همسایه در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

همسایه در اخلاق اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۰۳

۹٬۰۸۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱

←‏جستارهای وابسته

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۴۳

ویرایش

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 از نظر [[اسلام]] [[همسایه]] از موضوعات داخلی [[زندگی]] و از دغدغه‌های اولیه [[انسان]] است به طوری که در [[کلمات معصومین]]، [[مهربانی]] با همسایه در کنار تأمین خویش و [[خانواده]] یکی از [[اهداف]] [[کسب و کار]] است. [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ‏ طَلَبَ‏ الدُّنْيَا اسْتِعْفَافاً عَنِ النَّاسِ وَ سَعْياً عَلَى أَهْلِهِ وَ تَعَطُّفاً عَلَى جَارِهِ لَقِيَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ وَجْهُهُ مِثْلُ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ}}<ref>«کسی که به دنبال مال می‌رود تا خودش از مردم بی‌نیاز شود و برای تأمین خانواده تلاشی کرده باشد و بتواند به همسایگانش مهربانی کند، در روز قیامت خدا را در حالی ملاقات می‌کند که صورتش مانند ماه شب چهاردهم است» طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۲۴.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۴۹۶.</ref>.
+===[[نکوهش]] همسایه آزاری===
+همسایه آزاری در [[دین مقدس اسلام]] به شدت نکوهش شده است. همسایه آزاران در [[کلام]] [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امامان]] اهل‌بیت‌{{عم}} نه تنها [[گناهکار]]، بلکه خارج از زمره اسلامیان و [[اهل]] [[ایمان]] شمرده شده‌اند. آنچه پیش از [[نقل احادیث]] نکوهنده لازم است بدانیم، اینکه منظور از همسایه‌آزار تنها کسی نیست که برای همسایه خود [[زحمت]] و دردسر فراهم و با [[رفتار]] و گفتار خود او را آزرده می‌کند. این عنوان کسانی را هم که از [[قیام]] به [[وظایف]] [[همسایگی]] کوتاهی می‌کنند و در [[ادای حقوق]] [[همسایگان]] نمی‌کوشند، شامل می‌شود. کسی که از حال همسایه خود بی‌خبر است و به ادای حقوقش بی‌توجهی می‌کند، به همسایه خود [[ستم]] کرده است و از نظر [[دینی]] همسایه‌آزار شمرده می‌شود، اگر چه رفتار او از نظر عرف [[ستم]] نامیده نشود و [[مردم]] به او [[همسایه]] [[آزار]] نگویند؛ بنابراین هر [[نکوهش]] و تهدیدی در [[شرع]] مبین، همسایه‌آزاران را [[هدف]] قرار دهد به او نیز اصابت می‌کند. اکنون اندکی از نکوهش‌های همسایه‌آزاری را می‌آوریم و باقیمانده را در فصول بعدی به تناسب مباحث نقل می‌کنیم.
+[[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ‏ ضَيَّعَ‏ حَقَّ‏ جَارِهِ‏ فَلَيْسَ‏ مِنَّا}}<ref>«کسی که حق همسایه‌اش را ضایع می‌کند از ما نیست» صدوق، امالی، ص۵۱۴.</ref>.
+در روایتی است که [[فاطمه زهرا]]{{س}} از [[مشکلات]] [[زندگی]] به رسول خدا{{صل}} [[شکایت]] آورد، [[حضرت]] جزوه‌ای به او داد و فرمود: نوشته‌های آن را یاد بگیر. در آن جزوه از جمله نوشته بود: {{متن حدیث|لَيْسَ‏ مِنَ‏ الْمُؤْمِنِينَ‏ مَنْ‏ لَمْ‏ يَأْمَنْ‏ جَارُهُ بَوَائِقَهُ}}<ref>«در زمره مؤمنین نیست کسی که همسایه‌اش از شر او ایمن نیست» محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۱، ص۶۶۷.</ref>.
+[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|مَلْعُونٌ‏ مَلْعُونٌ‏ مَنْ‏ آذَى جَارَهُ}}<ref>«از رحمت خدا دور است کسی که همسایه‌اش را بیازارد» محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۲۸۰.</ref>.
+و می‌فرماید: {{متن حدیث|أَمَا يَسْتَحْيِي‏ الرَّجُلُ‏ مِنْكُمْ‏ أَنْ‏ يَعْرِفَ‏ جَارُهُ‏ حَقَّهُ‏، وَ لَا يَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ}}<ref>«آیا از اینکه همسایه حق شما را مراعات کند و شما حق او را مراعات نکنید، خجالت نمی‌کشید؟!» محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۶۳۵.</ref>؛ همسایه‌آزاران در زبان [[معصومان]] شَرور و لئیم‌اند. رسول خدا{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مِنْ‏ شِرَارِ النَّاسِ‏ مَنْ‏ لَا يَأْمَنُ‏ جَارُهُ‏ بَوَائِقَهُ}}<ref>«از مردم شرور است کسی که همسایه‌اش از شرّ او ایمن نیست» میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۷۷.</ref>.
+و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|سُوءُ الْجِوَارِ وَ الْإِسَاءَةُ إِلَى‏ الْأَبْرَارِ مِنْ‏ أَعْظَمِ‏ اللُّؤْمِ‏}}<ref>«بدهمسایگی و بدی به نیکان از بزرگ‌ترین پستی‌هاست» علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم والمواعظ، ص۲۸۶.</ref>.
+و به همین دلیل است که به گزارش رسول خدا{{صل}}، [[خداوند متعال]] بدهمسایگی را [[دوست]] ندارد<ref>سیوطی، الدر المنثور، ج۴، ص۱۲۳.</ref>. رسول خدا{{صل}} در [[غزوه تبوک]] فرمود: کسی که همسایه‌اش را آزار داده با ما [[همراهی]] نکند<ref>میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۳.</ref>.
+و می‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ آذَى جَارَهُ‏ فَقَدْ آذَانِي}}<ref>«هرکس همسایه‌اش را بیازارد مرا آزرده است» میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۴.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۴۹۷.</ref>.
+==اقسام همسایه‌ها==
+[[قرآن کریم]] [[همسایه]] را به دو قسم تقسیم کرده می‌فرماید: {{متن قرآن|وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ}}<ref>«و همسایه خویشاوند و همسایه دور» سوره نساء، آیه ۳۶.</ref>.
+دور و نزدیک در این [[آیه کریمه]] به سه صورت [[تفسیر]] شده است. برخی از [[مفسران]] گفته‌اند منظور از نزدیک، همسایه‌ای است که علاوه بر [[همسایگی]]، [[خویشاوند]] هم هست و منظور از دور همسایه غیر خویشاوند است. برخی دیگر گفته‌اند همسایه نزدیک یعنی همسایه [[مسلمان]] و همسایه دور به معنی همسایه غیر مسلمان است و گروه سومی گفته‌اند این آیه کریمه به [[قرب]] و بعد مکانی نظر دارد، همسایه‌ای که خانه‌اش نزدیک [[خانه]] شماست و آنکه خانه‌اش دورتر است<ref>ر.ک: محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۲، ص۱۹۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۸۱؛ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۹۷.</ref>.
+بنابراین همسایه در یک تقسیم یا خویشاوند است یا [[بیگانه]] و در تقسیمی دیگر یا مسلمان است یا [[کافر]] و در تقسیم سوم یا دور است یا نزدیک.
+[[رسول خدا]]{{صل}} نیز همسایه را به سه قسم تقسیم کرده است می‌فرماید: [[همسایگان]] بر سه قسم‌اند. همسایه‌ای که سه [[حق]] دارد، همسایه‌ای که دو حق دارد و همسایه‌ای که یک حق دارد. آنکه سه حق دارد همسایه مسلمان خویشاوند است که هم حق [[مسلمانی]] دارد هم حق [[خویشاوندی]] و هم حق همسایگی، آنکه دو حق دارد همسایه مسلمان است که هم حق [[برادری دینی]] دارد و هم حق همسایگی و آنکه یک حق دارد، همسایه کافر است که فقط دارای حق همسایگی است.
+به نظر می‌رسد این تقسیم‌ها همگی برای رفع توهم‌هایی است که [[حقوق]] همسایگی را به برخی از همسایگان اختصاص می‌دهد و در [[حقیقت]] نوعی پاسخ به اشکال است. توضیح اینکه ممکن است کسی [[فکر]] کند فقط همسایه مسلمان دارای حق همسایگی است یا فقط همسایه‌های نزدیک از این حقوق برخوردارند. در پاسخ به این قبیل [[تبعیض‌ها]] و به منظور تعمیم [[حقوق]] [[همسایگی]] [[قرآن کریم]] فرمود به [[همسایه]] [[احسان]] کنید چه دور و چه نزدیک و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود همسایه‌ها بر سه قسم‌اند، تا نشان دهد که حتی همسایه [[کافر]] غریبه هم از حقوق همسایگی برخوردار است و اگر علاوه بر همسایگی مزایای دیگری چون [[مسلمانی]] و [[خویشاوندی]] هم داشته باشد برای هریک از آنها حقوق دیگری پیدا می‌کند؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت تقسیم همسایه به اقسام مختلف هیچ تأثیری در حقوق همسایگی ندارد.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۴۹۹.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==