|
|
| خط ۵۴: |
خط ۵۴: |
| بیشتر [[منابع تاریخی]]، [[کودکان]] یادشده را [[فرزندان]] یا [[نوادگان]] عبداللّه بن جعفر می‌دانند و تنها در امالی [[صدوق]]، با سندی [[ضعیف]]، آنان به [[مسلم بن عقیل]]{{ع}} نسبت داده شده‌اند. گفتنی است که گزارش‌های صدوق و خوارزمی<ref>مقتل الحسین{{ع}}، خوارزمی (ج ۲، ص۴۹) ماجرایی نزدیک به الأمالی صدوق می‌آورد با این تفاوت که کودکان را فرزندان جعفر طیار معرفی می‌کند که از این جهت با قول مشهور، هماهنگ است.</ref>، علاوه بر [[ضعف سند]]، به داستان‌سرایی شبیه‌ترند. بنا بر این، متن آنها نیز ضعیف ارزیابی می‌گردد.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۵.</ref> | | بیشتر [[منابع تاریخی]]، [[کودکان]] یادشده را [[فرزندان]] یا [[نوادگان]] عبداللّه بن جعفر می‌دانند و تنها در امالی [[صدوق]]، با سندی [[ضعیف]]، آنان به [[مسلم بن عقیل]]{{ع}} نسبت داده شده‌اند. گفتنی است که گزارش‌های صدوق و خوارزمی<ref>مقتل الحسین{{ع}}، خوارزمی (ج ۲، ص۴۹) ماجرایی نزدیک به الأمالی صدوق می‌آورد با این تفاوت که کودکان را فرزندان جعفر طیار معرفی می‌کند که از این جهت با قول مشهور، هماهنگ است.</ref>، علاوه بر [[ضعف سند]]، به داستان‌سرایی شبیه‌ترند. بنا بر این، متن آنها نیز ضعیف ارزیابی می‌گردد.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۵.</ref> |
| | | |
| ==سخنی درباره [[اسیران]] و بازماندگان [[واقعه کربلا]]==
| |
| آمار اسیران [[کربلا]]، مختلف گزارش شده است. تعداد اسیران مرد، چهار نفر، پنج نفر، ده نفر و [[دوازده نفر]]، گزارش شده است. نیز تعداد اسیران [[زن]]، چهار نفر، شش نفر و بیست نفر هم گزارش شده است. بنا بر این، اظهار نظر [[قطعی]] در مورد تعداد [[اسرا]]، مانند تعداد [[شهدای کربلا]]، ممکن نیست؛ لیکن نام شماری از اسیران که در منابع مختلف گزارش شده، ارائه می‌گردد.
| |
|
| |
| ===[[اسیران]] [[مرد]] [[بنی هاشم]]===
| |
| # [[علی بن الحسین]] ([[امام]] [[زین العابدین]]){{ع}}؛
| |
| # [[محمد بن علی بن الحسین]] ([[امام باقر]]){{ع}}؛
| |
| # [[حسن بن حسن]]{{ع}}، معروف به [[حسن مُثنّا]]. وی فرزند [[امام حسن]]{{ع}} و همسرش، [[فاطمه دختر امام حسین]]{{ع}} بوده است؛
| |
| # [[عمرو بن حسن]]؛
| |
| # [[محمد بن حسین]]؛
| |
| # [[قاسم بن عبداللّه بن جعفر]]؛
| |
| # [[قاسم بن محمد بن جعفر]]؛
| |
| # [[محمد بن عقیل]].<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۶.</ref>
| |
|
| |
| ===اسیران [[زن]] بنی هاشم===
| |
| # [[زینب کبرا]]{{س}} دختر [[امیر مؤمنان]]{{ع}}؛
| |
| #[[ام کلثوم دختر امیر مؤمنان]]{{ع}}. وی، «[[زینب صغرا]]» نیز نامیده شده و پدرش امیر مؤمنان{{ع}} است؛ ولی ظاهرا مادرش [[فاطمه زهرا]]{{س}} نیست؛ زیرا اُمّ کلثومی که دختر فاطمه زهرا{{س}} است، بنا بر مشهور، در [[زمان حیات امام حسن]]{{ع}} از [[دنیا]] رفته است؛
| |
| # [[فاطمه دختر امام علی]]{{ع}}. وی که «[[فاطمه صغرا]]» نیز نامیده شده، [[همسر]] [[ابو سعید بن عقیل]] بوده که در جریان [[کربلا]] به [[شهادت]] رسیده است. وی از [[راویان]] حوادث کربلاست. احتمال دارد [[خطبه]] منسوب به [[فاطمه بنت الحسین]]{{ع}} از او باشد، چنان که محتمل است [[کنیه]] او اُمّ کلثوم بوده و امّ کلثومِ حاضر در کربلا، همو باشد. [[وفات]] وی و [[سکینه بنت الحسین]]{{ع}}، [[سال ۱۱۷ هجری]] گزارش شده است؛
| |
| # [[فاطمه دختر امام حسن]]{{ع}}؛
| |
| # [[فاطمه دختر امام حسین]]{{ع}}؛
| |
| #[[سکینه دختر امام حسین]]{{ع}}؛
| |
| #[[رباب]]، [[همسر امام حسین]]{{ع}}.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۶.</ref>
| |
|
| |
| ===بازماندگان از غیر بنی هاشم===
| |
| # [[مرقع بن ثمامه اسدی]]. بر پایه گزارشی، وی در کربلا مجروح شد و در [[کوفه]] از دنیا رفت؛
| |
| # [[سوار بن عمیر جابری]]. وی در [[واقعه کربلا]]، مجروح و [[اسیر]] شد و شش ماه پس از آن، بر اثر جراحت‌هایی که برداشته بود، به شهادت رسید. نام وی در «[[زیارت ناحیه مقدّسه]]»، آمده است؛
| |
| # [[عمرو بن عبداللّه جندعی]]. او از مجروحان واقعه کربلاست که یک سال بعد از آن، به شهادت رسید. در «زیارت ناحیه مقدّسه»، از وی یاد شده است؛
| |
| # [[عقبة بن سمعان]]. وی، [[غلام]] رَباب، همسر امام حسین{{ع}} بوده است. [[شیخ طوسی]] او را در زمره [[یاران امام]]{{ع}} آورده است. او در تمام مسیر، همراه امام{{ع}} بوده و از [[راویان]] مشهور واقعه کربلاست<ref>ر.ک: دانشنامه امام حسین{{ع}}، ج۳، ص۴۴۱، ح۹۸۴؛ ج۴، ص۹، ح۱۰۰۰؛ ج۵، ص۷ (بخش هفتم / فصل ششم / عنداللّه بن مطیع)، و ص۴۰۳ (بخش هشتم / فصل یکم / دیدار امام{{ع}} و ابن سعد میان دو لشکر)؛ ج۶، ص۲۹، ح۱۵۸۳؛ ص۱۰۳، ح۱۶۲۴ و....</ref>. پس از [[واقعه کربلا]] دستگیر و بازجویی شد و وقتی گفت «من برده‌ام»، او را رها کردند. نام او در [[زیارت رجبیه]] آمده است؛
| |
| # [[ضحاک بن عبداللّه مشرقی]]. وی که از گزارشگران حادثه کربلاست همراهیِ خود با [[امام]]{{ع}} را مشروط به مفید بودن، کرده بود و پس از آنکه مشخّص شد که [[سرنوشت]]، چیزی جز [[شهادت]] نیست، این موضوع را با امام{{ع}} در میان گذاشت. امام{{ع}} هم موافقت فرمود که اگر می‌تواند، خود را از حلقه محاصره [[دشمن]]، خارج کند. بدین‌سان، وی فرار را بر [[همراهی با امام]]{{ع}} و شهادت برگزید؛
| |
| # [[مسلم بن رباح]]. [[غلام]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} و منشی ایشان بود بر پایه برخی از گزارش‌ها، وی در [[روز عاشورا]]، در کنار امام{{ع}} بوده؛ ولی احتمالاً به دلیل برده بودن، در [[امان]] مانده است؛
| |
| # غلام [[عبدالرحمان بن عبد ربه انصاری]]. او، [[روایتگر]] ماجرای تنویر<ref>تنویر: نوره کشیدن.</ref> امام{{ع}} و برخی یارانش، و نیز [[شوخی]] کردن [[یاران امام]]{{ع}} با یکدیگر در صبح عاشوراست. وی در واپسین ساعات [[واقعه عاشورا]] از صحنه [[نبرد]] دور شد.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۷.</ref>
| |
|
| |
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| * [[کاروان اسیران اهل بیت از کوفه تا شام]] | | * [[کاروان اسیران اهل بیت از کوفه تا شام]] |
