چرا امام مهدی به نائب اول دستور داد از سامرا به بغداد برود؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::سپس گروه‌هایی از [[شیعیان]] در این شهر سکنی گزیدند. محله "[[کرخ]]" محله معروف شیعه‌نشین [[بغداد]] بود. [[مکتب]] علمی [[بغداد]] [[مکتب]] نوپایی بود که تحت‌تأثیر مکاتب [[کوفه]] و [[قم]] و [[مهاجرت]] عده‌ای از [[فقیهان]] و [[محدثان]] به این شهر شکل گرفت. احتمالا این مهاجرت‌ها از دهه‌های اول قرن سوم شروع شد. به‌طور قطع انتقال [[ائمه]] [[معصومین]] {{عم}} در همین ایام به [[بغداد]] و سپس [[سامرا]]، در این امر بی‌تأثیر نبود. [[دوران غیبت]] در واقع دوران تکرین این [[مکتب]] علمی بود، به‌طوری که پس از آن با گذشت چند دهه به [[شکوفایی]] رسید و در نیمه اول قرن چهارم با حضور عالمانی چون [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] به نقطه اوج خود دست یافت.

::::::در عصر [[غیبت]] [[محدثان]] و [[فقیهان]] از نواحی مختلف به این شهر [[مهاجرت]] کردند. شاید نخستین این افراد [[عثمان بن سعید عمروی]] اولین [[نائب]] [[امام]] بود که پس از [[رحلت]] [[امام عسکری]] {{ع}} به [[بغداد]] آمد. پس از وی سایر [[نواب خاصه]] نیز در [[بغداد]] سکنی گزیدند. همین امر نوعی مرکزیت علمی برای این شهر پدید آورد. [[پیشگامان]] [[مکتب]] [[بغداد]] را باید [[عثمان بن سعید]] و پسر وی [[محمد بن عثمان]] دانست. در نزد [[عثمان بن سعید]] مسائل بسیاری از [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} بود که از ایشان شنیده بود. [[محمد بن عثمان]] این مسائل را از پدرش گرفته و همراه با مسائل [[فقهی]] که خود از [[امام عسکری]] {{ع}}، شنیده بود در کتاب‌هایی گرد آورد. این کتاب‌ها بنا به خبری که از نواده وی رسیده و براساس وصیتش به [[حسین بن روح نوبختی]] و پس از او به [[ابو الحسن سمری]] آخرین [[نائب]] [[امام]] رسید. با این حال هیچ کتاب یا رساله مکتوبی از [[نائبان خاص امام]] {{ع}} ذکر نشده است. شاید عدم [[اقدام]] ایشان به تألیف ناشی از [[تقیه]] شدید آن‌ها بوده باشد. این در حالی است که ایشان به نحوی بر نگارش کتاب‌ها نظارت و اشراف داشتند و در سنجش صحّت و سقم آن‌ها [[اقدام]] می‌کردند.

::::::در طیف [[مهاجران]] به [[بغداد]] نام [[محدثان]] بسیاری از [[کوفه]] را مشاهده می‌کنیم؛ مانند [[ابن عقبه شیبانی]] و [[علی بن محمد بن زبیر قرشی]]. همچنین کسانی از [[بصره]]، [[قم]]، [[ری]] و حتی [[سمرقند]] در میان آن‌ها مشاهده می‌شوند. در این میان [[مهاجرت]] افرادی چون [[علی بن محمد قزوینی]] که [[راوی]] کتب عیاشی بود و اولین کسی بود که کتاب‌های وی را به [[بغداد]] آورد و آمدن کلینی مؤلف کتاب [[الکافی]] در اواخر عمرش به [[بغداد]] بسیار حائز اهمیت و در [[تکوین]] کتب علمی [[بغداد]] مؤثر بود.

::::::بدین‌ترتیب [[مکتب]] علمی [[بغداد]] تحت‌تأثیر اندیشه‌های متفاوت [[عالمان]] [[شیعه]] شکل گرفت. با این حال گرایش‌های کلامی و مباحث [[عقلی]] در حوزه [[بغداد]] [[غلبه]] داشت. این امر نیز طبعا ناشی از محیط‍‌ خاص [[بغداد]] و رویارویی دائم آن با اندیشه‌های کلامی و برخورد با فرقه‌های دائم آن با اندیشه‌های کلامی و برخورد با فرقه‌های مختلف بود. [[متکلمان]] [[شیعی]] بزرگی در [[عصر غیبت]] در این شهر [[ظهور]] کردند که از آن جمله [[حسن]] بن [[موسی]] [[نوبختی]] است. [[خاندان نوبختی]] ازخاندان‌های معروف [[بغداد]] و ایرانی‌نژاد بودند. ان‌ها با پذیرش [[اسلام]] به دربار [[عباسیان]] راه یافتند و از راه نشر [[علوم]] و [[حکمت]] خدمات شایانی کردند. بسیاری از افراد این [[خاندان]] در دستگاه [[خلافت]] [[مناصب]] [[اداری]] و دیوانی داشتند و چند تن به [[وزارت]] رسیدند. [[حسین بن روح]] خود از این [[خاندان]] بود. [[حسن بن موسی نوبختی]] (متوفا ٣١٠ ق.) [[متکلم]] و [[فیلسوف]] برجسته [[شیعه]] بود که در مباحث کلامی و [[فلسفی]] بر هم‌قطارانش [[برتری]] داشت. شخص دیگری از این [[خاندان]] [[ابو سهل اسماعیل بن علی نوبختی]] (متوفا ٣١١ ق.) است که او نیز از [[متکلمان]] مبرز [[بغداد]] بود. [[شیخ طوسی]] از وی با [[القاب]] و عناوین والایی یاد می‌کند و در الفهرست بیش از سی کتاب از وی نام می‌برد که اکثرا در مباحث کلامی است و موضوع آن‌ها [[امامت]] و ردّ بر سایر فرقه‌های [[شیعی]] و معتزلیان است.

::::::کسان دیگری از [[خاندان نوبختی]] در این عصر می‌زیستند که هریک در [[علم]] و [[ادب]] سرآمد بودند از جمله [[ابو اسحاق ابراهیم بن نوبخت]] که کتاب الیاقوت را نوشت. در این عصر [[فقیهان]] بزرگ [[شیعی]] در [[بغداد]] می‌زیستند. از آن جمله [[محمد بن احمد بن جنید اسکافی]] که در نیمه اول قرن چهارم درگذشت. وی تصنیفات زیادی داشته، ولی بنا به گفته [[شیخ طوسی]] گویا به واسطه این‌که قایل به حجّیت [[قیاس]] بوده، کتاب‌های وی مطرود و متروک گشت<ref>نشریه موعود، شماره ۳۳، ص ۶۴.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۶۹.</ref>.