چشم‌زخم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

"ازلاق" که تنها در [[قرآن]] آمده به معنای لغزاندن و بر [[زمین]] زدن و کنایه از نابود کردن.<ref>مفردات، ص ۳۸۲، "زلق".</ref> برپایه [[شأن نزول]] این آیه هنگامی که [[کافران]] خواستند [[پیامبر]]{{صل}} را با چشم آسیب برسانند [[خداوند]] با [[نزول]] این آیه [[رسول]] خویش را از اثر [[سوء]] آن [[حفظ]] کرد.<ref>غرر التبیان، ص ۵۱۷؛ روض الجنان، ج ۱۹، ص ۳۷۰.</ref> در میان [[قبیله بنی اسد]] [[چشم]] [[زنان]] معروفی بودند که اگر گوشت می‌خواستند شتر یا گاو فربهی را با چشم زخم از پا در می‌آوردند و [[کنیز]] خود را برای خریدن گوشت آن می‌فرستادند.<ref>کشف‌الاسرار، ج ۱۰، ص ۱۹۹.</ref> آنان گاه برای افزایش اثر چشمشان دو یا سه [[روز]] [[غذا]] نمی‌خوردند و از سرای خود بیرون نمی‌آمدند، هنگام عبور گله‌ها گوشه [[خیمه]] را بالا زده با نظر [[استحسان]] چیزی می‌گفتند و فوراً تعدادی از حیوانات از پا در می‌آمدند <ref>اسباب النزول، ص ۲۹۳.</ref>. [[قریش]] برخی از اینان را [[اجیر]] می‌کردند تا پیامبر را چشم بزنند. آنان هنگام [[تلاوت قرآن]] به [[حضرت]] می‌نگریستند و می‌گفتند: ما کسی را مانند او ندیده‌ایم و مانند [[ادله]] او نشنیده‌ایم.<ref>غرر التبیان، ص ۵۱۷؛ روض الجنان، ج ۱۹، ص ۳۷۰.</ref> برخی نیز مراد آیه را آرزوی [[رحلت رسول خدا]]{{صل}} از سوی کافران دانسته‌اند.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۵۱۳؛ روح المعانی، ج ۲۹، ص ۶۴.</ref>.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[چشم زخم (مقاله)|مقاله «چشم زخم»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

==راه‌های مصونیت از چشم زخم==

[[اسماء بنت عمیس]] می‌گوید: به [[رسول‌خدا]]{{صل}} عرض کردم [[فرزندان]] [[جعفر]] پوست سفیدی دارند و در معرض چشم زخم‌اند. آیا رُقیه‌ای برای آنها بگیرم؟ [[پیامبر]] فرمود: مانعی ندارد. اگر چیزی بر [[قضا و قدر]] پیشی گیرد چشم زخم است.<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۵۱۲.</ref> افزون بر تعویذ و [[رقیه]]، گفتن جملاتی مانند "بارک [[اللّه]] ‌" نیز هنگام اعجاب سفارش شده است.<ref>تفسیر قرطبی، ج ۹، ص ۱۴۹.</ref> [[توسل]] جستن به اسباب یاد شده هیچ‌گاه [[انسان]] را از [[خداوند]] [[بی‌نیاز]] نمی‌سازد، بلکه باید افزون بر بهره‌گیری از اسباب ظاهری بر او [[توکل]] کرد و دانست که تأثیر همه اسباب به [[حکم خداوند]] مسبّب‌الاسباب است،<ref>المنیر، ج ۳۰، ص ۴۷۶.</ref> بر همین اساس [[حضرت یعقوب]] پس از توصیه‌ای به [[فرزندان]] خویش برای [[مصونیت]] از [[چشم زخم]] افزود: من شما را از [[خداوند]] [[بی‌نیاز]] نمی‌دانم، زیرا در نهایت [[حکم]] از آن خداست و از این رو من بر او [[توکل]] می‌کنم و همه باید بر او توکل کنند: {{متن قرآن|وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ}}<ref>«و گفت: فرزندانم! از یک دروازه، وارد نشوید و از دروازه‌های گوناگون درآیید! و (هر چند) من شما را از هیچ قضای خداوند باز نمی‌توانم داشت که فرمان، جز از آن خداوند نیست، بر او توکل دارم و باید توکّل کنندگان تنها بر او توکّل کنند» سوره یوسف، آیه ۶۷.</ref>.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[چشم زخم (مقاله)|مقاله «چشم زخم»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

==منابع==