دجال که خروجش از نشانه‌های غیرحتمی ظهور است کیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::#برخی بر این باورند که [[دجّال]]، نام شخص معینی نیست و هرکسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[توسل]] به [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجّال]] است. اینکه در [[روایات]] از "[[دجّال]]"‌های فراوان سخن به میان آمده این احتمال را تقویت می‌کند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرموده است: "[[قیامت]]، برپا نمی‌شود، تا وقتی که [[مهدی]] از فرزندانم [[قیام]] کند و [[مهدی]] [[قیام]] نمی‌کند، تا وقتی که شصت [[دروغگو]] [[خروج]] کنند و هر کدام بگوید، من پیامبرم" <ref>{{متن حدیث|" لَا تَقُومُ‏ السَّاعَةُ حَتَّى‏ يَخْرُجَ‏ الْمَهْدِيُ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ وَ لَا يَخْرُجُ‏ الْمَهْدِيُ‏ حَتَّى يَخْرُجَ سِتُّونَ كَذَّاباً كُلُّهُمْ يَقُولُ أَنَا نَبِيٌّ‌‌‌‌‌‏"}}؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۱.</ref>. در [[روایات]]، از این "[[دجّال]]"‌ها و [[دروغگویان]]، فراوان نام برده شده است، در بعضی [[دوازده]] و در برخی سی، شصت و هفتاد [[دجّال]] آمده است. <ref> بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۹؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۱۹۸- ۲۰۰.</ref>. از میان این "[[دجّال]]"‌ها، فردی که در [[دروغگویی]]، [[حیله‌گری]] و [[مردم]] فریبی سرآمد همه دجالان و فتنه‌اش از همه بزرگتر است، نشانه [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} و یا برپایی [[قیامت]] است. بر این اساس دو نوع [[دجّال]] هست: یکی همان [[دجّال]] حقیقی و واقعی که پس از همه "[[دجّال]]"‌ها می‌آید و دیگری گروهی شیاد و دروغگویند که دست به فریبکاری، تحمیق و [[گمراهی]] [[مردم]] می‌زنند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: "پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجّال]] [[خروج]] خواهد کرد" <ref> کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۰۰.</ref>. [[حقیقت]] داستان [[دجّال]]، بیانگر این واقعیت است که در آستانه هر انقلابی افراد فریبکار و منافق- که [[معتقد]] به نظام‌های پوشالی گذشته و [[حافظ]] سنّت‌ها و ضد ارزش‌هایند- برای نگه داشتن [[فرهنگ]] و [[نظام]] جاهلی گذشته، همه تلاش خود را به کار می‌گیرند و با سوءاستفاده از زمینه‌های فکری- اجتماعی و احساسات [[مردم]]، دست به تزویر و [[حیله‌گری]] می‌زنند تا آنان را نسبت به اصالت و تحقّق [[انقلاب]] و [[استواری]] [[رهبران]] آن، دلسرد و دودل کنند و با شیطنت، آنان را به کژراهه برند!. در [[انقلاب جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، چنین خطری پیش‌ بینی شده است و از آنجایی که این [[انقلاب]] از همه انقلاب‌های [[تاریخ]] بزرگتر و گسترده‌تر است، خطر فریبکاران [[دجّال]] صفت نیز به مراتب بیشتر و گسترده‌تر است. در آستانه [[ظهور]]، آنان همه تلاش خویش را به کار خواهند گرفت که [[مردم]] را [[فریب]] دهند و آنها را نسبت به نتیجه آن دلسرد و ناامید سازند و سرانجام از [[پیروزی]] حتمی آن جلوگیری کنند! البته در این احتمال می‌توان گفت: ممکن است یکی از آن دجّال‌ها- که [[صفات]] زشت در او بیشتر از همه متبلور است- نشانه [[ظهور]] باشد.

::::#گروهی دیگر او را فردی معین و مشخص می‌دانند، با عنوان "[[دجّال]]" که [[خروج]] می‌کند و [[مردم]] را به [[انحراف]] می‌کشاند. برخی به استناد روایاتی او را زنده می‌دانند. برای [[مثال]] گفته می‌شود او در زمان حضرت [[رسول اکرم]]{{صل}} موجود بوده و تا زمان [[خروج]] زنده خواهد ماند<ref> ر. ک: کتاب الغیبة، ص ۱۱۳، ح ۸۶.</ref>. همانگونه که پیش از این یادآور شدیم، در منابع [[اهل سنت]] بسیار بیش از آنکه به موضوعات مربوط به [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} اشاره شده باشد به موضوع [[دجّال]] پرداخته شده و همواره از آن به عنوان امری نگران کننده یاد شده است.  

::::#با توجه به معنای لغوی [[دجال]]، مقصود از آن، نام شخصی معینی نباشد، بلکه هر کسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[تمسک]] به انواع اسباب [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجال]] است. بر این اساس، [[دجال‌ها]]، متعدد خواهند بود. از [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]{{صل}} [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|"يكون قبل خروج الدجال نيف على سبعين رجالا"}}؛ <ref>پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجال]]، [[خروج]] خواهد کرد؛

::::#[[دجال]]، کنایه از [[کفر]] جهانی و سیطره [[فرهنگ]] مادی بر همه [[جهان]] باشد. [[استکبار]]، با ظاهری فریبنده و با [[قدرت]] مادی و صنعتی عظیمی که در [[اختیار]] دارد، سعی می‌کند [[مردم]] را [[فریب]] دهد و مرعوب [[قدرت]] و [[ظاهر]] فریبنده‌ی خود کند. بر این اساس، این که [[پیامبران]]، امت‌های خود را از [[فتنه]] [[دجال]] بیم داده‌اند؛ هیچ [[پیامبری]] [[مبعوث]] نشد، مگر آن که قومش را از فتنۀ [[دجال]] بر حذر داشت<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۷.</ref> به این معنا است که آنان را از افتادن به دام مادیت و ورطه [[حاکمیت]] [[طاغوت]] و [[استکبار]] جهانی برحذر داشته‌اند. در اوصاف [[دجال]] گفته شده "کوهی از طعام و شهری از [[آب]]، به همراه دارد". این، کنایه از امکانات عظیم و گسترده‌ای است که [[استکبار]] در [[اختیار]] دارد<ref>ر.ک: [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۹؛ و دادگستر جهان، ص ۲۲۳.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۶۹، ۲۷۰.</ref>.

::::#[[دجال]]، نام شخص معینی نیست. هرکسی که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[توسل]] به [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، درصدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجال]] است. براین اساس، "[[دجال]]"‌ها خواهند بود. این‌که در [[روایات]] از "[[دجال]]"های فراوان سخن به میان آمده این احتمال را تقویت می‌کند. [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: "[[قیامت]]، برپا نمی‌شود، تا وقتی که [[مهدی]]{{ع}} از فرزندانم [[قیام]] کند و [[مهدی]]{{ع}} [[قیام]] نمی‌کند، تا وقتی که شصت [[دروغگو]] [[خروج]] کنند و هرکدام بگوید: من پیامبرم"<ref>{{متن حدیث|" لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَخْرُجَ الْمَهْدِيُّ مِنْ وُلْدِي وَ لَا يَخْرُجُ الْمَهْدِيُّ حَتَّى يَخْرُجَ سِتُّونَ كَذَّاباً كُلُّهُمْ يَقُولُ أَنَا نَبِيٌّ "}}ارشاد، ج ۲، ۳۷۱؛ سنن ابی داود، ج ۴، ۱۲۱.</ref>. "[[دجال]]"، از ریشه "دجل" به معنای دروغگوی حیله‌گر است. در [[روایات]]، از این "[[دجال]]"‌ها و [[دروغگویان]] فراوان نام برده شده است. در برخی، [[دوازده]] و در برخی سی، شصت و هفتاد [[دجال]] آمده است‌<ref>بحار الأنوار، ج ۵۲، ۲۰۹؛ کنز العمال، ج ۱۴، ۱۹۸- ۲۰۰.</ref>. از میان این "[[دجال]]"ها، فردی که در [[دروغگویی]] و [[حیله‌گری]] و مردم‌فریبی سرآمد همه دجالان و [[فتنه]] او از همه‌ بزرگتر است، نشانه [[ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} و یا برپائی [[قیامت]] است. براین اساس، باید گفت: ما دو نوع [[دجال]] داریم: یکی همان [[دجال]] حقیقی و واقعی است که پس از همه "[[دجال]]"‌ها می‌آید و دیگری گروهی شیاد و دروغگویند که دست به فریبکاری و تحمیق و [[گمراهی]] [[مردم]] می‌زنند

::::#احتمال آن است که فردی معین و مشخص، به عنوان "[[دجال]]" در دوره [[غیبت ]]، با همان ویژگی‌هایی که برای وی بیان شده، [[خروج]] می‌کند و [[مردم]] را به [[انحراف]] می‌کشاند. [[ظاهر]] بسیاری از [[روایات]]، بیانگر این احتمال است، ولی تقریبا هیچ‌ کدام از این [[روایات]]، [[سند]] معتبری که بشود بر آن اعتماد کرد، ندارند. مستند این نشانه، در منابع [[شیعه]]، دو [[روایت]] است که [[شیخ صدوق]]، آنها را در "[[کمال الدین]]" آورده است و [[سند]] هردوی آنها ضعیف است و در محتوای آنها نیز ناهماهنگی و ضعف‌های فراوانی دیده می‌شود، چنانکه [[شیخ صدوق]]، بدان اشاره کرده است. با توجه به [[روایات]] زیاد در منابع [[عامه]]، اصل قضیه [[دجال]]، بعید نیست صحیح باشد، ولی تعریف و توضیحاتی که درباره‌اش گفته‌اند، نمی‌تواند درست باشد؛ زیرا [[خروج دجال]]، با اوصافی که بدان‌ها اشاره کردیم، به صورت طبیعی، تقریبا، غیر ممکن است و بیشتر، به افسانه شباهت دارد، تا واقعیت و به صورت [[معجزه]] نیز، با توجه به توضیحی که پیش از این، در مورد قانون [[معجزه]] آوردیم، نمی‌تواند واقع شود، زیرا [[معجزه]] بودن چنین پدیده‌هایی مستقیما، درجهت تقویت و تأیید [[باطل]] است و موجب [[انحراف]] بیشتر [[مردم]] می‌گردد، مگر این‌که بگوییم صدور [[معجزه]] از [[دجال]]، به رسوایی وی منجر می‌شود که بعید است.

::::#این احتمال نیز وجود دارد که مراد از "[[دجال]]"، همان [[سفیانی]] باشد که در کتاب‌های [[عامه]]، بیشتر به عنوان "[[دجال]]" و در کتاب‌های [[خاصه]] به عنوان "[[سفیانی]]" آمده است‌<ref>کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ۴۶۳.</ref>. گرچه از بعضی جهات، [[خروج دجال]] و [[سفیانی]]، یکسانند و هردو [[دعوت]] به [[باطل]] می‌کنند و با [[توسل]] به [[حیله‌گری]] و تزویر، [[مردم]] را می‌فریبند، به [[مبارزه]] با جناح [[حق]] برمی‌خیزند و سرانجام به [[هلاکت]] می‌رسند و... ولی با دقت در [[روایات]] [[خروج سفیانی]] و [[روایات]] مربوط به [[خروج دجال]]"، در می‌یابیم که بین این دو فرق‌های زیادی وجود دارد و اگر اصل [[خروج دجال]] را امری مسلم بدانیم، ناچار باید فردی غیر از [[سفیانی]] باشد. مثلا، [[دجال]]، ادعای [[ربوبیت]] می‌کند و [[کافر]] است، ولی دلیلی بر [[کفر]] [[سفیانی]] نداریم. فقط در روایتی اشاره شده که وی، صلیبی بر گردن دارد که اگر درست باشد، مسیحی است، ولی [[روایت]] از [[معصوم]] {{ع}} نیست‌<ref>بحار الأنوار، ج ۵۲، ۲۰۵.</ref> و ارزشی ندارد.

::::#[[دجال]]، کنایه از [[کفر]] جهانی و سیطره [[فرهنگ]] مادی بر همه [[جهان]] است. [[استکبار]]، با ظاهری فریبنده، [[مردم]] را، به‌ویژه [[مسلمانان]] را می‌فریبد و با [[قدرت]] مادی و صنعتی و فنی عظیمی که در [[اختیار]] دارد، آنان را به شدت مرعوب خویش می‌سازد، به گونه‌ای که [[مسلمانان]] احساس خودباختگی می‌کنند. [[قدرت]] مادی [[استکبار]]، بیش از آنچه که هست در نظر آنان بزرگ جلوه می‌کند، تا آن‌جا که می‌پندارند [[آب]] و نان آنها به دست اوست»<ref>[[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۹-۲۹۶.</ref>.

::::#با توجه به معنای لغوی [[دجال]] مقصود از آن، نام شخص معینی نباشد؛ بلکه هر کس که با ادعاهای پوچ و بی‌اساس و با [[تمسک]] به انواع اسباب [[حیله‌گری]] و [[نیرنگ]]، در صدد [[فریب]] [[مردم]] باشد، [[دجال]] است. بر این اساس، دجّال‌ها متعدد خواهند بود. وجود روایاتی که در آن، سخن از دجّال‌های متعدد رفته است، این احتمال را تقویت می‌کند. مانند: این [[حدیث]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} که فرمود: "پیش از [[خروج دجال]]، بیش از هفتاد [[دجال]]، [[خروج]] خواهد کرد"<ref>کنز العمال، ج ۱۴، ص۲۰۰.</ref>. با توجه به این احتمال، قضیه [[دجال]]، نشانه این است که در آستانه [[انقلاب]] [[امام مهدی]]{{ع}} افراد [[فریب]] کار و [[حیله‌گری]]، برای نگهداشتن [[فرهنگ]] و [[نظام]] جاهلی، همه تلاش خود را به کار می‌گیرند و با تزویر و [[حیله‌گری]]، [[مردم]] را از اصالت و تحقق [[انقلاب جهانی]] [[منجی]]، دلسرد یا مردّد می‌کنند. این که در همین [[روایات]] تأکید شده است: "هر [[پیامبری]]، [[امت]] خویش را از خطر [[دجال]] بر حذر داشته است"؛ خود تأییدی دیگر بر همین احتمال است که مقصود از [[دجال]]، هر شخص حیله‌گر و [[دروغگویی]] است که پیش از [[خروج]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در صدد [[فریب]] [[مردم]] است.

::::#[[دجال]]، کنایه از [[کفر]] جهانی و سیطره [[فرهنگ]] مادی بر همه [[جهان]] باشد. [[استکبار]]، با ظاهری فریبنده و با [[قدرت]] مادی و صنعتی و فنی عظیمی‌ که در [[اختیار]] دارد، سعی می‌کند [[مردم]] را [[فریب]] دهد و مرعوب [[قدرت]] و [[ظاهر]] فریبنده خود کند. بر این اساس، این که [[پیامبران]]، امت‌های خود را از [[فتنه]] [[دجال]] بیم داده‌اند.<ref>{{متن حدیث|" مَا بَعَثَ‏ اللَّهُ‏ نَبِيّاً إِلَّا وَ قَدْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ‏ الدَّجَّالَ‏"}}؛ هیچ پیامبری مبعوث نشد، مگر آن که قومش را از فتنه [[دجال]] بر حذر داشت؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۹۷</ref> به این معنا است که آنان را از افتادن به دام مادیت و ورطه [[حاکمیت]] [[طاغوت]] و [[استکبار]] جهانی برحذر داشته‌اند؛ پس احتمال می‌رود، منظور از [[دجال]] _ با آن شرایط و اوصافی که در این [[روایات]] برای او شمرده شده است _ همان [[استکبار]] جهانی باشد. در اوصاف [[دجال]] گفته شده: "کوهی از طعام و شهری از [[آب]]، همراه دارد". این، کنایه از امکانات عظیم و گسترده‌ای است که [[استکبار]] در [[اختیار]] دارد.<ref>برای آگاهی بیشتر ر.ک: چشم به راه مهدی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی‌قم، جمعی از نویسندگان، ص ۲۸۹ و [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]].</ref>»<ref>[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۱، ص ۲۱۴-۲۱۷.</ref>.