اصحاب مدین: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مردم]] مدین هم در حوزه [[باورها]] و [[عقاید]] و هم در [[ارتباط]] با ارزشهای [[عبادی]] و اجتماعی دچار [[انحراف]] بوده‌اند. فراخوان آنان ازسوی شعیب{{ع}} به [[پرستش]] [[اللّه]] و [[نفی]] [[خدایان]] دیگر حکایت از [[شرک]] * و [[بت‌پرستی]] آنان دارد: «اعبُدُوا اللّهَ ما لَکُم مِن اِلـهٍ غَیرُهُ». (اعراف / ۷، ۸۵؛ [[هود]] / ۱۱، ۸۴، ۹۲؛ عنکبوت / ۲۹، ۳۶) ظاهر برخی [[آیات]] نشان می‌دهد که شرک و [[بت پرستی]]، پیشینه نسبتا دیرینه‌ای در میان آنان داشته و به یکی از مؤلفه‌های اصلی [[فرهنگ]] آنها تبدیل شده بوده است: «قالوا یـشُعَیبُ اَصَلوتُکَ تَأمُرُکَ اَن نَترُکَ ما یَعبُدُ ءاباؤُنا». ([[هود]] / ۱۱، ۸۷) براساس پاره‌ای گزارشها، آنان درختی را [[پرستش]] می‌کرده‌اند؛<ref>البدایة والنهایه، ج ۱، ص ۱۷۲. </ref> همچنین از ظاهر [[آیات]] برمی‌آید که آنان [[اعتقاد]] به [[معاد]] * نیز نداشته‌اند: فَقالَ یـقَومِ... وارجُوا الیَومَ الأخِرَ». (عنکبوت / ۲۹، ۳۶) <ref>المیزان، ج ۱۶، ص ۱۲۷. </ref> [[قرآن]] از ناهنجاریهای [[اجتماعی]]، به ویژه در حوزه [[روابط اقتصادی]]، [[کم فروشی]] و [[فسادانگیزی]] آنان گزارش کرده است. «فَاَوفُوا الکَیلَ والمیزانَ ولا تَبخَسُواالنّاسَ اَشیاءَهُم ولا تُفسِدوا فِی الاَرضِ بَعدَ اِصلـحِها ذلِکُم خَیرٌ لَکُم اِن کُنتُم مُؤمِنین». ([[اعراف]] / ۷، ۸۵ و نیز هود / ۱۱، ۸۴ ـ ۸۵) گزارش از [[کم‌فروشی]] و فسادانگیزی [[قوم شعیب]] به صورتی برجسته، نشان از شیوع گسترده آن در میان آنان دارد. <ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۴، ص ۱۷۳؛ المیزان، ج ۱۰، ص ۳۶۱ ـ ۳۶۲. </ref> [[مفسران]] در بیان [[ارتباط]] یا تفاوت دو جمله «فَأوفوا الکَیلَ.».. و «وَ لا تَبخَسوا الناسَ.».. با یکدیگر، جمله دومی را تأکید یا [[تفسیر]] جمله نخست دانسته‌اند؛ همچنین گفته‌اند: جمله دوم از آن حکایت دارد که قوم شعیب{{ع}} افزون بر اجناس مکیل و موزون که اغلب، فرآورده‌های [[کشاورزی]] است، در [[داد و ستد]] سایر کالاها و به‌گونه‌های دیگر نیز کم‌فروشی می‌کرده‌اند. <ref>الکشاف، ج۲، ص۱۲۷، ۴۱۷ ـ ۴۱۸؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۴، ص ۱۷۴؛ ج ۱۸، ص ۴۱؛ المیزان، ج ۱۰، ص ۳۶۳. </ref> اینکه تعبیر [[افساد]] در [[زمین]]، کدام یک از ناهنجاریهای اجتماعی شایع در میان [[مردم]] [[مدین]] را گزارش می‌کند نیز مورد [[اختلاف]] است؛ گروهی ـ هرچند با اختلاف بر سر مصادیق ـ معنای آن را مطلق و شامل همه [[گناهان]]، اعم از آنچه مربوط به حوزه [[ارتباط با خدا]] و [[جامعه]] است و در نتیجه مراد از آن را مواردی چون [[کفر]]، [[شرک]]، کم فروشی،<ref>جامع البیان، مج ۵، ج ۸، ص ۳۰۸؛ مج ۷، ج ۱۲، ص ۱۳۱. </ref> [[ستمگری]]، [[تعدی]] و [[حرام]] کردن [[حلال]] [[الهی]] دانسته‌اند. <ref>کشف الاسرار، ج ۳، ص ۶۷۵؛ مجمع البیان، ج ۴، ص ۶۸۸. </ref> دیدگاه دوم با استناد به ذکر [[افساد]] در [[زمین]] در مقابل آیاتی که قبل و بعد از آن آمده است ([[اعراف]] / ۷، ۸۵ ـ ۸۶) معنای آن را اخص و مراد از آن را [[مفاسد]] و ناهنجاریهایی چون راهزنی، [[غارت]] [[اموال]]، [[هتک حرمت]] [[زنان]] و کشتن [[انسان‌ها]] می‌داند که [[امنیت اجتماعی]] را در حوزه‌های گوناگون [[مالی]]، جانی و حیثیّتی به خطر می‌اندازد. <ref>المیزان، ج ۸، ص ۱۸۷؛ ج ۱۰، ص ۳۶۳. </ref> البته صاحب این دیدگاه در [[تفسیر آیات]] مشابه احتمال می‌دهد که «ولا تَعثَوا فِی الاَرضِ مُفسِدین» ([[هود]] / ۱۱، ۸۵) عطف [[تفسیری]] و [[نهی]] تأکیدی برای دو جمله پیش از خود باشد. وی در توضیح اینکه چگونه [[کم‌فروشی]] می‌تواند فسادانگیز باشد، به نقش محوری تعامل [[اجتماعی]]، به ویژه در حوزه [[روابط اقتصادی]] * و [[داد و ستد]] کالاهای مورد نیاز [[جامعه]] به عنوان یکی از ارکان [[حیات اجتماعی]] تأکید کرده و گسترش [[کم فروشی]]، فریبکاری و [[خیانت]] در [[معامله]] را سبب سلب [[اعتماد]] عمومی و پیدایش اختلال و [[تباهی]] در روند [[زندگی]] سالم جامعه می‌داند. <ref> المیزان،ج ۱۰، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۴. </ref> بر اساس روایتی منسوب به [[امام سجاد]]{{ع}} [[شعیب]]{{ع}} نخستین کسی است که پیمانه و ترازو * را اختراع کرد و [[مردم]] [[مدین]]، ابتدا در سنجش اجناس با آن دو، اندازه را رعایت می‌کردند؛ اما پس از مدتی و به تدریج به کم کردن پیمانه و وزن پرداختند. <ref>قصص الانبیاء، ص ۱۴۵. </ref>ازاین‌روایت می‌توان برداشت کرد که [[فساد]] * انگیزی مردم مدین پس از [[اصلاح]] زمین، به احتمال، همان کم‌فروشی بوده است.<ref>[[علی اسدی |اسدی، علی]]، [[اصحاب مدین (مقاله)|مقاله «اصحاب مدین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref>