دیدگاه‌های گوناگون کلامی درباره عصمت چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'صدر' به 'صدر'
جز (جایگزینی متن - 'حجت الاسلام و المسلمین' به 'حجت الاسلام و المسلمین')
جز (جایگزینی متن - 'صدر' به 'صدر')
خط ۲۸: خط ۲۸:
:::::*'''[[ملکه نفسانی]]''': مشهور [[فلاسفه]] و پاره‌ای از [[متکلمان]] در توضیح معنای عصمت گفته‌اند:
:::::*'''[[ملکه نفسانی]]''': مشهور [[فلاسفه]] و پاره‌ای از [[متکلمان]] در توضیح معنای عصمت گفته‌اند:
::::::[[ملکه]]<ref>ملکه: «صفت راسخ نفسانی که قابل زوال و تغییر نباشد. و مقابل آن را «حال» می‌گویند که ثابت و همیشگی نیست»، فرهنگ معین.</ref> و صفت راسخه‌ای است [[نفسانی]] که [[انسان]] دارای آن را از [[گناهان]] باز می‌دارد؛ هر چند که قدرت بر انجام [[گناه]] را از او سلب نمی‌کند<ref>ر.ک: شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲؛ الالهیات، ج۳، ص۱۶۱؛ سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۹؛ گوهر مراد، ص۳۷۹؛ المواقف، ص۳۶۶؛ شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۰-۲۸۱؛ انیس الموحدین، ب ۳، ف ۲.</ref>. پیداست که تعاریف پیش‌گفته، تنها متوجه [[عصمت از گناهان]] است. در حالی که حوزه و [[قلمرو عصمت]] - چنان که در [[آینده]] خواهد آمد - بسی گسترده‌تر از این می‌باشد. بنابراین لازم است بر اساس مبانی پذیرفته [[امامیه]] تعریفی از [[عصمت]] ارائه گردد که علاوه بر عصمت در عمل، عصمت در [[فهم]] و دریافت و [[عصمت از خطا]] را نیز شامل شود. [[بدیهی]] است که ارائه تعریفی جامع در این زمینه که [[مورد اتفاق]] همه [[دانشمندان]] باشد، چندان ساده نیست؛ زیرا مبانی متفاوت مکاتب مختلف، تعریف متناسب با خود را می‌طلبد.
::::::[[ملکه]]<ref>ملکه: «صفت راسخ نفسانی که قابل زوال و تغییر نباشد. و مقابل آن را «حال» می‌گویند که ثابت و همیشگی نیست»، فرهنگ معین.</ref> و صفت راسخه‌ای است [[نفسانی]] که [[انسان]] دارای آن را از [[گناهان]] باز می‌دارد؛ هر چند که قدرت بر انجام [[گناه]] را از او سلب نمی‌کند<ref>ر.ک: شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲؛ الالهیات، ج۳، ص۱۶۱؛ سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۹؛ گوهر مراد، ص۳۷۹؛ المواقف، ص۳۶۶؛ شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۰-۲۸۱؛ انیس الموحدین، ب ۳، ف ۲.</ref>. پیداست که تعاریف پیش‌گفته، تنها متوجه [[عصمت از گناهان]] است. در حالی که حوزه و [[قلمرو عصمت]] - چنان که در [[آینده]] خواهد آمد - بسی گسترده‌تر از این می‌باشد. بنابراین لازم است بر اساس مبانی پذیرفته [[امامیه]] تعریفی از [[عصمت]] ارائه گردد که علاوه بر عصمت در عمل، عصمت در [[فهم]] و دریافت و [[عصمت از خطا]] را نیز شامل شود. [[بدیهی]] است که ارائه تعریفی جامع در این زمینه که [[مورد اتفاق]] همه [[دانشمندان]] باشد، چندان ساده نیست؛ زیرا مبانی متفاوت مکاتب مختلف، تعریف متناسب با خود را می‌طلبد.
::::::نکته دیگر اینکه، با توجه به پیامدهای منفی جبری انگاشتن عصمت –که در فصل سوم بدان اشاره خواهد شد- هرگونه [[تفسیر]] و تبیینی از آن، که منشأ این [[مقام معنوی]] را در امور غیر اختیاری جست‌و‌جو کند،[[ باطل]] است. از این روی بطلان تعاریف [[اشاعره]] از [[عصمت انبیا]]، روشن می‌گردد؛ زیرا که نسبت دادن [[آفرینش]] [[افعال]] [[انسان‌ها]] به [[خداوند]] و سلب هر گونه فاعلیتی از [[انسان]] ولو در پرتو فاعلیت [[الهی]]، معنایی جز [[جبر]] ندارد<ref>ر.ک: دلائل الصادق، ج۱، ص۴۳۲-۵۵۲؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۲، ص۱۱۳-۱۶۷.</ref>. به علاوه، افزودن قیودی همچون {{عربی|مع بقاء قدرته و اختياره}} وصله‌ای ناهمگون است، که نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه بر ابهام آن می‌افزاید. به عبارت دیگر، لازمه آن، تناقض میان [[صدر]] و ذیل تعریف خواهد بود»<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>.
::::::نکته دیگر اینکه، با توجه به پیامدهای منفی جبری انگاشتن عصمت –که در فصل سوم بدان اشاره خواهد شد- هرگونه [[تفسیر]] و تبیینی از آن، که منشأ این [[مقام معنوی]] را در امور غیر اختیاری جست‌و‌جو کند،[[ باطل]] است. از این روی بطلان تعاریف [[اشاعره]] از [[عصمت انبیا]]، روشن می‌گردد؛ زیرا که نسبت دادن [[آفرینش]] [[افعال]] [[انسان‌ها]] به [[خداوند]] و سلب هر گونه فاعلیتی از [[انسان]] ولو در پرتو فاعلیت [[الهی]]، معنایی جز [[جبر]] ندارد<ref>ر.ک: دلائل الصادق، ج۱، ص۴۳۲-۵۵۲؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۲، ص۱۱۳-۱۶۷.</ref>. به علاوه، افزودن قیودی همچون {{عربی|مع بقاء قدرته و اختياره}} وصله‌ای ناهمگون است، که نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه بر ابهام آن می‌افزاید. به عبارت دیگر، لازمه آن، تناقض میان صدر و ذیل تعریف خواهد بود»<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>.




۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش