عصمت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

عصمت در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۸ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۱۷

۵٬۹۲۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۸ نوامبر ۲۰۲۱

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۰۶۷

ویرایش

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[عصمت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-[[عصمت]] به معنای نگه‌داشتن و محافظت و اجتناب و دوری از [[گناه]] و نافرمانی [[خداوند]] است، برای [[حفاظت]] از [[گناه]] و [[مصونیت]] از [[اشتباه]]. [[عصمت معصوم]] به سبب [[موهبت]] و نیروی [[الهی]] و [[آگاهی]] از [[باطن]] [[گناهان]] است و [[موهبت الهی]] موجب سلب [[اختیار]] از [[معصوم]] نخواهد شد، چراکه [[معصومین]] با توجه به [[آگاهی]] خودشان [[اراده]] می‌‌کنند که از [[گناه]] و [[خطا]] دوری نمایند.
+'''عصمت''' که در لغت به معنای بازداری و نگهداری یا مصونیت و برکنار بودن تعریف شده، در اصطلاح نیز به همین معنا به کار برده و گفته‌اند: عصمت به معنای محفوظ بودن شخص [[معصوم]] از [[گناه]] است و به همین دلیل آن را به [[پاکدامنی]] و [[ناآلودگی]] معنا کرده‌اند. اما درباره چیستی و مراتب یا گستره آن اختلاف‌نظر وجود دارد؛ برخی از [[دانشمندان علوم اسلامی]] [[حقیقت عصمت]] را [[نیروی درونی]] [[عقلی]] یا [[ملکه نفسانی]] برخاسته از [[لطف الهی|لطف]] و [[تفضل الهی]]، [[علم لدنی]]، [[اراده]] و [[انتخاب]] یا مجموع عوامل طبیعی، [[انسانی]] و [[الهی]] [[معصوم]] دانسته‌اند.
+از جمله مواردی که [[پیروان]] [[مذاهب اسلامی]] متعدد، لفظ عصمت را در باره آنها به کار برده اند: [[فرشتگان]]، [[وحی]]، [[قرآن]]، [[پیامبران]] و [[امامان]] هستند. همه [[امّت اسلامی]] بر [[عصمت پیامبران]] از [[شرک]]، [[کفر]] و [[خطا]] در [[دریافت وحی|دریافت]] و [[ابلاغ وحی]] و همچنین از [[گناهان کبیره]] [[اتفاق نظر]] دارند. اما درباره مصونیتشان از دیگر [[گناهان]] و همچنین [[مصونیت از خطا]] در امور روزمره دچار [[اختلاف]] نظر شده‌اند. به [[باور]] بیشتر [[مسلمانان]]، [[پیامبران]] در این دو زمینه نیز [[معصوم]] هستند. اما مشهور [[علمای شیعه]] بر آن است که [[پیامبران]] از همه [[گناهان]] [[معصوم]] هستند و با تقوای والای خود و [[توفیق الهی]] هیچ‌گاه از روی عمد یا [[سهو]] دچار [[خطا]] و [[فراموشی]] در دریافت و ابلاغ وحی یا [[مرتکب گناه]] یا [[لغزش]] و [[اشتباه]] در [[امور فردی]] و [[اجتماعی]] نمی‌شوند. [[پیروان مذهب شیعه اثناعشری]] همین گونه از عصمت را برای [[امامان دوازده‌گانه از اهل بیت]]{{ع}} که [[جانشینان پیامبر خاتم]] هستند نیز [[اثبات]] کرده و آن را از [[شرایط امامت]] می‌‌شمارند. در سایر [[فرقه‌ها]] و [[مذاهب اسلامی]]، [[دانشمندان]] آنان دیدگاه‌های متفاوتی درباره [[عصمت انبیا]]، [[پدران انبیا]]، [[اولیای الهی]]، [[زنان پیامبر خاتم]]، [[اهل بیت]] او، [[صحابه]]، [[اولواالامر]] و غیره ارائه داده‌اند.
+البته باورمندان به [[عصمت پیامبران]] یا [[عصمت امامان|امامان]]، این [[موهبت الهی]] را موجب [[سلب اختیار]] از [[معصوم]] نمی‌دانند؛ زیرا او با توجه به [[کمالات]] و [[آگاهی]] خود [[اراده]] می‌‌کند که از [[گناه]] و [[زشتی]] دوری کند. بنابر این، گرچه او بر [[ارتکاب معصیت]] تواناست، اما [[گناه]] نمی‌کند؛ ازاین‌رو،‌ مستحق [[ستایش]] و [[پاداش]] است.
+از جمله [[دلایل]] مذکور برای [[اثبات ضرورت عقلی عصمت پیامبران]] اینکه اگر [[فرستادگان الهی]] [[معصوم]] نباشند [[هدف از بعثت]] آنان تأمین نخواهد شد؛ زیرا [[ارتکاب گناه]] و [[زشتی‌ها]] [[تنفر]] و [[انزجار]] [[مردم]] را به دنبال خواهد داشت و برخوردار نکردن [[پیامبر]] به صفت عصمت کاری مخالف [[حکمت]] خواهد بود که عقلاً بر [[خدا]] جایز نیست.
+[[شیعیان]] نیز برخی از [[ادله عقلی اثبات عصمت پیامبران]] را در [[اثبات عصمت امامان]] به کار برده‌اند. علاوه بر آنها، چون [[امامت]] را استمرار [[وظایف نبوت]] و [[امام]] را [[جانشین پیامبر|جانشین]] و [[خلیفه پیامبر]] در همه [[شؤون نبوت]] (جز در مسأله [[تلقی وحی]]) می‌‌دانند، در [[اثبات عقلی عصمت امامان]] گفته‌اند: چنین [[انسانی]] باید در [[مقام]] تبیین و [[توضیح احکام الهی]] و [[سنت نبوی]]، از هر گونه [[انحراف]] عمدی و [[سهوی]] [[معصوم]] باشد و گرنه [[نقض غرض]] پیش آمده، [[هدف تشریع احکام]] و [[برانگیختن انبیا]] تحقق نخواهد یافت و این عقلاً بر [[خدای حکیم]]، [[قبیح]] و به دور است.
+بر اساس [[آیات]] ۸۲ و ۸۳ [[سوره ص]]، [[شیطان]] در [[بندگان]] [[مخلص]] نمی‌تواند [[نفوذ]] کند و چون [[پیامبران]] با توجه به [[آیه]] ۴۶ همین [[سوره]] از [[مخلصان]] شمرده شدند پس [[قرآن کریم]] به [[عصمت پیامبران]] نیز اشاره داشته است. [[علمای شیعه]] نیز، به [[آیات]] متعددی؛ همچون: [[آیه اولی‌الامر]]، [[آیه تطهیر]]، [[آیه ابتلای ابراهیم]]، [[آیه صادقین]]، [[آیه مودت]] و [[آیه صلوات]]، برای [[اثبات عصمت امامان]] استناد کرده‌اند. همچنین: [[روایات]] متعددی در [[اثبات عصمت پیامبران]] و [[اثبات]] [[پاکدامنی]] آنان از [[گناه]] موجود است. از طرفی دیگر، [[حدیث ثقلین]]، [[حدیث امان]] و [[حدیث سفینه]] ازجمله روایاتی است که در [[اثبات عصمت ائمه]] مورد استناد قرار گرفته است.
+با توجه به [[ادله عقلی]] و [[نقلی]] مذکور، [[ایمان به عصمت انبیا]] نزد همه [[مسلمانان]] از [[ضروریات دین]] و همچنین [[ایمان به عصمت امامان]] نزد [[امامیه]] از [[ضرورات مذهب]] است و با مقوله [[غلو]] سازگاری ندارد.
 ==معناشناسی [[عصمت]]==
 [[عصمت]] در لغت به معنای بازداشتن، [[حفظ]] کردن، نگه‌داشتن، محافظت و ممانعت است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۴۱؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۵۲-۱۵۳؛ [[حمید رضا شاکرین|شاکرین، حمید رضا]]، [[عصمت تام قرآن و برون داده‌ای آن (مقاله)|عصمت تام قرآن و برون داده‌ای آن]]؛ ص ۴؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص ۳۵۹ ـ ۳۶۲؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۳۹-۴۱.</ref> چنانکه در چندین [[آیه]] از [[قرآن]] به همین معنا آمده است: {{متن قرآن|وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}}<ref>«و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ مَنْ ذَا الَّذِي يَعْصِمُكُمْ مِنَ اللَّهِ إِنْ أَرَادَ بِكُمْ سُوءًا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ رَحْمَةً}}<ref>«بگو: کیست که شما را از خداوند اگر برای شما گزند یا بخشایشی خواسته باشد نگه دارد؟» سوره احزاب، آیه ۱۷.</ref>.