]، همراه او سِیر خواهد نمود واکثر [[تابعان]] او [[یهود]] و زنان و اعراب باشند و در جمیع آفاق خواهد گشت به غیر از [[مکه]] و [[مدینه]] که قدمش به حرمین نخواهد رسید "أنا ربکم الأعلی" خواهد گفت، هرگاه امرِ او بر کسی مشتبه شود باید بداند که [[خدا]] [[اعور]] نیست و بر خر سوار نمی‌شود"<ref>حدیقة الشیعه، ج ۳، ص ۱۰۰۰ و ۱۰۰۱.</ref>.  
::::::[[حدیث نبوی]]: "[[عبدالله بن عمر]] از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] [[روایت]] می‌کند که<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۲۹؛ نوادر الاخبار، ص ۲۹۶.</ref>... [[حق]] تعالی هیچ پیغمبری را به [[دنیا]] نفرستاد الا آن که [[انذار]] نمود قومش را از [[دجال]] ولکن او را در این [[امت]] [[ظاهر]] گردانید و او - لعنه الله - بیرون خواهد آمد بر خری سوار که عرض میان هر دو گوش آن خر، یک میل باشد و [[بهشت]] و دوزخی و کوهی از نان و نهری پر از [[آب]]، همراه او سِیر خواهد نمود واکثر [[تابعان]] او [[یهود]] و زنان و اعراب باشند و در جمیع آفاق خواهد گشت به غیر از [[مکه]] و [[مدینه]] که قدمش به حرمین نخواهد رسید "أنا ربکم الأعلی" خواهد گفت، هرگاه امرِ او بر کسی مشتبه شود باید بداند که [[خدا]] [[اعور]] نیست و بر خر سوار نمی‌شود"<ref>حدیقة الشیعه، ج ۳، ص ۱۰۰۰ و ۱۰۰۱.</ref>.  
خط ۱۳۲: خط ۱۳۲:
{{جمع شدن|۸. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛}}
{{جمع شدن|۸. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛}}
[[پرونده:13681056.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید جعفر موسوی‌نسب]]]]
[[پرونده:13681056.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید جعفر موسوی‌نسب]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[سید جعفر موسوی‌نسب]]'''، در کتاب ''«[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید جعفر موسوی‌نسب]]'''، در کتاب ''«[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«در آغاز به چند نکته می‌پردازیم:
::::::«در آغاز به چند نکته می‌پردازیم:
:::::*'''تعریف [[دجال]]''': [[دجال]] در لغت دجل به معنای روکش نمودن یک شی‌‌‌ء است که [[باطن]] آن کم‌‌‌ارزش باشد ولی روی آن زرق و برق داده یا طلاکاری شده باشد. بنابراین وقتی [[دجال]] را برای کسی بکار می‌برند یعنی آن شخص، [[منافق]]، [[دروغگو]] و فریبنده است<ref>نگرش بر اخبار و علائم ظهور حضرت مهدى، على اکبر عارف، چاپ شریعت، ص ۱۸۱.</ref>. البته معانی متعددی برای این واژه ذکر شده است که به عنوان نمونه به یکی از آنها اشاره شد.
:::::*'''تعریف [[دجال]]''': [[دجال]] در لغت دجل به معنای روکش نمودن یک شی‌‌‌ء است که [[باطن]] آن کم‌‌‌ارزش باشد ولی روی آن زرق و برق داده یا طلاکاری شده باشد. بنابراین وقتی [[دجال]] را برای کسی بکار می‌برند یعنی آن شخص، [[منافق]]، [[دروغگو]] و فریبنده است<ref>نگرش بر اخبار و علائم ظهور حضرت مهدى، على اکبر عارف، چاپ شریعت، ص ۱۸۱.</ref>. البته معانی متعددی برای این واژه ذکر شده است که به عنوان نمونه به یکی از آنها اشاره شد.
خط ۱۴۸: خط ۱۴۸:
{{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛}}
{{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛}}
[[پرونده:13681082.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رمضانیان]]]]
[[پرونده:13681082.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رمضانیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رمضانیان]]'''، در کتاب ''«[[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رمضانیان]]'''، در کتاب ''«[[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*« [[خروج دجال]] از نشانه‌های [[قیامت]] است که به علت توجه بیش از حد به این پدیده، به آن می‌پردازیم. [[دجال]] از ریشه "دجل" به معنای دروغگوی حلیه‌گر است. در زبان عربی آب‌طلا است و به همین علت افراد بسیار [[دروغگو]] که [[باطل]] را [[حق]] جلوه می‌دهند، [[دجال]] نامیده می‌شوند. از [[روایت]] استفاده می‌شود. [[دجال]] [[ستمکاری]] است که در [[آخرالزمان]]، [[مردم]] را [[گمراه]] می‌کند. در [[اسلام]] نیز احادیثی راجع به وجود [[دجال]] در کتب [[حدیث]] موجود است. [[پیامبر خاتم|پیغمبر اسلام]] [[مردم]] را از [[دجال]] می‌ترسانید و فتنه‌اش را گوشزد آنان می‌کردند و می‌فرمودند: تمام پیامبرانی که بعد از [[نوح]] [[مبعوث]] شدند [[قوم]] خویش را از [[فتنه]] [[دجال]] می‌ترساندند <ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۹۷.</ref>. در [[روایات]] "[[دجال‌ها]]" و [[دروغگویان]] فراوانی نام برده شده است. در برخی [[دوازده]] و در برخی سی، شصت و هفتاد [[دجال]] آمده است<ref>بحارالانوار، ج ۵۲ ص۲۰۹؛ کنزالعمال، ج ۱۴، ص ۱۹۸.</ref>. از میان این [[دجال‌ها]]، فردی که [[دروغگویی]] و [[حیله‌گری]] سرآمد همه دجالان است و [[فتنه]] او از همه بزرگتر است نشانه [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است.  
:::::*« [[خروج دجال]] از نشانه‌های [[قیامت]] است که به علت توجه بیش از حد به این پدیده، به آن می‌پردازیم. [[دجال]] از ریشه "دجل" به معنای دروغگوی حلیه‌گر است. در زبان عربی آب‌طلا است و به همین علت افراد بسیار [[دروغگو]] که [[باطل]] را [[حق]] جلوه می‌دهند، [[دجال]] نامیده می‌شوند. از [[روایت]] استفاده می‌شود. [[دجال]] [[ستمکاری]] است که در [[آخرالزمان]]، [[مردم]] را [[گمراه]] می‌کند. در [[اسلام]] نیز احادیثی راجع به وجود [[دجال]] در کتب [[حدیث]] موجود است. [[پیامبر خاتم|پیغمبر اسلام]] [[مردم]] را از [[دجال]] می‌ترسانید و فتنه‌اش را گوشزد آنان می‌کردند و می‌فرمودند: تمام پیامبرانی که بعد از [[نوح]] [[مبعوث]] شدند [[قوم]] خویش را از [[فتنه]] [[دجال]] می‌ترساندند <ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۹۷.</ref>. در [[روایات]] "[[دجال‌ها]]" و [[دروغگویان]] فراوانی نام برده شده است. در برخی [[دوازده]] و در برخی سی، شصت و هفتاد [[دجال]] آمده است<ref>بحارالانوار، ج ۵۲ ص۲۰۹؛ کنزالعمال، ج ۱۴، ص ۱۹۸.</ref>. از میان این [[دجال‌ها]]، فردی که [[دروغگویی]] و [[حیله‌گری]] سرآمد همه دجالان است و [[فتنه]] او از همه بزرگتر است نشانه [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است.  
:::::بنابراین از [[احادیث]] استفاده می‌شود که [[دجال]] نام شخص معینی نیست و به هر [[دروغگو]] و گمراه‌ کننده‌ای اطلاق می‌شود. لذا: اصل قضیه [[دجال]] به طور اجمال، بعید نیست صحت داشته باشد لکن تعریفات و توصیفاتی که درباره‌اش شده مدرک قابل اعتمادی ندارد. پس برفرض این که اصل قضیه [[دجال]] صحت داشته باشد اما بدون تردید با افسانه‌هایی آمیخته شده و صورت حقیقی خود را از دست داده است. می‌توان چنین گفت: در [[آخرالزمان]] و نزدیک [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} شخصی پیدا خواهد شد که در [[دروغگویی]] و حقه‌بازی سرآمد اقرانش می‌باشد و در [[دروغگویی]] بر تمام دجال‌های گذشته [[برتری]] دارد، با ادعاهای پوچش گروهی را [[گمراه]] می‌کند. او چنین جلوه می‌دهد که: حیات و [[آب]] و نان [[مردم]] به دست اوست. [[مردم]] به طوری اغفال می‌شوند که گمان می‌کنند: آسمان و [[زمین]] در [[اختیار]] اوست. در [[دروغگویی]] کارش به جایی می‌رسد که کارهای خوب را بد و کارهای بد را خوب معرفی می‌کند. [[بهشت]] را [[جهنم]] و [[جهنم]] را [[بهشت]] جلوه می‌دهد. لکن [[کفر]] او بر هر بی‌سواد و باسواد واضح است. [[پیامبر خاتم|پیغمبر اکرم]]{{صل}} درباره [[دجال]] فرمودند: داخل [[مدینه]] و [[مکه]] نمی‌گردد<ref>الزام الناصب، ص ۷۴.</ref>»<ref>[[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص ۶۲-۶۳.</ref>.
:::::بنابراین از [[احادیث]] استفاده می‌شود که [[دجال]] نام شخص معینی نیست و به هر [[دروغگو]] و گمراه‌ کننده‌ای اطلاق می‌شود. لذا: اصل قضیه [[دجال]] به طور اجمال، بعید نیست صحت داشته باشد لکن تعریفات و توصیفاتی که درباره‌اش شده مدرک قابل اعتمادی ندارد. پس برفرض این که اصل قضیه [[دجال]] صحت داشته باشد اما بدون تردید با افسانه‌هایی آمیخته شده و صورت حقیقی خود را از دست داده است. می‌توان چنین گفت: در [[آخرالزمان]] و نزدیک [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} شخصی پیدا خواهد شد که در [[دروغگویی]] و حقه‌بازی سرآمد اقرانش می‌باشد و در [[دروغگویی]] بر تمام دجال‌های گذشته [[برتری]] دارد، با ادعاهای پوچش گروهی را [[گمراه]] می‌کند. او چنین جلوه می‌دهد که: حیات و [[آب]] و نان [[مردم]] به دست اوست. [[مردم]] به طوری اغفال می‌شوند که گمان می‌کنند: آسمان و [[زمین]] در [[اختیار]] اوست. در [[دروغگویی]] کارش به جایی می‌رسد که کارهای خوب را بد و کارهای بد را خوب معرفی می‌کند. [[بهشت]] را [[جهنم]] و [[جهنم]] را [[بهشت]] جلوه می‌دهد. لکن [[کفر]] او بر هر بی‌سواد و باسواد واضح است. [[پیامبر خاتم|پیغمبر اکرم]]{{صل}} درباره [[دجال]] فرمودند: داخل [[مدینه]] و [[مکه]] نمی‌گردد<ref>الزام الناصب، ص ۷۴.</ref>»<ref>[[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص ۶۲-۶۳.</ref>.
خط ۱۵۵: خط ۱۵۵:
{{جمع شدن|۱۰. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛}}
{{جمع شدن|۱۰. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛}}
[[پرونده:1368119.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[رحیم کارگر]]]]
[[پرونده:1368119.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[رحیم کارگر]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[رحیم کارگر]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت دوران ظهور (کتاب)|مهدویت دوران ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[رحیم کارگر]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت دوران ظهور (کتاب)|مهدویت دوران ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«یکی از نشانه‏‌هایی که درباره آن، مطالب زیادی مطرح شده و جزو علایم غیر حتمی است، [[ظهور دجال]] است. آنچه در توصیف [[دجال]] معروف است، این است که وی مردی است [[کافر]] "برعکس [[سفیانی]] که ادعای مسلمانی می‏‌کند و ذکر یا [[رب]] یا [[رب]] می‏‌گوید و..." یک چشم بیش ندارد، آن هم در پیشانی‏‌اش واقع شده و مانند ستاره‏‌ای می‏‌درخشد.
::::::«یکی از نشانه‏‌هایی که درباره آن، مطالب زیادی مطرح شده و جزو علایم غیر حتمی است، [[ظهور دجال]] است. آنچه در توصیف [[دجال]] معروف است، این است که وی مردی است [[کافر]] "برعکس [[سفیانی]] که ادعای مسلمانی می‏‌کند و ذکر یا [[رب]] یا [[رب]] می‏‌گوید و..." یک چشم بیش ندارد، آن هم در پیشانی‏‌اش واقع شده و مانند ستاره‏‌ای می‏‌درخشد.
:::::*حال منظور از این [[دجال]] کیست؟ آیا در [[جامعه]] کنونی ما مصداق دارد؟
:::::*حال منظور از این [[دجال]] کیست؟ آیا در [[جامعه]] کنونی ما مصداق دارد؟
خط ۱۸۰: خط ۱۸۰:
{{جمع شدن|۱۲. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛}}
{{جمع شدن|۱۲. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛}}
[[پرونده:151864.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[عباس رحیمی]]]]
[[پرونده:151864.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[عباس رحیمی]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[عباس رحیمی]]'''، در کتاب ''«[[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[عباس رحیمی]]'''، در کتاب ''«[[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::« [[احادیث]] بسیاری درباره او هست. او مردی بد هیکل، بسیار زشت و جادوگری ماهر است و [[مردم]] را به وسیله سحر، دور خود جمع می‌کند. [[دجال]]، مروج [[فساد]] و [[هرج و مرج]] است. تمام آدم‌های فاسد و شیاطین از او راضی هستند. او ادعای خدایی می‌کند و افراد بسیاری را می‌کشد و سرانجام به دست [[حضرت مهدی]] {{ع}} کشته می‌شود. در بعضی از [[روایات]] آمده که اهل اصفهان است و از محله یهودی‌ها [[خروج]] می‌کند. بنابر بعضی از [[روایات]]، او از [[خراسان]] [[خروج]] می‌کند. [[اخبار]] در مورد [[دجال]] بسیار افسانه‌ای نادرست و مشوّش است و چندان مورد اعتماد نمی‌باشد و احتمال این که [[دجال]]، نمادی از یک فرد یا افراد شرور که [[جهان]] را به [[آتش]] می‌کشد، باشد نه یک فرد خاص، نیز وجود دارد<ref>معجم الملاحم، ج ۲، ص ۱۴۴ و ۲۸۱ و ۳۴۸.</ref>. گفته‌اند او با هفتاد هزار یهودی [[خروج]] می‌کند و با حضرت {{ع}} می‌جنگد و سرانجام کشته می‌شود»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۴۲.</ref>.
::::::« [[احادیث]] بسیاری درباره او هست. او مردی بد هیکل، بسیار زشت و جادوگری ماهر است و [[مردم]] را به وسیله سحر، دور خود جمع می‌کند. [[دجال]]، مروج [[فساد]] و [[هرج و مرج]] است. تمام آدم‌های فاسد و شیاطین از او راضی هستند. او ادعای خدایی می‌کند و افراد بسیاری را می‌کشد و سرانجام به دست [[حضرت مهدی]] {{ع}} کشته می‌شود. در بعضی از [[روایات]] آمده که اهل اصفهان است و از محله یهودی‌ها [[خروج]] می‌کند. بنابر بعضی از [[روایات]]، او از [[خراسان]] [[خروج]] می‌کند. [[اخبار]] در مورد [[دجال]] بسیار افسانه‌ای نادرست و مشوّش است و چندان مورد اعتماد نمی‌باشد و احتمال این که [[دجال]]، نمادی از یک فرد یا افراد شرور که [[جهان]] را به [[آتش]] می‌کشد، باشد نه یک فرد خاص، نیز وجود دارد<ref>معجم الملاحم، ج ۲، ص ۱۴۴ و ۲۸۱ و ۳۴۸.</ref>. گفته‌اند او با هفتاد هزار یهودی [[خروج]] می‌کند و با حضرت {{ع}} می‌جنگد و سرانجام کشته می‌شود»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۴۲.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش