|
|
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = امام حسین | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شایستگیهای اخلاقی امام حسین در حدیث]] - [[شایستگیهای اخلاقی امام حسین در تاریخ اسلامی]] - [[شایستگیهای اخلاقی امام حسین در معارف و سیره حسینی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
|
| |
|
| ==[[عزت نفس]]== | | == [[عزت نفس]] == |
| * [[الملهوف (کتاب)|الملهوف]] - از [[امام حسین]]{{ع}}، در [[روز عاشورا]] -: هان! بینَسَبِ پسر بینَسَب<ref>منظور، عبید الله بن زیاد بن سمیه است که معاویه بر خلاف شریعت اسلام، پدر او (زیاد) را برادر خود و فرزند ابوسفیان خواند.</ref>، مرا میان دو چیز قرار داده است: [[شمشیر]] و [[خواری]]. خواری از ما دور است و [[خداوند]]، آن را برای ما نمیپذیرد، و نیز پیامبرش و [[مؤمنان]] و دامنهای [[پاک]] و [[پاکیزه]] و جانهای [[غیرتمند]] و خوددار که [[اطاعت]] از لیئمان را بر مرگی کریمانه، مقدّم نمیدارند<ref>{{متن حدیث|أَلَا وَ إِنَّ الدَّعِيَّ ابْنَ الدَّعِيِّ قَدْ رَكَزَ بَيْنَ اثْنَتَيْنِ السِّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ هَيْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ يَأْبَى اللَّهُ لَنَا ذَلِكَ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ حُجُورٌ طَابَتْ وَ حُجُورٌ طَهُرَتْ وَ نُفُوسٌ أَبِيَّةٌ وَ أُنُوفٌ حَمِيَّةٌ مِنْ أَنْ نُؤْثِرَ طَاعَةَ اللِّئَامِ عَلَى مَصَارِعِ الْكِرَامِ}} (الملهوف، ص۱۵۶؛ تحف العقول، ص۲۴۱).</ref>.
| | در کتاب [[الملهوف (کتاب)|الملهوف]] از [[امام حسین]] {{ع}}، در [[روز عاشورا]] آمده است که: هان! بینَسَبِ پسر بینَسَب<ref>منظور، عبید الله بن زیاد بن سمیه است که معاویه بر خلاف شریعت اسلام، پدر او (زیاد) را برادر خود و فرزند ابوسفیان خواند.</ref>، مرا میان دو چیز قرار داده است: [[شمشیر]] و [[خواری]]. خواری از ما دور است و [[خداوند]]، آن را برای ما نمیپذیرد، و نیز پیامبرش و [[مؤمنان]] و دامنهای [[پاک]] و [[پاکیزه]] و جانهای [[غیرتمند]] و خوددار که [[اطاعت]] از لیئمان را بر مرگی کریمانه، مقدّم نمیدارند<ref>{{متن حدیث|أَلَا وَ إِنَّ الدَّعِيَّ ابْنَ الدَّعِيِّ قَدْ رَكَزَ بَيْنَ اثْنَتَيْنِ السِّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ هَيْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ يَأْبَى اللَّهُ لَنَا ذَلِكَ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ حُجُورٌ طَابَتْ وَ حُجُورٌ طَهُرَتْ وَ نُفُوسٌ أَبِيَّةٌ وَ أُنُوفٌ حَمِيَّةٌ مِنْ أَنْ نُؤْثِرَ طَاعَةَ اللِّئَامِ عَلَى مَصَارِعِ الْكِرَامِ}} (الملهوف، ص۱۵۶؛ تحف العقول، ص۲۴۱).</ref>. |
| * [[تاریخ الطبری (کتاب)|تاریخ الطبری]] - به نقل از [[عبدالله بن شریک عامری]] -: [[شمر بن ذی الجوشن]]، [[نامه]] [[عبیدالله بن زیاد]] را برای [[عمر بن سعد]] آورد و چون بر او در آمد، آن را برایش خواند. [[عمر]] به او گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[حسین]]، [[تسلیم]] نمیشود! او، [[روحی]] عزتمند در درون خود دارد<ref>{{متن حدیث|أَقْبَلَ شِمْرُ بْنُ ذِي الجَوشَنِ بِكِتابِ عُبَيدِ اللّهِ بنِ زِيادٍ إلى عُمَرَ بنِ سَعدٍ، فَلَمّا قَدِمَ عَلَيهِ فَقَرَأَهُ، قالَ لَهُ عُمَرُ: لا يَستَسْلِمُ وَاللّهِ حُسَينٌ، إنَّ نَفسَاً أبِيَّةً لَبَينَ جَنْبَيهِ}} (تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۱۵).</ref>.
| |
| *المناقب، [[ابن شهرآشوب]] - از امام حسین{{ع}}، هنگامی که به ایشان گ: [[مرگ]] باعزّت، بهتر از [[زندگی]] در [[ذلّت]] است<ref>{{متن حدیث|مَوْتٌ فِي عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِي ذُلٍّ}} (المناقب، ابن شهرآشوب، ج۴، ص۶۸).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۴.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[خوشخویی]]==
| | از [[عبدالله بن شریک عامری]] نقل شده: [[شمر بن ذی الجوشن]]، [[نامه]] [[عبیدالله بن زیاد]] را برای [[عمر بن سعد]] آورد و چون بر او در آمد، آن را برایش خواند. [[عمر]] به او گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[حسین]]، [[تسلیم]] نمیشود! او، [[روحی]] عزتمند در درون خود دارد<ref>{{متن حدیث|أَقْبَلَ شِمْرُ بْنُ ذِي الجَوشَنِ بِكِتابِ عُبَيدِ اللّهِ بنِ زِيادٍ إلى عُمَرَ بنِ سَعدٍ، فَلَمّا قَدِمَ عَلَيهِ فَقَرَأَهُ، قالَ لَهُ عُمَرُ: لا يَستَسْلِمُ وَاللّهِ حُسَينٌ، إنَّ نَفسَاً أبِيَّةً لَبَينَ جَنْبَيهِ}} (تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۱۵).</ref>. |
| * [[نظم درر السمطین (کتاب)|نظم درر السمطین]] - از [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}} -: شنیدم [پدرم] حسین{{ع}} میفرماید: «اگر مردی در این گوشم - و به گوش راستش اشاره کرد - به من [[دشنام]] دهد و در گوش دیگرم، پوزشخواهی کند، آن را از او میپذیرم؛ زیرا [[امیر مؤمنان علی بن ابی طالب]]{{ع}} برایم گفت که از جدّم [[پیامبر خدا]]{{صل}} چنین شنیده است: آن کس که عذر را از مُحِق یا غیر مُحِق نپذیرد، بر [[حوض]] [[کوثر]]، وارد نمیشود»<ref>{{متن حدیث|سَمِعْتُ الحُسَينَ{{ع}} يَقولُ: لَو شَتَمَنِي رَجُلٌ فِي هذِهِ الاُذُنِ - وأومَأَ إلَى اليُمنى - وَاعْتَذَرَ لي فِي الاُخْرى، لَقَبِلْتُ ذلِكَ مِنهُ؛ وذلِكَ أنَّ أميرَ المُؤمِنينَ عَلِيَّ بنَ أبي طالِبٍ{{ع}} حَدَّثَنِي أنَّهُ سَمِعَ جَدّي رَسولَ اللّهِ{{صل}} يَقولُ: لا يَرِدُ الحَوضَ مَن لَم يَقبَلِ العُذرَ مِن مُحِقٍّ أو مُبْطِلٍ}} (نظم درر السمطین، ص۲۰۹).</ref>.
| |
| * [[مقتل الحسین (کتاب)|مقتل الحسین]]{{ع}}، [[خوارزمی]]- به نقل از [[حسن بصری]] -: [[حسین]]{{ع}}، [[سَروری]] بیرغبت به [[دنیا]]، [[پارسا]]، [[شایسته]]، [[خیرخواه]] و خوشخو بود<ref>{{متن حدیث|كَانَ الْحُسَيْنُ{{ع}} سَيِّداً زَاهِداً وَرِعاً صَالِحاً نَاصِحاً حَسَنَ الْخُلُقِ}} (مقتل الحسین{{ع}}، خوارزمی، ج۱، ص۱۵۳).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۵.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[شجاعت]]==
| | [[ابن شهرآشوب]]نقل میکند: از امام حسین {{ع}}، هنگامی که به ایشان گفته شد حمک پسر عموهایت را بپذیر: [[مرگ]] باعزّت، بهتر از [[زندگی]] در [[ذلّت]] است<ref>{{متن حدیث|مَوْتٌ فِي عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِي ذُلٍّ}} (المناقب، ابن شهرآشوب، ج۴، ص۶۸).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۴.</ref> |
| * [[تاریخ دمشق (کتاب)|تاریخ دمشق]] - به نقل از [[ابو رافع]] -: [[فاطمه]]، [[دختر پیامبر خدا]]{{صل}} [[حسن]] و حسین{{ع}} را نزد ایشان آورد و گفت: اینها، [[فرزندان]] من و فرزندان تو هستند. چیزی به آنها ببخش. [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: «باشد. به حسن، [[بردباری]] و هیبتم را بخشیدم و به حسین، [[دلیری]] و بخشندگیام را». فاطمه{{س}} گفت: ای پیامبر خدا! [[راضی]] شدم<ref>{{متن حدیث|إنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللّهِ{{صل}} أتَت رَسُولَ اللّهِ{{صل}} بِالحَسَنِ وَالحُسَيْنِ{{عم}}، فَقالَت: اِبْنَاكَ وَابْنَايَ انحَلهُما. قالَ: نَعَم، أمَّا الحَسَنُ فَقَد نَحَلتُهُ حِلمي وهَيْبَتِي، وَ أمَّا الحُسَينُ فَقَد نَحَلتُهُ نَجدَتِي وجودي. قَالَتْ: رَضِيتُ يا رَسُولَ اللّهِ{{صل}}}} (تاریخ دمشق، ج۱۴، ص۱۲۸، ح۳۴۱۸؛ المعجم الأوسط، ج۶، ص۲۲۲، ح۶۲۴۵).</ref>.
| |
| * [[تاریخ الطبری (کتاب)|تاریخ الطبری]] - به نقل از [[حمید بن مسلم]]، در یادکرد وقایع [[روز عاشورا]] -: حسین{{ع}}، پیاده، مانند سواران [[شجاع]] میجنگید، از تیرها میگریخت، شکافها [ی صفوف [[دشمن]]] را میجُست و بر سواران میخروشید<ref>{{متن حدیث|وَهُوَ [أيِ الإِمامُ الحُسَينُ{{ع}}] يُقاتِلُ عَلى رِجْلَيهِ قِتَالَ الفَارِسِ الشُّجَاعِ، يَتَّقِي الرَّميَةَ، ويَفتَرِصُ العَورَةَ، ويَشُدُّ عَلَى الخَيلِ.}} (تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۵۲؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۵۷۲).</ref>.
| |
| * [[الصواعق المحرقة (کتاب)|الصواعق المحرقة]]: هنگامی که [[یاران]] حسین{{ع}} [[شهید]] شدند و ایشان تنها ماند، یک تنه بر آنان [[یورش]] بُرد و [[شجاعان]] بسیاری را از ایشان کُشت<ref>{{متن حدیث|فَلَمّا فَنِيَ أصحابُهُ [أي اصحابُ الحُسَين{{ع}}] وَبَقِيَ بِمُفرَدِهِ، حَمَلَ عَلَيْهِم وَقَتَلَ كَثِيرَاً مِنْ شُجعانِهِم}} (الصواعق المحرقة، ص۱۹۷).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۵.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[سخاوت]]== | | == [[خوشخویی]] == |
| * [[مقتل الحسین (کتاب)|مقتل الحسین]]{{ع}}، [[خوارزمی]]- به نقل از [[ابن عبّاس]]، از [[پیامبر خدا]]{{صل}}: اگر [[بردباری]]، مردی بود، به شکل [[علی]] بود و اگر [[عقل]]، مردی بود، به شکل [[حسن]] بود و اگر سخاوت، مردی بود، به شکل [[حسین]] بود<ref>{{متن حدیث|لَوْ كَانَ الْحِلْمُ رَجُلًا لَكَانَ عَلِيّاً وَ لَوْ كَانَ العَقلُ رَجُلاً لَكَانَ حَسَنَاً، وَلَو كَانَ السَّخاءُ رَجُلاً لَكانَ حُسَيْنَاً}} (مقتل الحسین{{ع}}، خوارزمی، ج۱، ص۶۰؛ فرائد السمطین، ج۲، ص۶۸، ح۳۹۲).</ref>.
| | از [[امام زین العابدین]] {{ع}} نقل است: شنیدم [پدرم] حسین {{ع}} میفرماید: «اگر مردی در این گوشم - و به گوش راستش اشاره کرد - به من [[دشنام]] دهد و در گوش دیگرم، پوزشخواهی کند، آن را از او میپذیرم؛ زیرا [[امیر مؤمنان علی بن ابی طالب]] {{ع}} برایم گفت که از جدّم [[پیامبر خدا]] {{صل}} چنین شنیده است: آن کس که عذر را از مُحِق یا غیر مُحِق نپذیرد، بر [[حوض]] [[کوثر]]، وارد نمیشود»<ref>{{متن حدیث|سَمِعْتُ الحُسَينَ {{ع}} يَقولُ: لَو شَتَمَنِي رَجُلٌ فِي هذِهِ الاُذُنِ - وأومَأَ إلَى اليُمنى - وَاعْتَذَرَ لي فِي الاُخْرى، لَقَبِلْتُ ذلِكَ مِنهُ؛ وذلِكَ أنَّ أميرَ المُؤمِنينَ عَلِيَّ بنَ أبي طالِبٍ {{ع}} حَدَّثَنِي أنَّهُ سَمِعَ جَدّي رَسولَ اللّهِ {{صل}} يَقولُ: لا يَرِدُ الحَوضَ مَن لَم يَقبَلِ العُذرَ مِن مُحِقٍّ أو مُبْطِلٍ}} (نظم درر السمطین، ص۲۰۹).</ref>. |
| * [[الخصال (کتاب)|الخصال]] - به نقل از [[صفوان بن سلیمان]]، از پیامبر خدا{{صل}}: به حسن، [[هیبت]] و بردباری را میبخشم و به حسین، سخاوت و [[رحمت]] را<ref>{{متن حدیث|أَمَّا الْحَسَنُ فَأَنْحَلُهُ الْهَيْبَةَ وَ الْحِلْمَ وَ أَمَّا الْحُسَيْنُ فَأَنْحَلُهُ الْجُودَ وَ الرَّحْمَةَ}} (الخصال، ص۷۸، ح۱۲۴).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۶.</ref>
| |
|
| |
|
| ==داستانی از کَرَم و سخاوتش==
| | [[حسن بصری]] نقل کرده است: [[حسین]] {{ع}}، [[سَروری]] بیرغبت به [[دنیا]]، [[پارسا]]، [[شایسته]]، [[خیرخواه]] و خوشخو بود<ref>{{متن حدیث|كَانَ الْحُسَيْنُ {{ع}} سَيِّداً زَاهِداً وَرِعاً صَالِحاً نَاصِحاً حَسَنَ الْخُلُقِ}} (مقتل الحسین {{ع}}، خوارزمی، ج۱، ص۱۵۳).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۵.</ref> |
| * [[تحف العقول (کتاب)|تحف العقول]]: مردی از [[انصار]]، نزد [[امام حسین]]{{ع}} آمد و دست نیاز به سوی او بر آورد. امام حسین{{ع}} فرمود: «ای [[برادر]] [[انصاری]]! از [[نیازخواهی]] رو در رو، خود را دور دار و نیازت را در برگهای [بنویس و] پیش من بفرست که من، چیزی به تو میدهم که خوشحالت سازد، إن شاء [[الله]]!» [[مرد]] انصاری نوشت: ای [[ابو عبدالله]]! فلان کس، پانصد [[دینار]] از من طلبکار است و در طلبش پافشاری میکند. با او [[گفتگو]] کن تا به من مهلت دهد. امام حسین{{ع}} چون برگه را خواند، به درون خانهاش رفت و کیسهای حاوی هزار دینار، بیرون آورد و به او فرمود: «با پانصد دینار، بدهیات را میپردازی و پانصد دینار دیگر را کمکهزینهات در پیشامدهای [[روزگار]] میکنی. نیازت را جز پیش سه کس مَبَر: [[دیندار]] یا [[جوانمرد]] یا اصیل (خانوادهدار)؛ زیرا دیندار، [با عطا کردن به تو] دینش را [[حفظ]] میکند، و جوانمرد، از [[جوانمردی]] خویش [[شرم]] میکند، و خانوادهدار میداند که تو آبروی خویش را برای نیازت هزینه کردهای و او آبروی تو را نگاه میدارد و تو را بیآنکه نیازت را بر آورده کند، باز نمیگرداند»<ref>{{متن حدیث|وَ جَاءَهُ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ يُرِيدُ أَنْ يَسْأَلَهُ حَاجَةً فَقَالَ{{ع}}: يَا أَخَا الْأَنْصَارِ صُنْ وَجْهَكَ عَنْ بِذْلَةِ الْمَسْأَلَةِ وَ ارْفَعْ حَاجَتَكَ فِي رُقْعَةٍ فَإِنِّي آتٍ فِيهَا مَا سَارَّكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَكَتَبَ يَا أَبَا عَبْدِاللَّهِ إِنَّ لِفُلَانٍ عَلَيَّ خَمْسَمِائَةِ دِينَارٍ وَ قَدْ أَلَحَّ بِي فَكَلِّمْهُ يُنْظِرْنِي إِلَى مَيْسَرَةٍ فَلَمَّا قَرَأَ الْحُسَيْنُ{{ع}} الرُّقْعَةَ دَخَلَ إِلَى مَنْزِلِهِ فَأَخْرَجَ صُرَّةً فِيهَا أَلْفُ دِينَارٍ وَ قَالَ{{ع}} لَهُ أَمَّا خَمْسُمِائَةٍ فَاقْضِ بِهَا دَيْنَكَ وَ أَمَّا خَمْسُمِائَةٍ فَاسْتَعِنْ بِهَا عَلَى دَهْرِكَ وَ لَا تَرْفَعْ حَاجَتَكَ إِلَّا إِلَى أَحَدِ ثَلَاثَةٍ إِلَى ذِي دِينٍ أَوْ مُرُوَّةٍ أَوْ حَسَبٍ فَأَمَّا ذُو الدِّينِ فَيَصُونُ دِينَهُ وَ أَمَّا ذُو الْمُرُوَّةِ فَإِنَّهُ يَسْتَحْيِي لِمُرُوَّتِهِ وَ أَمَّا ذُو الْحَسَبِ فَيَعْلَمُ أَنَّكَ لَمْ تُكْرِمْ وَجْهَكَ أَنْ تَبْذُلَهُ لَهُ فِي حَاجَتِكَ فَهُوَ يَصُونُ وَجْهَكَ أَنْ يَرُدَّكَ بِغَيْرِ قَضَاءِ حَاجَتِكَ}}(تحف العقول، ص۲۴۷؛ بحار الأنوار، ج۷۸، ص۱۱۸، ح۲).</ref>.
| |
| * [[نثر الدر (کتاب)|نثر الدر]] - به نقل از اَنَس -: نزد [[امام حسین]]{{ع}} بودم که کنیزی با دستهگلی در دست، وارد شد و [[امام]]{{ع}} را با آن، تحیّت ([[سلام]] و [[درود]]) گفت. امام{{ع}} هم فرمود: «به خاطر [[خدای متعال]]، [[آزادی]]». من گفتم: با یک دستهگل تحیّت دادن، اینقدر نمیارزد که بدان، آزادش کنی! فرمود: «[[خدای بزرگ]] بِشْکوه، ما [[خاندان پیامبر]]{{صل}} را چنین پرورده است. فرموده است: {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا}}<ref>«و چون به شما درودی گفته شد، با درودی بهتر از آن یا همانند آن پاسخ دهید» سوره نساء، آیه ۸۶.</ref>، و بهتر از آن [تحیّت او]، [[آزاد]] کردنش بود»<ref>{{متن حدیث|كُنْتُ عِنْدَ الْحُسَيْنِ{{ع}} فَدَخَلَتْ عَلَيْهِ جَارِيَةٌ بِيَدِهَا طَاقَةُ رَيْحَانٍ فَحَيَّتْهُ بِهَا، فَقَالَ لَهَا: أَنْتِ حُرَّةٌ لِوَجْهِ اللَّهِ تَعَالَى. فَقُلْتُ: تُحَيِّيكَ بِطَاقَةِ رَيْحَانٍ لَا خَطَرَ لَهَا فَتُعْتِقُهَا؟! قَالَ: كَذَا أَدَّبَنَا اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ، قَالَ {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا}} فَكَانَ أَحْسَنَ مِنْهَا عِتْقُهَا}} (نثر الدرّ، ج۱، ص۳۳۵؛ نزهة الناظر، ص۸۳، ح۸).</ref>.
| |
| * [[المحلی (کتاب)|المحلی]] - به نقل از [[عبدالله بن شداد]] -: [[حسین بن علی]]{{ع}} بر [[چوپانی]] گذشت. چوپان، گوسفندی به او [[هدیه]] داد. [[حسین]]{{ع}} پرسید: «تو [[آزادی]] یا بَرده؟». گفت: بَرده هستم. حسین{{ع}} گوسفند را باز گرداند. چوپان گفت: این، [[مال]] خودم است. حسین{{ع}} پذیرفت و سپس، او و گلّه را خرید. چوپان را [[آزاد]] نمود و گلّه را به او بخشید<ref>{{متن حدیث|مَرَّ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ{{ع}} بِراعٍ، فَأَهْدَى الرّاعي إلَيْهِ شَاةً، فَقَالَ لَهُ الحُسَيْنُ{{ع}}: حُرٌّ أنْتَ أمْ مَمْلُوكٌ؟ فَقالَ: مَمْلُوكٌ، فَرَدَّهَا الحُسَينُ{{ع}} عَلَيْهِ، فَقالَ لَهُ المَملوكُ: إنَّها لِي، فَقَبِلَها مِنهُ، ثُمَّ اشْتَراهُ وَاشْتَرَى الغَنَمَ، فَأَعتَقَهُ وجَعَلَ الغَنَمَ لَهُ}} (المُحلّی، ج۸، ص۵۱۵؛ المصنّف، ابن أبی شیبة، ج۵، ص۳۸۹، ح۵۴۵ [در المصنّف ابن ابی شیبة، به جای «حسین»، «حسن» آمده است]).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۷.</ref>
| |
|
| |
|
| ===[[بدهی]] [[امام]]{{ع}} هنگام [[شهادت]]=== | | == [[شجاعت]] == |
| * [[کشف المحجة (کتاب)|کشف المحجة]] - از [[امام باقر]]{{ع}} -: [[امام حسین]]{{ع}} کشته شد، در حالی که بدهکار بود و امام [[زین العابدین]]{{ع}}، یکی از مزرعههای او را به سیصد هزار [سکه] فروخت تا بدهی و نیز وعدههای امام حسین{{ع}} به [[مردم]] را بپردازد<ref>{{متن حدیث|أَنَّ الْحُسَيْنَ قُتِلَ وَ عَلَيْهِ دَيْنٌ، وَ أَنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ زَيْنَ الْعَابِدِينَ{{ع}} بَاعَ ضَيْعَةً لَهُ بِثَلَاثِمِائَةِ أَلْفٍ لِيَقْضِىَ دَيْنَ الْحُسَيْنِ{{ع}} وَ عِدَاتٍ كَانَتْ عَلَيْهِ}} (کشف المحجّة، ص۱۸۳؛ بحار الأنوار، ج۴۳، ص۳۲۱).</ref>.
| | [[ابو رافع]] روایت کرده: [[فاطمه]]، [[دختر پیامبر خدا]] {{صل}} [[حسن]] و حسین {{ع}} را نزد ایشان آورد و گفت: اینها، [[فرزندان]] من و فرزندان تو هستند. چیزی به آنها ببخش. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: «باشد. به حسن، [[بردباری]] و هیبتم را بخشیدم و به حسین، [[دلیری]] و بخشندگیام را». فاطمه {{س}} گفت: ای پیامبر خدا! [[راضی]] شدم<ref>{{متن حدیث|إنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللّهِ {{صل}} أتَت رَسُولَ اللّهِ {{صل}} بِالحَسَنِ وَالحُسَيْنِ {{عم}}، فَقالَت: اِبْنَاكَ وَابْنَايَ انحَلهُما. قالَ: نَعَم، أمَّا الحَسَنُ فَقَد نَحَلتُهُ حِلمي وهَيْبَتِي، وَ أمَّا الحُسَينُ فَقَد نَحَلتُهُ نَجدَتِي وجودي. قَالَتْ: رَضِيتُ يا رَسُولَ اللّهِ {{صل}}}} (تاریخ دمشق، ج۱۴، ص۱۲۸، ح۳۴۱۸؛ المعجم الأوسط، ج۶، ص۲۲۲، ح۶۲۴۵).</ref>. |
| * [[المعجم الکبیر (کتاب)|المعجم الکبیر]] - به نقل از [[عمر بن علی بن الحسین]]، از پدرش امام زین العابدین{{ع}}: حسین بن علی{{ع}}، در حالی به شهادت رسید که بدهیِ فراوانی داشت و [پدرم] امام زین العابدین{{ع}} برای [پرداخت] آن، فلان [[چاه]] و فلان چاه را فروخت<ref>{{متن حدیث|قُتِلَ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ{{ع}} وَ عَلَيْهِ دَينٌ كَثيرٌ، فَبَاعَ فِيهَا عَلِيُّ بْنُ حُسَيْنٍ{{ع}} عَيْنَ كَذَا وَ عَيْنَ كَذَا}} (المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۲۳، ح۲۸۷۱).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۸.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[بیم]] از [[خدا]]==
| | از [[حمید بن مسلم]]، در یادکرد وقایع [[روز عاشورا]] این چنین آمده است: حسین {{ع}}، پیاده، مانند سواران [[شجاع]] میجنگید، از تیرها میگریخت، شکافها [ی صفوف [[دشمن]]] را میجُست و بر سواران میخروشید<ref>{{متن حدیث|وَهُوَ [أيِ الإِمامُ الحُسَينُ {{ع}}] يُقاتِلُ عَلى رِجْلَيهِ قِتَالَ الفَارِسِ الشُّجَاعِ، يَتَّقِي الرَّميَةَ، ويَفتَرِصُ العَورَةَ، ويَشُدُّ عَلَى الخَيلِ.}} (تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۵۲؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۵۷۲).</ref>. |
| * [[المناقب (کتاب)|المناقب]]، [[ابن شهرآشوب]]: به حسین{{ع}} گفته شد: چه [[قدر]] بیم تو از پروردگارت زیاد است! فرمود: «[[روز قیامت]]، کسی ایمن نیست، مگر آنکه در [[دنیا]] از [[خدا]] ترسیده باشد»<ref>{{متن حدیث|قِیلَ لَهُ [أی لِلحُسَیْنِ{{ع}}]:مَا أَعْظَمَ خَوْفَكَ مِنْ رَبِّكَ فَقَالَ لَا يَأْمَنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا مَنْ خَافَ اللَّهَ فِي الدُّنْيَا}} (المناقب، ابن شهرآشوب، ج۴، ص۶۹).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۹.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[فروتنی]]==
| | در کتاب [[الصواعق المحرقة (کتاب)|الصواعق المحرقة]] آمده است: هنگامی که [[یاران]] حسین {{ع}} [[شهید]] شدند و ایشان تنها ماند، یک تنه بر آنان [[یورش]] بُرد و [[شجاعان]] بسیاری را از ایشان کُشت<ref>{{متن حدیث|فَلَمّا فَنِيَ أصحابُهُ [أي اصحابُ الحُسَين {{ع}}] وَبَقِيَ بِمُفرَدِهِ، حَمَلَ عَلَيْهِم وَقَتَلَ كَثِيرَاً مِنْ شُجعانِهِم}} (الصواعق المحرقة، ص۱۹۷).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۵.</ref> |
| * [[الزهد (کتاب)|الزهد]]، [[ابن حنبل]] - به نقل از مِسعَر -: [[حسین بن علی]]{{ع}} بر بینوایانی گذشت. با آنان نشست و سپس گفت: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}}<ref>«بیگمان او سرکشان را دوست نمیدارد» سوره نحل، آیه ۲۳.</ref><ref>.{{متن حدیث|مَرَّ حُسَيْنُ بنُ عَلِيٍّ{{ع}} عَلى مَسَاكِينَ، فَجَلَسَ إلَيْهِم، ثُمَّ قَالَ: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}}}} (الزهد، ابن حنبل، ص۲۱۳؛ بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۶، ص۲۵۹۰).</ref>.
| |
| * [[تفسیر العیاشی (کتاب)|تفسیر العیاشی]] - به نقل از [[مسعدة بن صدقه]] -: حسین بن علی{{ع}} بر بینوایانی گذشت که عبایشان را پهن نموده و تکّه نانی بر آن گذاشته بودند. گفتند: ای [[فرزند پیامبر]] خدا! به سوی ما بیا. [[امام حسین]]{{ع}} [[خم]] شد و با آنان، همغذا شد و سپس [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}}<ref>«بیگمان او سرکشان را دوست نمیدارد» سوره نحل، آیه ۲۳.</ref>. سپس فرمود: «من [[دعوت]] شما را پذیرفتم. شما نیز بپذیرید». آنان گفتند: حتماً و بر روی چشم، ای فرزند پیامبر خدا! سپس برخاستند و با او آمدند تا به خانهاش رسیدند. [[امام]]{{ع}} به [[رباب]] فرمود: «آنچه اندوختهای، [برای آنان] بیاور»<ref>{{متن حدیث|مَرَّ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ{{ع}} بِمَسَاكِينَ قَدْ بَسَطُوا كِسَاءً لَهُمْ وَ أَلْقَوْا عَلَيْهِ كِسَراً فَقَالُوا هَلُمَّ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَثَنَى وَرِكَهُ فَأَكَلَ مَعَهُمْ ثُمَّ تَلَا إِنَّ اللَّهَ {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}} ثُمَّ قَالَ قَدْ أَجَبْتُكُمْ فَأَجِيبُونِي قَالُوا نَعَمْ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَامُوا مَعَهُ حَتَّى أَتَوْا مَنْزِلَهُ فَقَالَ لِلْجَارِيَةِ أَخْرِجِي مَا كُنْتِ تَدَّخِرِينَ}} (تفسیر العیّاشی، ج۲، ص۲۵۷، ح۱۵).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۹.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[ادب آموزش]]== | | == [[سخاوت]] == |
| * [[المناقب (کتاب)|المناقب]]، [[ابن شهرآشوب]] -: [[حسن]] و [[حسین]]{{ع}} بر پیرمردی گذشتند که خوب [[وضو]] نمیگرفت. آن دو با هم دعوای ظاهری راه انداختند و هر یک به دیگری میگفت: «تو خوب وضو نمیگیری!». هر دو گفتند: «ای [[مرد]] [[کهنسال]]! تو میان ما داور باش. هر یک از ما جداگانه [[وضو]] میگیرد». سپس گفتند: «کدام یک از ما خوب وضو میگیرد؟». پیرمرد گفت: شما، هر دو، خوب وضو میگیرید؛ اما این پیرمرد [[نادان]] است که بلد نیست وضو بگیرد و اکنون، از شما فرا گرفت و به [[برکت]] شما و دلسوزیتان بر [[امّت]] جدّتان، به دست شما [[توبه]] کرد<ref>{{متن حدیث| أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ مَرَّا عَلَى شَيْخٍ يَتَوَضَّأُ وَ لَا يُحْسِنُ فَأَخَذَا بِالتَّنَازُعِ يَقُولُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَنْتَ لَا تُحْسِنُ الْوُضُوءَ فَقَالا أَيُّهَا الشَّيْخُ كُنْ حَكَماً بَيْنَنَا يَتَوَضَّأْ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا سَوِيَّةً ثُمَّ قَالا أَيُّنَا يُحْسِنُ قَالَ كِلَاكُمَا تُحْسِنَانِ الْوُضُوءَ وَ لَكِنَّ هَذَا الشَّيْخَ الْجَاهِلَ هُوَ الَّذِي لَمْ يَكُنْ يُحْسِنُ وَ قَدْ تَعَلَّمَ الْآنَ مِنْكُمَا وَ تَابَ عَلَى يَدَيْكُمَا بِبَرَكَتِكُمَا وَ شَفَقَتِكُمَا عَلَى أُمَّةِ جَدِّكُمَا}} (المناقب، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۴۰۰).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۵۰.</ref>
| | [[ابن عبّاس]] از [[پیامبر خدا]] {{صل}} نقل کرده: اگر [[بردباری]]، مردی بود، به شکل [[علی]] بود و اگر [[عقل]]، مردی بود، به شکل [[حسن]] بود و اگر سخاوت، مردی بود، به شکل [[حسین]] بود<ref>{{متن حدیث|لَوْ كَانَ الْحِلْمُ رَجُلًا لَكَانَ عَلِيّاً وَ لَوْ كَانَ العَقلُ رَجُلاً لَكَانَ حَسَنَاً، وَلَو كَانَ السَّخاءُ رَجُلاً لَكانَ حُسَيْنَاً}} (مقتل الحسین {{ع}}، خوارزمی، ج۱، ص۶۰؛ فرائد السمطین، ج۲، ص۶۸، ح۳۹۲).</ref>. |
|
| |
|
| ==دارای [[جان]] [[خشنود]] و [[پسندیده]]==
| | [[صفوان بن سلیمان]] از پیامبر خدا {{صل}} نقل میکند که: به حسن، [[هیبت]] و بردباری را میبخشم و به حسین، سخاوت و [[رحمت]] را<ref>{{متن حدیث|أَمَّا الْحَسَنُ فَأَنْحَلُهُ الْهَيْبَةَ وَ الْحِلْمَ وَ أَمَّا الْحُسَيْنُ فَأَنْحَلُهُ الْجُودَ وَ الرَّحْمَةَ}} (الخصال، ص۷۸، ح۱۲۴).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۶.</ref> |
| * [[تفسیر القمی (کتاب)|تفسیر القمی]] - به نقل از [[ابو بصیر]]، از [[امام صادق]]{{ع}}درباره سخن [[خدای متعال]]: "ای جان مطمئن به سوی خدایت بازگرد. در حالیکه از [[خدا]] [[خشنودی]] و نزد خدا پسندیده. پس در میان بندگانم درآی و به [[بهشت]] وارد شو."، مقصود، [[حسین]]{{ع}} است<ref>{{متن حدیث|فِي قَوْلِهِ تَعَالَى {{متن قرآن|يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً * فَادْخُلِي فِي عِبَادِي * وَادْخُلِي جَنَّتِي}} يَعْنِي الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ}} (تفسیر القمّی، ج۲، ص۴۲۲؛ بحار الأنوار، ج۴۴، ص۲۱۹، ح۱۱).</ref>.
| |
| * [[معانی الأخبار (کتاب)|معانی الأخبار]] - به نقل از [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}} -: چون کار [[امام حسین]]{{ع}} سخت شد، برخی از همراهانش به او نگریستند. امام{{ع}} و برخی از [[یاران]] ویژهاش، بر خلاف آنان که هر گاه کار سخت شود، رنگشان دگرگون میشود و به لرزه میافتند و دلهایشان به تپش میافتد، رنگشان گلگون میشد و اندامشان آرام میشد و جانهایشان قرار میگرفت. برخی به برخی دیگر گفتند: بنگرید که باکی از [[مرگ]] ندارد! امام حسین{{ع}} به یارانش فرمود: «ای بزرگزادگان! [[شکیبا]] باشید. مرگ، جز پلی نیست که شما را از [[ترس]] و [[سختی]] به سوی بهشتِ گسترده و [[نعمت]] جاوید، عبور میدهد. پس کدام یک از شما ناخوش دارد که از [[زندان]] به [[کاخ]]، منتقل شود؟! و آن برای دشمنانتان، جز مانند این نیست که از کاخ به زندان و [جایگاه] [[عذاب]]، منتقل میشوند. پدرم [[علی]]{{ع}} از [[پیامبر خدا]]{{صل}} برایم نقل کرد که: [[دنیا]]، زندانِ [[مؤمن]] و بهشتِ [[کافر]] است و [[مرگ]]، پل اینها به سوی بهشتشان و پل آنان به سوی دوزخشان است. نه [[دروغ]] گفتم و نه به من، دروغ گفته شده است»<ref>{{متن حدیث|لَمَّا اشْتَدَّ الْأَمْرُ بِالْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}} نَظَرَ إِلَيْهِ مَنْ كَانَ مَعَهُ فَإِذَا هُوَ بِخِلَافِهِمْ لِأَنَّهُمْ كُلَّمَا اشْتَدَّ الْأَمْرُ تَغَيَّرَتْ أَلْوَانُهُمْ وَ ارْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُمْ وَ وَجَبَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَانَ الْحُسَيْنُ{{ع}} وَ بَعْضُ مَنْ مَعَهُ مِنْ خَصَائِصِهِ تُشْرِقُ أَلْوَانُهُمْ وَ تَهْدَأُ جَوَارِحُهُمْ وَ تَسْكُنُ نُفُوسُهُمْ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ انْظُرُوا لَا يُبَالِي بِالْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ الْحُسَيْنُ{{ع}} صَبْراً بَنِي الْكِرَامِ فَمَا الْمَوْتُ إِلَّا قَنْطَرَةٌ تَعْبُرُ بِكُمْ عَنِ الْبُؤْسِ وَ الضَّرَّاءِ إِلَى الْجِنَانِ الْوَاسِعَةِ وَ النَّعِيمِ الدَّائِمَةِ فَأَيُّكُمْ يَكْرَهُ أَنْ يَنْتَقِلَ مِنْ سِجْنٍ إِلَى قَصْرٍ وَ مَا هُوَ لِأَعْدَائِكُمْ إِلَّا كَمَنْ يَنْتَقِلُ مِنْ قَصْرٍ إِلَى سِجْنٍ وَ عَذَابٍ- إِنَّ أَبِي حَدَّثَنِي عَنْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} أَنَّ الدُّنْيَا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ وَ جَنَّةُ الْكَافِرِ وَ الْمَوْتُ جِسْرُ هَؤُلَاءِ إِلَى جَنَّاتِهِمْ وَ جِسْرُ هَؤُلَاءِ إِلَى جَحِيمِهِمْ مَا كَذَبْتُ وَ لَا كُذِبْتُ}} (معانی الأخبار، ص۲۸۸، ح۳).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۵۱.</ref>
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == داستانی از کَرَم و سخاوتش == |
| | در کتاب [[تحف العقول (کتاب)|تحف العقول]] اینگونه آمده است: مردی از [[انصار]]، نزد [[امام حسین]] {{ع}} آمد و دست نیاز به سوی او بر آورد. امام حسین {{ع}} فرمود: «ای [[برادر]] [[انصاری]]! از [[نیازخواهی]] رو در رو، خود را دور دار و نیازت را در برگهای [بنویس و] پیش من بفرست که من، چیزی به تو میدهم که خوشحالت سازد، إن شاء [[الله]]!» [[مرد]] انصاری نوشت: ای [[ابو عبدالله]]! فلان کس، پانصد [[دینار]] از من طلبکار است و در طلبش پافشاری میکند. با او [[گفتگو]] کن تا به من مهلت دهد. امام حسین {{ع}} چون برگه را خواند، به درون خانهاش رفت و کیسهای حاوی هزار دینار، بیرون آورد و به او فرمود: «با پانصد دینار، بدهیات را میپردازی و پانصد دینار دیگر را کمکهزینهات در پیشامدهای [[روزگار]] میکنی. نیازت را جز پیش سه کس مَبَر: [[دیندار]] یا [[جوانمرد]] یا اصیل (خانوادهدار)؛ زیرا دیندار، [با عطا کردن به تو] دینش را [[حفظ]] میکند، و جوانمرد، از [[جوانمردی]] خویش [[شرم]] میکند، و خانوادهدار میداند که تو آبروی خویش را برای نیازت هزینه کردهای و او آبروی تو را نگاه میدارد و تو را بیآنکه نیازت را بر آورده کند، باز نمیگرداند»<ref>{{متن حدیث|وَ جَاءَهُ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ يُرِيدُ أَنْ يَسْأَلَهُ حَاجَةً فَقَالَ {{ع}}: يَا أَخَا الْأَنْصَارِ صُنْ وَجْهَكَ عَنْ بِذْلَةِ الْمَسْأَلَةِ وَ ارْفَعْ حَاجَتَكَ فِي رُقْعَةٍ فَإِنِّي آتٍ فِيهَا مَا سَارَّكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَكَتَبَ يَا أَبَا عَبْدِاللَّهِ إِنَّ لِفُلَانٍ عَلَيَّ خَمْسَمِائَةِ دِينَارٍ وَ قَدْ أَلَحَّ بِي فَكَلِّمْهُ يُنْظِرْنِي إِلَى مَيْسَرَةٍ فَلَمَّا قَرَأَ الْحُسَيْنُ {{ع}} الرُّقْعَةَ دَخَلَ إِلَى مَنْزِلِهِ فَأَخْرَجَ صُرَّةً فِيهَا أَلْفُ دِينَارٍ وَ قَالَ {{ع}} لَهُ أَمَّا خَمْسُمِائَةٍ فَاقْضِ بِهَا دَيْنَكَ وَ أَمَّا خَمْسُمِائَةٍ فَاسْتَعِنْ بِهَا عَلَى دَهْرِكَ وَ لَا تَرْفَعْ حَاجَتَكَ إِلَّا إِلَى أَحَدِ ثَلَاثَةٍ إِلَى ذِي دِينٍ أَوْ مُرُوَّةٍ أَوْ حَسَبٍ فَأَمَّا ذُو الدِّينِ فَيَصُونُ دِينَهُ وَ أَمَّا ذُو الْمُرُوَّةِ فَإِنَّهُ يَسْتَحْيِي لِمُرُوَّتِهِ وَ أَمَّا ذُو الْحَسَبِ فَيَعْلَمُ أَنَّكَ لَمْ تُكْرِمْ وَجْهَكَ أَنْ تَبْذُلَهُ لَهُ فِي حَاجَتِكَ فَهُوَ يَصُونُ وَجْهَكَ أَنْ يَرُدَّكَ بِغَيْرِ قَضَاءِ حَاجَتِكَ}}(تحف العقول، ص۲۴۷؛ بحار الأنوار، ج۷۸، ص۱۱۸، ح۲).</ref>. |
|
| |
|
| ==منابع== | | از [[انس]] نقل است که: نزد [[امام حسین]] {{ع}} بودم که کنیزی با دستهگلی در دست، وارد شد و [[امام]] {{ع}} را با آن، تحیّت ([[سلام]] و [[درود]]) گفت. امام {{ع}} هم فرمود: «به خاطر [[خدای متعال]]، [[آزادی]]». من گفتم: با یک دستهگل تحیّت دادن، اینقدر نمیارزد که بدان، آزادش کنی! فرمود: «[[خدای بزرگ]] بِشْکوه، ما [[خاندان پیامبر]] {{صل}} را چنین پرورده است. فرموده است: {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا}}<ref>«و چون به شما درودی گفته شد، با درودی بهتر از آن یا همانند آن پاسخ دهید» سوره نساء، آیه ۸۶.</ref>، و بهتر از آن [تحیّت او]، [[آزاد]] کردنش بود»<ref>{{متن حدیث|كُنْتُ عِنْدَ الْحُسَيْنِ {{ع}} فَدَخَلَتْ عَلَيْهِ جَارِيَةٌ بِيَدِهَا طَاقَةُ رَيْحَانٍ فَحَيَّتْهُ بِهَا، فَقَالَ لَهَا: أَنْتِ حُرَّةٌ لِوَجْهِ اللَّهِ تَعَالَى. فَقُلْتُ: تُحَيِّيكَ بِطَاقَةِ رَيْحَانٍ لَا خَطَرَ لَهَا فَتُعْتِقُهَا؟! قَالَ: كَذَا أَدَّبَنَا اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ، قَالَ {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا}} فَكَانَ أَحْسَنَ مِنْهَا عِتْقُهَا}} (نثر الدرّ، ج۱، ص۳۳۵؛ نزهة الناظر، ص۸۳، ح۸).</ref>. |
| | |
| | از [[عبدالله بن شداد]] نقل شده: [[حسین بن علی]] {{ع}} بر [[چوپانی]] گذشت. چوپان، گوسفندی به او [[هدیه]] داد. [[حسین]] {{ع}} پرسید: «تو [[آزادی]] یا بَرده؟». گفت: بَرده هستم. حسین {{ع}} گوسفند را باز گرداند. چوپان گفت: این، [[مال]] خودم است. حسین {{ع}} پذیرفت و سپس، او و گلّه را خرید. چوپان را [[آزاد]] نمود و گلّه را به او بخشید<ref>{{متن حدیث|مَرَّ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ {{ع}} بِراعٍ، فَأَهْدَى الرّاعي إلَيْهِ شَاةً، فَقَالَ لَهُ الحُسَيْنُ {{ع}}: حُرٌّ أنْتَ أمْ مَمْلُوكٌ؟ فَقالَ: مَمْلُوكٌ، فَرَدَّهَا الحُسَينُ {{ع}} عَلَيْهِ، فَقالَ لَهُ المَملوكُ: إنَّها لِي، فَقَبِلَها مِنهُ، ثُمَّ اشْتَراهُ وَاشْتَرَى الغَنَمَ، فَأَعتَقَهُ وجَعَلَ الغَنَمَ لَهُ}} (المُحلّی، ج۸، ص۵۱۵؛ المصنّف، ابن أبی شیبة، ج۵، ص۳۸۹، ح۵۴۵ [در المصنّف ابن ابی شیبة، به جای «حسین»، «حسن» آمده است]).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۷.</ref> |
| | |
| | === بدهی [[امام]] {{ع}} هنگام [[شهادت]] === |
| | در کتاب [[کشف المحجة (کتاب)|کشف المحجة]] از [[امام باقر]] {{ع}} آورده شده که: [[امام حسین]] {{ع}} کشته شد، در حالی که بدهکار بود و امام [[زین العابدین]] {{ع}}، یکی از مزرعههای او را به سیصد هزار [سکه] فروخت تا بدهی و نیز وعدههای امام حسین {{ع}} به [[مردم]] را بپردازد<ref>{{متن حدیث|أَنَّ الْحُسَيْنَ قُتِلَ وَ عَلَيْهِ دَيْنٌ، وَ أَنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ زَيْنَ الْعَابِدِينَ {{ع}} بَاعَ ضَيْعَةً لَهُ بِثَلَاثِمِائَةِ أَلْفٍ لِيَقْضِىَ دَيْنَ الْحُسَيْنِ {{ع}} وَ عِدَاتٍ كَانَتْ عَلَيْهِ}} (کشف المحجّة، ص۱۸۳؛ بحار الأنوار، ج۴۳، ص۳۲۱).</ref>. |
| | |
| | [[عمر بن علی بن الحسین]] از پدرش امام زین العابدین {{ع}} اینگونه نقل میکند: حسین بن علی {{ع}}، در حالی به شهادت رسید که بدهیِ فراوانی داشت و [پدرم] امام زین العابدین {{ع}} برای [پرداخت] آن، فلان [[چاه]] و فلان چاه را فروخت<ref>{{متن حدیث|قُتِلَ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ {{ع}} وَ عَلَيْهِ دَينٌ كَثيرٌ، فَبَاعَ فِيهَا عَلِيُّ بْنُ حُسَيْنٍ {{ع}} عَيْنَ كَذَا وَ عَيْنَ كَذَا}} (المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۲۳، ح۲۸۷۱).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۸.</ref> |
| | |
| | == [[بیم]] از [[خدا]] == |
| | [[ابن شهرآشوب]] آورده است: به حسین {{ع}} گفته شد: چه [[قدر]] بیم تو از پروردگارت زیاد است! فرمود: «[[روز قیامت]]، کسی ایمن نیست، مگر آنکه در [[دنیا]] از [[خدا]] ترسیده باشد»<ref>{{متن حدیث|قِیلَ لَهُ [أی لِلحُسَیْنِ {{ع}}]:مَا أَعْظَمَ خَوْفَكَ مِنْ رَبِّكَ فَقَالَ لَا يَأْمَنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا مَنْ خَافَ اللَّهَ فِي الدُّنْيَا}} (المناقب، ابن شهرآشوب، ج۴، ص۶۹).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۹.</ref> |
| | |
| | == [[فروتنی]] == |
| | از [[مسعر]] نقل است: [[حسین بن علی]] {{ع}} بر بینوایانی گذشت. با آنان نشست و سپس گفت: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}}<ref>«بیگمان او سرکشان را دوست نمیدارد» سوره نحل، آیه ۲۳.</ref><ref>.{{متن حدیث|مَرَّ حُسَيْنُ بنُ عَلِيٍّ {{ع}} عَلى مَسَاكِينَ، فَجَلَسَ إلَيْهِم، ثُمَّ قَالَ: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}}}} (الزهد، ابن حنبل، ص۲۱۳؛ بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۶، ص۲۵۹۰).</ref>. |
| | |
| | [[مسعدة بن صدقه]] نقل میکند: حسین بن علی {{ع}} بر بینوایانی گذشت که عبایشان را پهن نموده و تکّه نانی بر آن گذاشته بودند. گفتند: ای [[فرزند پیامبر]] خدا! به سوی ما بیا. [[امام حسین]] {{ع}} [[خم]] شد و با آنان، همغذا شد و سپس [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}}<ref>«بیگمان او سرکشان را دوست نمیدارد» سوره نحل، آیه ۲۳.</ref>. سپس فرمود: «من [[دعوت]] شما را پذیرفتم. شما نیز بپذیرید». آنان گفتند: حتماً و بر روی چشم، ای فرزند پیامبر خدا! سپس برخاستند و با او آمدند تا به خانهاش رسیدند. [[امام]] {{ع}} به [[رباب]] فرمود: «آنچه اندوختهای، [برای آنان] بیاور»<ref>{{متن حدیث|مَرَّ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ {{ع}} بِمَسَاكِينَ قَدْ بَسَطُوا كِسَاءً لَهُمْ وَ أَلْقَوْا عَلَيْهِ كِسَراً فَقَالُوا هَلُمَّ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَثَنَى وَرِكَهُ فَأَكَلَ مَعَهُمْ ثُمَّ تَلَا إِنَّ اللَّهَ {{متن قرآن|إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}} ثُمَّ قَالَ قَدْ أَجَبْتُكُمْ فَأَجِيبُونِي قَالُوا نَعَمْ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَامُوا مَعَهُ حَتَّى أَتَوْا مَنْزِلَهُ فَقَالَ لِلْجَارِيَةِ أَخْرِجِي مَا كُنْتِ تَدَّخِرِينَ}} (تفسیر العیّاشی، ج۲، ص۲۵۷، ح۱۵).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۴۹.</ref> |
| | |
| | == [[ادب آموزش]] == |
| | در کتاب [[المناقب (کتاب)|المناقب]] [[ابن شهرآشوب]] اینچنین آورده است: [[حسن]] و [[حسین]] {{ع}} بر پیرمردی گذشتند که خوب [[وضو]] نمیگرفت. آن دو با هم دعوای ظاهری راه انداختند و هر یک به دیگری میگفت: «تو خوب وضو نمیگیری!». هر دو گفتند: «ای [[مرد]] [[کهنسال]]! تو میان ما داور باش. هر یک از ما جداگانه [[وضو]] میگیرد». سپس گفتند: «کدام یک از ما خوب وضو میگیرد؟». پیرمرد گفت: شما، هر دو، خوب وضو میگیرید؛ اما این پیرمرد [[نادان]] است که بلد نیست وضو بگیرد و اکنون، از شما فرا گرفت و به [[برکت]] شما و دلسوزیتان بر [[امّت]] جدّتان، به دست شما [[توبه]] کرد<ref>{{متن حدیث| أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ مَرَّا عَلَى شَيْخٍ يَتَوَضَّأُ وَ لَا يُحْسِنُ فَأَخَذَا بِالتَّنَازُعِ يَقُولُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَنْتَ لَا تُحْسِنُ الْوُضُوءَ فَقَالا أَيُّهَا الشَّيْخُ كُنْ حَكَماً بَيْنَنَا يَتَوَضَّأْ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا سَوِيَّةً ثُمَّ قَالا أَيُّنَا يُحْسِنُ قَالَ كِلَاكُمَا تُحْسِنَانِ الْوُضُوءَ وَ لَكِنَّ هَذَا الشَّيْخَ الْجَاهِلَ هُوَ الَّذِي لَمْ يَكُنْ يُحْسِنُ وَ قَدْ تَعَلَّمَ الْآنَ مِنْكُمَا وَ تَابَ عَلَى يَدَيْكُمَا بِبَرَكَتِكُمَا وَ شَفَقَتِكُمَا عَلَى أُمَّةِ جَدِّكُمَا}} (المناقب، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۴۰۰).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۵۰.</ref> |
| | |
| | == دارای [[جان]] [[خشنود]] و پسندیده == |
| | از [[ابو بصیر]] نقل است، از [[امام صادق]] {{ع}} درباره سخن [[خدای متعال]]: "ای جان مطمئن به سوی خدایت بازگرد. در حالیکه از [[خدا]] [[خشنودی]] و نزد خدا پسندیده. پس در میان بندگانم درآی و به [[بهشت]] وارد شو."، مقصود، [[حسین]] {{ع}} است<ref>{{متن حدیث|فِي قَوْلِهِ تَعَالَى {{متن قرآن|يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً * فَادْخُلِي فِي عِبَادِي * وَادْخُلِي جَنَّتِي}} يَعْنِي الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ}} (تفسیر القمّی، ج۲، ص۴۲۲؛ بحار الأنوار، ج۴۴، ص۲۱۹، ح۱۱).</ref>. |
| | |
| | در کتاب [[معانی الأخبار (کتاب)|معانی الأخبار]] از [[امام زین العابدین]] {{ع}} آورده شده: چون کار [[امام حسین]] {{ع}} سخت شد، برخی از همراهانش به او نگریستند. امام {{ع}} و برخی از [[یاران]] ویژهاش، بر خلاف آنان که هر گاه کار سخت شود، رنگشان دگرگون میشود و به لرزه میافتند و دلهایشان به تپش میافتد، رنگشان گلگون میشد و اندامشان آرام میشد و جانهایشان قرار میگرفت. برخی به برخی دیگر گفتند: بنگرید که باکی از [[مرگ]] ندارد! امام حسین {{ع}} به یارانش فرمود: «ای بزرگزادگان! [[شکیبا]] باشید. مرگ، جز پلی نیست که شما را از [[ترس]] و [[سختی]] به سوی بهشتِ گسترده و [[نعمت]] جاوید، عبور میدهد. پس کدام یک از شما ناخوش دارد که از [[زندان]] به [[کاخ]]، منتقل شود؟! و آن برای دشمنانتان، جز مانند این نیست که از کاخ به زندان و [جایگاه] [[عذاب]]، منتقل میشوند. پدرم [[علی]] {{ع}} از [[پیامبر خدا]] {{صل}} برایم نقل کرد که: [[دنیا]]، زندانِ [[مؤمن]] و بهشتِ [[کافر]] است و [[مرگ]]، پل اینها به سوی بهشتشان و پل آنان به سوی دوزخشان است. نه [[دروغ]] گفتم و نه به من، دروغ گفته شده است»<ref>{{متن حدیث|لَمَّا اشْتَدَّ الْأَمْرُ بِالْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ {{ع}} نَظَرَ إِلَيْهِ مَنْ كَانَ مَعَهُ فَإِذَا هُوَ بِخِلَافِهِمْ لِأَنَّهُمْ كُلَّمَا اشْتَدَّ الْأَمْرُ تَغَيَّرَتْ أَلْوَانُهُمْ وَ ارْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُمْ وَ وَجَبَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَانَ الْحُسَيْنُ {{ع}} وَ بَعْضُ مَنْ مَعَهُ مِنْ خَصَائِصِهِ تُشْرِقُ أَلْوَانُهُمْ وَ تَهْدَأُ جَوَارِحُهُمْ وَ تَسْكُنُ نُفُوسُهُمْ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ انْظُرُوا لَا يُبَالِي بِالْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ الْحُسَيْنُ {{ع}} صَبْراً بَنِي الْكِرَامِ فَمَا الْمَوْتُ إِلَّا قَنْطَرَةٌ تَعْبُرُ بِكُمْ عَنِ الْبُؤْسِ وَ الضَّرَّاءِ إِلَى الْجِنَانِ الْوَاسِعَةِ وَ النَّعِيمِ الدَّائِمَةِ فَأَيُّكُمْ يَكْرَهُ أَنْ يَنْتَقِلَ مِنْ سِجْنٍ إِلَى قَصْرٍ وَ مَا هُوَ لِأَعْدَائِكُمْ إِلَّا كَمَنْ يَنْتَقِلُ مِنْ قَصْرٍ إِلَى سِجْنٍ وَ عَذَابٍ- إِنَّ أَبِي حَدَّثَنِي عَنْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} أَنَّ الدُّنْيَا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ وَ جَنَّةُ الْكَافِرِ وَ الْمَوْتُ جِسْرُ هَؤُلَاءِ إِلَى جَنَّاتِهِمْ وَ جِسْرُ هَؤُلَاءِ إِلَى جَحِيمِهِمْ مَا كَذَبْتُ وَ لَا كُذِبْتُ}} (معانی الأخبار، ص۲۸۸، ح۳).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۱۵۱.</ref> |
| | |
| | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده:13681353.jpg|22px]]، [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امام حسین''']] | | # [[پرونده:13681353.jpg|22px]] [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امام حسین''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| ==پانویس== | | == پانویس == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[رده:شایستگیهای اخلاقی امام حسین]] | | [[رده:امام حسین]] |
| [[رده:مدخل]]
| |