←فرماندهی جنگ
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
[[قرآن]] غرض از [[آماده‌سازی]] و تهیه [[ابزار نظامی]] را [[ترساندن]] [[دشمنان]] دانسته است: «تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللّهِ وعَدُوَّکُم وءاخَرینَ مِن دُونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللّهُ یَعلَمُهُم». (انفال / ۸، ۶۰) [[ترساندن دشمن]] هنگامی تحقق می‌یابد که [[قدرت]] و توان جنگی به دشمن نشان داده شود، چنان‌که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[عمرة القضاء]] با نمایان کردن بازوی راست خود به [[مسلمانان]] نیز [[فرمان]] داد تا با برهنه کردن بازوی راست، [[قدرت]] خود را به [[دشمن]] نشان داده تا در [[دل]] دشمن [[هراس]] افکنند. <ref>المغازی، ج ۲، ص۷۳۵ - ۷۳۶؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج ۳، ص۸۲۷ - ۸۲۸؛ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج ۳، ص۴۲۹ - ۴۳۰.</ref> [[لشکریان]] [[اسلام]] پیش از [[فتح مکه]] نیز [[مأمور]] شدند تا در برابر [[فرمانده]] دشمن با تمام تجهیزات نظامی رژه بروند. <ref>المغازی، ج ۲، ص۸۱۸؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج ۴، ص۸۶۳.</ref> برخی از [[مفسران]] یکی از مصادیق [[استحکام]] و «[[غلظت]]» را در [[آیه]] ۱۲۳ [[توبه]] / ۹: «ولیَجِدوا فیکُم غِلظَةً» نمایش دادن قدرت نظامیِ خود به دشمن دانسته‌اند. <ref>نمونه، ج ۸، ص۱۹۷.</ref> | [[قرآن]] غرض از [[آماده‌سازی]] و تهیه [[ابزار نظامی]] را [[ترساندن]] [[دشمنان]] دانسته است: «تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللّهِ وعَدُوَّکُم وءاخَرینَ مِن دُونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللّهُ یَعلَمُهُم». (انفال / ۸، ۶۰) [[ترساندن دشمن]] هنگامی تحقق می‌یابد که [[قدرت]] و توان جنگی به دشمن نشان داده شود، چنان‌که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[عمرة القضاء]] با نمایان کردن بازوی راست خود به [[مسلمانان]] نیز [[فرمان]] داد تا با برهنه کردن بازوی راست، [[قدرت]] خود را به [[دشمن]] نشان داده تا در [[دل]] دشمن [[هراس]] افکنند. <ref>المغازی، ج ۲، ص۷۳۵ - ۷۳۶؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج ۳، ص۸۲۷ - ۸۲۸؛ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج ۳، ص۴۲۹ - ۴۳۰.</ref> [[لشکریان]] [[اسلام]] پیش از [[فتح مکه]] نیز [[مأمور]] شدند تا در برابر [[فرمانده]] دشمن با تمام تجهیزات نظامی رژه بروند. <ref>المغازی، ج ۲، ص۸۱۸؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج ۴، ص۸۶۳.</ref> برخی از [[مفسران]] یکی از مصادیق [[استحکام]] و «[[غلظت]]» را در [[آیه]] ۱۲۳ [[توبه]] / ۹: «ولیَجِدوا فیکُم غِلظَةً» نمایش دادن قدرت نظامیِ خود به دشمن دانسته‌اند. <ref>نمونه، ج ۸، ص۱۹۷.</ref> | ||
=== [[فرماندهی]] [[جنگ]]=== | === [[فرماندهی]] [[جنگ]]=== | ||
تعیین فرمانده برای جنگاوران از ضروریات هر [[جنگ]] است، از این رو، [[بنی‌اسرائیل]] چون درصدد جنگ با دشمنانشان برآمدند، از [[پیامبر]] خود فرمانده خواستند: | تعیین فرمانده برای جنگاوران از ضروریات هر [[جنگ]] است، از این رو، [[بنی‌اسرائیل]] چون درصدد جنگ با دشمنانشان برآمدند، از [[پیامبر]] خود فرمانده خواستند: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ}}<ref>«آیا به (سرگذشت) بزرگان بنی اسرائیل پس از موسی ننگریسته‌ای که به پیامبری که داشتند گفتند: پادشاهی بر ما بگمار تا در راه خداوند کارزار کنیم. گفت: آیا گمان نمی‌کنید که اگر جنگ بر شما مقرّر شود، کارزار نکنید؟ گفتند: چرا در راه خداوند جنگ نکنیم در حالی که ما از سرزمینمان رانده و از فرزندانمان مانده‌ایم؛ اما چون بر آنان جنگ مقرر شد جز تنی چند رو گرداندند و خداوند به (احوال) ستمکاران داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۶.</ref> [[خداوند]] نیز [[طالوت]] را برای فرماندهی آنان برگزید که هم [[علم]] و هم توان بدنی داشت: {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref> برخی از آیه [[استنباط]] کرده‌اند که فرمانده [[شایسته]] باید دارای دو ویژگی [[دانش]] کافی و توان بدنی باشد،<ref>التفسیر الکبیر، ج ۶، ص۱۸۶؛ اضواء البیان، ج ۱، ص۲۸؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص۳۲۱.</ref> حتی گفته‌اند که از تقدم ذکری دانش بر توان بدنی در آیه مهم‌تر بودن آن استفاده می‌شود. <ref> التفسیر الکبیر، ج ۶، ص۱۸۶.</ref> برخی مراد از «الجِسمِ» را [[شجاعت]] و [[قدرت روحی]] دانسته‌اند. <ref>البحر المحیط، ج ۲، ص۲۶۶؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص۳۲۱.</ref> | ||
=== گردآوری اطلاعات از دشمن=== | === گردآوری اطلاعات از دشمن=== | ||
از دیگر امور لازم در جنگ، اطلاع یابی از وضع دشمن است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٌ كَذَلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}}<ref>«ای مؤمنان، چون (برای جهاد) در راه خداوند به سفر می‌روید خوب بررسی کنید و به کسی که به شما ابراز اسلام می‌کند نگویید: تو مؤمن نیستی، که بخواهید کالای ناپایدار این جهان را بجویید زیرا غنیمت‌های بسیار نزد خداوند است؛ خود نیز در گذشته چنین بودید و خداوند» سوره نساء، آیه ۹۴.</ref> این آیه هرچند در باره تشخیص دادن [[مؤمن]] از [[کافر]] <ref>جامع البیان، ج ۵، ص۳۰۰؛ مجمع البیان، ج ۳، ص۱۶۴.</ref> و [[دوست]] از [[دشمن]] نازل شده، تعبیر آن: {{متن قرآن|فَتَبَيَّنُوا}} مطلق است و می‌توان آن را شامل همه امور مرتبط با [[جنگ]] شمرد. <ref>تفسیر غریب القرآن، ص۵۳۳؛ الفرقان، ج ۷، ص۲۵۷ - ۲۵۸؛ راهنما، ج ۳، ص۵۲۳.</ref> برخی در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا}}<ref>«ای مؤمنان! آمادگی‌تان را حفظ کنید و دسته دسته یا همگان با هم (برای جهاد) به راه افتید» سوره نساء، آیه ۷۱.</ref> که بر [[آمادگی]] و [[هشیاری]] پیش از حرکت به سوی دشمن [[اصرار]] دارد، بر [[ضرورت]] [[تجسس]] از وضع دشمن پیش از حرکت تأکید کرده‌اند. <ref>احکام القرآن، ابن عربی، ج ۱، ص۵۸۱؛ المنار، ج ۵، ص۲۵۰؛ المنیر، ج ۵، ص۱۵۱.</ref> در [[سیره پیامبر]]{{صل}} نیز استفاده مکرر از افراد خودی برای تجسس از وضع دشمن گزارش شده است. <ref>ر.ک: شیوه فرماندهی پیامبر، ص۱۰۰ - ۲۰۰؛ دانشنامه جهان اسلام، ج ۶، ص۵۸۲ - ۵۸۵، «تجسس».</ref> | از دیگر امور لازم در جنگ، اطلاع یابی از وضع دشمن است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٌ كَذَلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}}<ref>«ای مؤمنان، چون (برای جهاد) در راه خداوند به سفر می‌روید خوب بررسی کنید و به کسی که به شما ابراز اسلام می‌کند نگویید: تو مؤمن نیستی، که بخواهید کالای ناپایدار این جهان را بجویید زیرا غنیمت‌های بسیار نزد خداوند است؛ خود نیز در گذشته چنین بودید و خداوند» سوره نساء، آیه ۹۴.</ref> این آیه هرچند در باره تشخیص دادن [[مؤمن]] از [[کافر]] <ref>جامع البیان، ج ۵، ص۳۰۰؛ مجمع البیان، ج ۳، ص۱۶۴.</ref> و [[دوست]] از [[دشمن]] نازل شده، تعبیر آن: {{متن قرآن|فَتَبَيَّنُوا}} مطلق است و می‌توان آن را شامل همه امور مرتبط با [[جنگ]] شمرد. <ref>تفسیر غریب القرآن، ص۵۳۳؛ الفرقان، ج ۷، ص۲۵۷ - ۲۵۸؛ راهنما، ج ۳، ص۵۲۳.</ref> برخی در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا}}<ref>«ای مؤمنان! آمادگی‌تان را حفظ کنید و دسته دسته یا همگان با هم (برای جهاد) به راه افتید» سوره نساء، آیه ۷۱.</ref> که بر [[آمادگی]] و [[هشیاری]] پیش از حرکت به سوی دشمن [[اصرار]] دارد، بر [[ضرورت]] [[تجسس]] از وضع دشمن پیش از حرکت تأکید کرده‌اند. <ref>احکام القرآن، ابن عربی، ج ۱، ص۵۸۱؛ المنار، ج ۵، ص۲۵۰؛ المنیر، ج ۵، ص۱۵۱.</ref> در [[سیره پیامبر]]{{صل}} نیز استفاده مکرر از افراد خودی برای تجسس از وضع دشمن گزارش شده است. <ref>ر.ک: شیوه فرماندهی پیامبر، ص۱۰۰ - ۲۰۰؛ دانشنامه جهان اسلام، ج ۶، ص۵۸۲ - ۵۸۵، «تجسس».</ref> | ||