بیعت عقبه اول در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '{{یادآوری پانویس}}' به '')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{امامت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
خط ۸: خط ۷:
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[بیعت عقبه اول (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[بیعت عقبه اول (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
'''بیعت عقبه اول'''، اولین [[بیعت]] اهل یثرب با [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در سال دوازدهم [[بعثت]] است که در آن دوازده نفر از اهل یثرب که ده نفر آنان از [[خزرج]] و دو نفر از [[اوس]] بودند، با [[پیامبر]]{{صل}} در [[عقبه]] [[ملاقات]] و بیعت کردند. این [[پیمان]] به علت محل برگزاری و به همراه داشتن پیمانی دیگر در سال بعد، به عقبۀ اول مشهور شد.


==[[اهل]] یثرب و [[ایمان به پیامبر]]==
==[[اهل]] یثرب و [[ایمان به پیامبر]]==
*با [[رحلت]] [[حضرت خدیجه]] و [[ابوطالب]] حدود سه سال پیش از [[هجرت]] ([[عام الحزن]]) که هر دو (به لحاظ مادی و [[معنوی]] و به ویژه [[نفوذ]] [[ابوطالب]] در [[قریش]]) [[پشتیبانی]] [[قوی]] برای [[رسول خدا]]{{صل}} به شمار می‌آمدند، عملکرد بازدارندۀ [[مشرکان]] علیه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} وارد مرحلۀ جدیدی شد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۶.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از هر فرصتی، به ویژه موسم [[حج]] که [[قبایل]] از مناطق مختلف برای ادای [[مناسک]] [[حج]] به [[مکه]] می‌آمدند، استفاده و [[مردم]] را به [[اسلام]] [[دعوت]] می‌کرد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۶۸</ref>؛ هرچند باید موانع و مشکلاتی را که [[مشرکان]] [[مکه]] ایجاد می‌کردند نیز در نظر داشت<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۶۸.</ref>.
با [[رحلت]] [[حضرت خدیجه]] و [[ابوطالب]] حدود سه سال پیش از [[هجرت]] ([[عام الحزن]]) که هر دو (به لحاظ مادی و [[معنوی]] و به ویژه [[نفوذ]] [[ابوطالب]] در [[قریش]]) [[پشتیبانی]] [[قوی]] برای [[رسول خدا]]{{صل}} به شمار می‌آمدند، عملکرد بازدارندۀ [[مشرکان]] علیه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} وارد مرحلۀ جدیدی شد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۶.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از هر فرصتی، به ویژه موسم [[حج]] که [[قبایل]] از مناطق مختلف برای ادای [[مناسک]] [[حج]] به [[مکه]] می‌آمدند، استفاده و [[مردم]] را به [[اسلام]] [[دعوت]] می‌کرد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۶۸</ref>؛ هرچند باید موانع و مشکلاتی را که [[مشرکان]] [[مکه]] ایجاد می‌کردند نیز در نظر داشت<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۶۸.</ref>.
*بنابر [[نقلی]]، ایاس بن معاذ از [[قبیله]] [[اوس]] از نخستین یثربیانی است که با وجود [[نهی]] همراهانش به [[پیامبر]]{{صل}} [[ایمان]] آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۷؛ ۴۲۸.</ref>. در برخی از منابع، نام [[اسعد بن زراره]] و ذکوان بن [[عبد]] [[قیس]] با عنوان [[نخستین مسلمانان]] مطرح شده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۶۹؛ ۱۷۰.</ref>.
 
*همچنین [[پیامبر]]{{صل}} با گروه شش نفره‌ای<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۹ ـ ۴۳۰.</ref> از طوایف مختلف [[قبیله]] [[خزرج]] در جمرۀ [[عقبه]] در [[منی]]<ref>یاقوت حموی، المعجم البلدان، ج۴، ص۱۳۴.</ref> [[ملاقات]] کرد. آن [[حضرت]] پس از [[دعوت به پرستش خداوند]]، [[پیام اسلام]] را به آنان عرضه داشت و [[قرآن]] [[تلاوت]] فرمود. این امر باعث شد [[خزرجیان]] ضمن [[ایمان آوردن]] [[متعهد]] شوند به [[تبلیغ]] [[آیین جدید]] در بین [[قوم]] خود نیز بپردازند. پس از بازگشت، جریان [[ملاقات]] با [[حضرت رسول]]{{صل}} را به اطلاع یثربیان رساندند و [[مردم]] را به [[اسلام]] [[دعوت]] کردند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱؛ تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۳۵۴ - ۳۵۵؛ ابن حزم، جوامع السیرة النبویه، ص ۵۵؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۳۴ - ۴۳۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۳-۲۲۴؛ [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶.</ref>
بنابر [[نقلی]]، ایاس بن معاذ از [[قبیله]] [[اوس]] از نخستین یثربیانی است که با وجود [[نهی]] همراهانش به [[پیامبر]]{{صل}} [[ایمان]] آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۷؛ ۴۲۸.</ref>. در برخی از منابع، نام [[اسعد بن زراره]] و ذکوان بن [[عبد]] [[قیس]] با عنوان [[نخستین مسلمانان]] مطرح شده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۶۹؛ ۱۷۰.</ref>.
*اطلاع ضمنی [[اوس]] و [[خزرج]] از [[ظهور]] یک [[پیامبر]] (پیشین از [[بعثت]])، عامل مهمی در [[گرایش]] آنان به [[اسلام]] به شمار می‌آید. [[اهل]] یثرب که عمدتاً [[بت‌پرست]] بودند، از یهودیانی که در جوار آنان می‌زیستند، شنیده بودند رسولی [[مبعوث]] خواهد شد که با کمک وی [[اوس]] و [[خزرج]] را نابود خواهند کرد. زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} [[اسلام]] را بر [[خزرجیان]] عرضه داشت، شماری از آنان گفتند: "این همان [[پیامبری]] است که [[یهود]] [[وعده]] داده بود". ثابت شدن [[راستی]] [[دعوت پیامبر]]{{صل}} از یک سو و [[تهدید]] [[یهود]] از سوی دیگر، آنان را بر آن داشت که به سرعت و پیش از [[ایمان]] [[یهود]]، [[اسلام]] بیاورند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۸-۴۲۹؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۹۵-۹۶.</ref>. همچنین وجود [[دشمنی]] و [[نبرد]] بین [[اهل]] یثرب، این [[امید]] را بین [[خزرجیان]] ایجاد کرد که [[ایمان]] به [[دین اسلام]]، انگیزۀ مهمی برای [[رفع اختلافات]] و [[بهترین]] گزینه برای ایجاد [[وحدت]] خواهد بود<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۸-۴۲۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۲-۲۲۳.</ref>
 
همچنین [[پیامبر]]{{صل}} با گروه شش نفره‌ای<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۹ ـ ۴۳۰.</ref> از طوایف مختلف [[قبیله]] [[خزرج]] در جمرۀ [[عقبه]] در [[منی]]<ref>یاقوت حموی، المعجم البلدان، ج۴، ص۱۳۴.</ref> [[ملاقات]] کرد. آن [[حضرت]] پس از [[دعوت به پرستش خداوند]]، [[پیام اسلام]] را به آنان عرضه داشت و [[قرآن]] [[تلاوت]] فرمود. این امر باعث شد [[خزرجیان]] ضمن [[ایمان آوردن]] [[متعهد]] شوند به [[تبلیغ]] [[آیین جدید]] در بین [[قوم]] خود نیز بپردازند. پس از بازگشت، جریان [[ملاقات]] با [[حضرت رسول]]{{صل}} را به اطلاع یثربیان رساندند و [[مردم]] را به [[اسلام]] [[دعوت]] کردند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱؛ تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۳۵۴ - ۳۵۵؛ ابن حزم، جوامع السیرة النبویه، ص ۵۵؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۳۴ - ۴۳۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۳-۲۲۴؛ [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶.</ref>
 
اطلاع ضمنی [[اوس]] و [[خزرج]] از [[ظهور]] یک [[پیامبر]] (پیشین از [[بعثت]])، عامل مهمی در [[گرایش]] آنان به [[اسلام]] به شمار می‌آید. [[اهل]] یثرب که عمدتاً [[بت‌پرست]] بودند، از یهودیانی که در جوار آنان می‌زیستند، شنیده بودند رسولی [[مبعوث]] خواهد شد که با کمک وی [[اوس]] و [[خزرج]] را نابود خواهند کرد. زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} [[اسلام]] را بر [[خزرجیان]] عرضه داشت، شماری از آنان گفتند: "این همان [[پیامبری]] است که [[یهود]] [[وعده]] داده بود". ثابت شدن [[راستی]] [[دعوت پیامبر]]{{صل}} از یک سو و [[تهدید]] [[یهود]] از سوی دیگر، آنان را بر آن داشت که به سرعت و پیش از [[ایمان]] [[یهود]]، [[اسلام]] بیاورند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۸-۴۲۹؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۹۵-۹۶.</ref>. همچنین وجود [[دشمنی]] و [[نبرد]] بین [[اهل]] یثرب، این [[امید]] را بین [[خزرجیان]] ایجاد کرد که [[ایمان]] به [[دین اسلام]]، انگیزۀ مهمی برای [[رفع اختلافات]] و [[بهترین]] گزینه برای ایجاد [[وحدت]] خواهد بود<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۸-۴۲۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۲-۲۲۳.</ref>


==[[پیمان عقبه]] اول==
==[[پیمان عقبه]] اول==
*در سال دوازدهم [[بعثت]]، [[دوازده نفر]] از [[اهل]] یثرب که ده نفر آنان از [[خزرج]] و دو نفر از [[اوس]] بودند با [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در عقبۀ [[ملاقات]] و [[بیعت]] کردند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱؛ تفسیر ابن ابی‌حاتم، ج۱۰، ص۳۳۵۱؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۳۶ و تاریخ الطبری، ج۲، ص۳۵۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۳؛ [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]؛ [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶.</ref> دربارۀ تعداد پیمان‌هایی که در [[عقبه]] بین [[اهل]] یثرب و [[مسلمانان]] بسته شد، نظر مشهور، دو [[بیعت]] است، اما برخی مورخان [[دیدار]] دسته شش‌ نفری [[خزرجیان]] را نخستین [[بیعت]] دانسته و بیعت‌های سال دوازدهم و سیزدهم را به ترتیب، [[پیمان عقبه]] دوم و سوم نامیده‌اند<ref>ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص۷۰-۷۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۲۲۳.</ref>
در سال دوازدهم [[بعثت]]، [[دوازده نفر]] از [[اهل]] یثرب که ده نفر آنان از [[خزرج]] و دو نفر از [[اوس]] بودند با [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در عقبۀ [[ملاقات]] و [[بیعت]] کردند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱؛ تفسیر ابن ابی‌حاتم، ج۱۰، ص۳۳۵۱؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۳۶ و تاریخ الطبری، ج۲، ص۳۵۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۳؛ [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]؛ [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶.</ref> دربارۀ تعداد پیمان‌هایی که در [[عقبه]] بین [[اهل]] یثرب و [[مسلمانان]] بسته شد، نظر مشهور، دو [[بیعت]] است، اما برخی مورخان [[دیدار]] دسته شش‌ نفری [[خزرجیان]] را نخستین [[بیعت]] دانسته و بیعت‌های سال دوازدهم و سیزدهم را به ترتیب، [[پیمان عقبه]] دوم و سوم نامیده‌اند<ref>ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص۷۰-۷۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۲۲۳.</ref>
*این [[پیمان]] به علت محل برگزاری و به همراه داشتن پیمانی دیگر در سال بعد، به عقبۀ اول مشهور شد. همچنین آن را "[[بیعة النساء]]" نیز خوانده‌اند<ref>ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص۷۰-۷۵.</ref>. در این [[بیعت]] هیچ زنی شرکت نداشت؛ اما از آن جهت که تا آن روز [[پیامبر]]{{صل}}، به [[جنگ]] با [[کفار]] [[مأمور]] نشده بود و در [[پیمان]]، همانند [[بیعت با زنان]]، شرط [[جنگ]] وجود نداشت، بدین نام نیز مشهور شد<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی{{صل}}، ج۳، ص۳۰۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۳-۲۲۴.</ref>
 
*'''حاضران در [[بیعت عقبه]]''': ده نفر از بیعت‌کنندگان با نام‌های [[اسعد بن زراره]]، عوف و معاذ، [[پسران]] [[حارث]] بن [[رفاعه]]، [[رافع بن مالک]]، ذکوان بن [[عبد]] [[قیس]]، [[عبادة بن صامت]] (یا [[جابر بن عبدالله]])<ref>ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص۷۱.</ref>، ابو عبدالرحمان [[یزید]] بن ثعلبه، [[عباس]] بن عباده، [[عقبه بن عامر]]، قطبه بن عامر از [[خزرجیان]] و دو نفر با نام‌های [[ابوالهیثم بن تیهان]] (مالک) و [[عویم بن ساعده]] از [[اوس]] بودند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱-۴۳۳؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ص۹۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۴.</ref>
این [[پیمان]] به علت محل برگزاری و به همراه داشتن پیمانی دیگر در سال بعد، به عقبۀ اول مشهور شد. همچنین آن را "[[بیعة النساء]]" نیز خوانده‌اند<ref>ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص۷۰-۷۵.</ref>. در این [[بیعت]] هیچ زنی شرکت نداشت؛ اما از آن جهت که تا آن روز [[پیامبر]]{{صل}}، به [[جنگ]] با [[کفار]] [[مأمور]] نشده بود و در [[پیمان]]، همانند [[بیعت با زنان]]، شرط [[جنگ]] وجود نداشت، بدین نام نیز مشهور شد<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی{{صل}}، ج۳، ص۳۰۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۳-۲۲۴.</ref>
*'''مفاد [[بیعت]]''': این [[پیمان]] که پیش از [[نزول]] [[آیات]] [[جهاد]] با [[مشرکان]] نازل شد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱.</ref>، مبتنی بر این مسائل بود: برای [[خدا]] شریکی قائل نشوند؛ دزدی نکنند؛ مرتکب [[زنا]] نشوند؛ [[فرزندان]] خود را نکشند؛ [[بهتان]] نزنند و در [[کارهای نیک]] از [[رسول خدا]]{{صل}} [[نافرمانی]] نکنند<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۴؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۳۶ و تاریخ الطبری، ج۲، ص۳۵۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶؛ [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۴-۲۲۵.</ref>
 
*در پایان [[بیعت]] نیز آمده است: نتیجه [[وفاداری]] به این [[پیمان]]، [[بهشت]] است و در غیر این صورت، [[امر]] شما با خداست؛ چنانچه بخواهد [[کیفر]] می‌دهد یا می‌آمرزد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۳؛ ۴۳۴؛ ابوحاتم تمیمی، السیرة النبویه و أخبار الخلفاء، ج۱، ص۱۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۴-۲۲۵.</ref>
'''حاضران در [[بیعت عقبه]]''': ده نفر از بیعت‌کنندگان با نام‌های [[اسعد بن زراره]]، عوف و معاذ، [[پسران]] [[حارث]] بن [[رفاعه]]، [[رافع بن مالک]]، ذکوان بن [[عبد]] [[قیس]]، [[عبادة بن صامت]] (یا [[جابر بن عبدالله]])<ref>ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص۷۱.</ref>، ابو عبدالرحمان [[یزید]] بن ثعلبه، [[عباس]] بن عباده، [[عقبه بن عامر]]، قطبه بن عامر از [[خزرجیان]] و دو نفر با نام‌های [[ابوالهیثم بن تیهان]] (مالک) و [[عویم بن ساعده]] از [[اوس]] بودند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱-۴۳۳؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ص۹۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۴.</ref>
 
'''مفاد [[بیعت]]''': این [[پیمان]] که پیش از [[نزول]] [[آیات]] [[جهاد]] با [[مشرکان]] نازل شد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱.</ref>، مبتنی بر این مسائل بود: برای [[خدا]] شریکی قائل نشوند؛ دزدی نکنند؛ مرتکب [[زنا]] نشوند؛ [[فرزندان]] خود را نکشند؛ [[بهتان]] نزنند و در [[کارهای نیک]] از [[رسول خدا]]{{صل}} [[نافرمانی]] نکنند<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۴؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۳۶ و تاریخ الطبری، ج۲، ص۳۵۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶؛ [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۴-۲۲۵.</ref>
 
در پایان [[بیعت]] نیز آمده است: نتیجه [[وفاداری]] به این [[پیمان]]، [[بهشت]] است و در غیر این صورت، [[امر]] شما با خداست؛ چنانچه بخواهد [[کیفر]] می‌دهد یا می‌آمرزد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۳؛ ۴۳۴؛ ابوحاتم تمیمی، السیرة النبویه و أخبار الخلفاء، ج۱، ص۱۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص:۲۲۴-۲۲۵.</ref>
*مواد این [[بیعت]] در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«اى پيامبر، چون زنان باايمان نزد تو آيند كه [با اين شرط] با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند، و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه ‏هاى حرامزاده ‏اى را كه پس انداخته ‏اند با بُهتان [و حيله‏] به شوهر نبندند و در [كار] نيك از تو نافرمانى نكنند، با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه، زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> بیان شده است<ref>ر.ک: [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]].</ref>.
*مواد این [[بیعت]] در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«اى پيامبر، چون زنان باايمان نزد تو آيند كه [با اين شرط] با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند، و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه ‏هاى حرامزاده ‏اى را كه پس انداخته ‏اند با بُهتان [و حيله‏] به شوهر نبندند و در [كار] نيك از تو نافرمانى نكنند، با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه، زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> بیان شده است<ref>ر.ک: [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]].</ref>.
==نتایج [[بیعت عقبه اول]]==
==نتایج [[بیعت عقبه اول]]==
*نتایجی که برای [[پیمان]] عقبۀ اول مطرح شده عبارت است از:
نتایجی که برای [[پیمان]] عقبۀ اول مطرح شده عبارت است از:
#پس از انعقاد [[پیمان]]، [[حضرت محمد]]{{صل}}، [[مصعب بن عمیر]]، را با عنوان نمایندۀ خویش به منظور [[تعلیم]] [[قرآن]]، [[آموختن]] دستورهای [[دینی]] و [[تبلیغ]] [[اسلام]]، همراه بیعت‌کنندگان فرستاد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۴؛ ۴۳۵.</ref>. در روایتی دیگر آمده است پس از مدتی، [[اهل]] یثرب، طی نامه‌ای از [[پیامبر]]{{صل}} درخواست مُبَلّغ کردند و آن [[حضرت]]، [[مصعب بن عمیر]] را به یثرب اعزام کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱.</ref>. وی [[امامت]] [[جماعت]] [[مسلمانان]] یثرب را بر عهده گرفت<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۴-۴۳۵.</ref>. برخی معتقدند [[مصعب بن عمیر]]، پس از [[پیمان عقبه]] دوم به یثرب اعزام شد؛ اما عده‌ای دیگر نیز بر این باورند که پس از اعزام، وی پس از [[پیمان عقبه]] اول به [[مکه]] بازگشت و همراه [[پیامبر]]{{صل}} دوباره به [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref>. کار [[تبلیغی]] او، به قدری موفقیت‌آمیز بود که تا [[هجرت پیامبر]]{{صل}} در سال بعد اکثر [[مردم]] [[یثرب]] [[مسلمان]] شده بودند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۷.</ref>. همین مسئله، زمینه را برای انعقاد [[بیعت عقبه دوم]] مبنی بر [[هجرت]] [[رسول خدا]]{{صل}} به یثرب و [[دفاع]] همه‌جانبه یثربیان از ایشان فراهم ساخت<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۲؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ص۹۸-۹۹.</ref>.
#پس از انعقاد [[پیمان]]، [[حضرت محمد]]{{صل}}، [[مصعب بن عمیر]]، را با عنوان نمایندۀ خویش به منظور [[تعلیم]] [[قرآن]]، [[آموختن]] دستورهای [[دینی]] و [[تبلیغ]] [[اسلام]]، همراه بیعت‌کنندگان فرستاد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۴؛ ۴۳۵.</ref>. در روایتی دیگر آمده است پس از مدتی، [[اهل]] یثرب، طی نامه‌ای از [[پیامبر]]{{صل}} درخواست مُبَلّغ کردند و آن [[حضرت]]، [[مصعب بن عمیر]] را به یثرب اعزام کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۱.</ref>. وی [[امامت]] [[جماعت]] [[مسلمانان]] یثرب را بر عهده گرفت<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۴-۴۳۵.</ref>. برخی معتقدند [[مصعب بن عمیر]]، پس از [[پیمان عقبه]] دوم به یثرب اعزام شد؛ اما عده‌ای دیگر نیز بر این باورند که پس از اعزام، وی پس از [[پیمان عقبه]] اول به [[مکه]] بازگشت و همراه [[پیامبر]]{{صل}} دوباره به [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref>. کار [[تبلیغی]] او، به قدری موفقیت‌آمیز بود که تا [[هجرت پیامبر]]{{صل}} در سال بعد اکثر [[مردم]] [[یثرب]] [[مسلمان]] شده بودند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۷.</ref>. همین مسئله، زمینه را برای انعقاد [[بیعت عقبه دوم]] مبنی بر [[هجرت]] [[رسول خدا]]{{صل}} به یثرب و [[دفاع]] همه‌جانبه یثربیان از ایشان فراهم ساخت<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۲؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ص۹۸-۹۹.</ref>.
#اقامه نخستین [[نماز جمعه]] به [[امامت]] [[اسعد بن زراره]]<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۵.</ref> یا مصعب<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، ج۲، ص۴۴۱.</ref> از دیگر گزارش‌های مطرح‌ شده در [[تاریخ]] است. برخی آن را به [[دلیل]] [[تشریع]] [[حکم]] [[نماز جمعه]] پس از [[هجرت]] رد کرده و احتمال داده‌اند منظور، همان [[نماز جماعت]] در روزجمعه است<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۳، ص۳۱۳.</ref>.
#اقامه نخستین [[نماز جمعه]] به [[امامت]] [[اسعد بن زراره]]<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۳۵.</ref> یا مصعب<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، ج۲، ص۴۴۱.</ref> از دیگر گزارش‌های مطرح‌ شده در [[تاریخ]] است. برخی آن را به [[دلیل]] [[تشریع]] [[حکم]] [[نماز جمعه]] پس از [[هجرت]] رد کرده و احتمال داده‌اند منظور، همان [[نماز جماعت]] در روزجمعه است<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۳، ص۳۱۳.</ref>.
خط ۳۱: خط ۴۰:


==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
# [[پرونده:152259.jpg|22px]] [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']]
# [[پرونده:152259.jpg|22px]] [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']]
# [[پرونده:000052.jpg|22px]] [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶''']]
# [[پرونده:000052.jpg|22px]] [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶''']]
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه اول (مقاله)|پیمان عقبه اول]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش