غنیمت در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۰۷۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ مارس ۲۰۲۱
خط ۱۷: خط ۱۷:


[[غنیمت]] به‌دست‌ آوردن فایده‌ای است که از [[تجارت]]، خدمات و فعالیت فردی یا جنگ عاید می‌شود<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۹، ص۸۹.</ref>. غنیمت از [[اموال عمومی]] است و از [[منابع مالی دولت]] [[اسلامی]] محسوب می‌شود که علاوه بر تقسیم میان [[مجاهدان]] حاضر در جنگ، به مصارف دیگری مانند تأمین معاش طبقات آسیب دیده [[اجتماعی]] و [[تجهیز]] [[سپاه]] و [[آمادگی]] [[دفاعی]] و... می‌رسد: {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ}}<ref>«و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. [[شأن نزول]] [[آیه]] در خصوص [[غنایم]] [[جنگی]] می‌باشد.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۳۶.</ref>
[[غنیمت]] به‌دست‌ آوردن فایده‌ای است که از [[تجارت]]، خدمات و فعالیت فردی یا جنگ عاید می‌شود<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۹، ص۸۹.</ref>. غنیمت از [[اموال عمومی]] است و از [[منابع مالی دولت]] [[اسلامی]] محسوب می‌شود که علاوه بر تقسیم میان [[مجاهدان]] حاضر در جنگ، به مصارف دیگری مانند تأمین معاش طبقات آسیب دیده [[اجتماعی]] و [[تجهیز]] [[سپاه]] و [[آمادگی]] [[دفاعی]] و... می‌رسد: {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ}}<ref>«و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. [[شأن نزول]] [[آیه]] در خصوص [[غنایم]] [[جنگی]] می‌باشد.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۳۶.</ref>
==غنیمت در فقه سیاسی اسلام==
[[غنایم]] [[جنگی]] دو حالت دارد: یکی در رابطه با [[کفّار]] و [[مشرکان]] و [[ملحدان]] و دیگری در رابطه با [[محاربان]] داخلی و [[اهل بغی]].
“غنیمت”، بر [[اموال منقول]] و غیر منقولی گفته می‌شود که در [[جهاد]]، با [[قهر]] و [[غلبه]] و [[فتح]] به دست [[مجاهدان]] [[مسلمان]] بیفتد.
وسایل شخصی [[دشمن]] مقتول مانند [[سلاح]]، [[لباس]] و [[زره]]، سپر و اسبی که در معرکه به آن سوار بوده باشد به مجاهدی تعلق می‌گیرد که او را کشته است. وسایل و [[اموال]] غیر شخصی نیز با منقول و قابل نقل و انتقال است و یا نیست؛ مانند [[زمین]]، باغ و....
قسم اول را به این صورت تقسیم می‌کنند:
[[امام]]، ابتدا مخارج برخی هزینه‌های جنگی را از آن کسر می‌کند و سپس یک پنجم آن را برای مستحقان و بی‌چارگان در نظر می‌گیرد و بقیه بین مجاهدانی که در [[جنگ]] شرکت داشته‌اند تقسیم می‌کنند.
اما قسم دوم؛ یعنی [[زمین‌ها]] و باغ‌ها و [[املاک]]، بعد از [[اخراج]] [[خمس]] (یک پنجم) متعلق به عموم [[مسلمانان]] می‌باشد و برای [[جامعه]] [[مصرف]] می‌شود، اما در رابطه با اهل بغی و [[خوارج]]، یعنی آنان که از خود [[مردمان]] [[جامعه اسلامی]]، علیه امام [[عادل]]، خروج مسلّحانه کرده باشند، در صورت [[شکست]]، مسلمانان [[مجاهد]]، هیچ‌گونه [[حق]] غنیمت‌گرفتن از اموالشان را ندارند. یعنی، اموال اهل بغی را نمی‌شود به عنوان [[غنیمت]] جنگی اخذ کرد، چنان‌که [[زن]] و فرزندانشان را نمی‌شود به [[اسارت]] گرفت<ref>جامع عباسی، ص۱۵۵.</ref>.
چنان‌که [[امام علی بن ابی طالب]]{{ع}} در [[جنگ جمل]] چنین عمل نمود؛ یعنی پس از [[پیروزی]] و پایان جنگ، [[اسیران]] را [[آزاد]] کرد و اموال کسی را نیز اجازه نداد که مجاهدان، به عنوان “غنیمت جنگی” [[تصرف]] نمایند و عمل آن [[حضرت]] برای [[مسلمین]]، [[حجت]] و [[سند]] می‌باشد. البته عده‌ای از [[فقها]] نظرشان بر این است که قسمتی از اموال اهل بغی که در معرکه و [[محل]] [[نبرد]] می‌باشد به عنوان غنیمت، قابل اخذ می‌باشد<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۳۷۷.</ref>


==منابع==
==منابع==
۷۵٬۴۹۹

ویرایش