بنی امیه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

فرزندان امیه به دو گروه "اعیاص" و "عنابس" تقسیم شدند. [[عاص]] ([[عاصی]])، [[ابوالعاص]] (ابوالعاصی)، عیص (عیصی) و ابوالعیص از این رو که در نامشان شباهت وجود دارد به اعیاص شهرت یافتند. [[مروان بن حکم]] و فرزندانش ([[آل مروان]]) که از سال ۶۴ تا ۱۳۲ [[هجری]] به [[حکومت]] پرداختند از اعیاص بودند<ref>النسب، ص ۱۹۹؛ تاج العروس، ج ۴، ص ۱۹۵، «عماس»؛، ص ۴۱۱، «عیص».</ref>. بنا به [[نقل]] [[ابن‌‌قتیبه]]، از اعیاص تنها عیص بود که از خود نسلی بر جای نگذاشت<ref>المعارف ص ۷۴.</ref>؛ اما [[ابن حزم]] عُویص را نیز از اعیاص دانسته، وی را بی‌‌نسل می‌‌داند<ref>جمهرة انساب العرب، ص ۷۸.</ref>. عنابس دسته دیگری از [[فرزندان امیه]] بودند که به جهت [[مقاومت]] در [[نبرد]] [[عکاظ]] به عَنْبَسَه (شیر) [[تشبیه]] و مشهور شدند<ref>تاریخ المدینه، ج ۱، ص ۲۳۲؛ العقد الفرید، ج ۳، ص ۳۱۶؛ الکامل، ج ۱، ص ۵۹۴.</ref>. [[حرب]] ([[پدر]] [[ابو سفیان]] مشهور)، ابوحرب، [[سفیان]]، [[ابوسفیان]] (غیر معروف)<ref>المنمق، ص ۱۴۰؛ جمهرة النسب،، ص ۳۸؛ عقد الفرید ج ۳، ۳۱۶؛ معجم قبائل العرب، ج ۱، ص ۴۲، ۴۳.</ref>، [[عمرو]] و ابوعمرو<ref>النسب، ص ۱۹۹؛ جمهرة انساب العرب، ص ۷۸؛ تاج العروس، ج ۸، ص ۳۷۸، «عموس».</ref> از عنابس هستند. برخی [[عنبسه]] را نیز از عنابس دانسته‌‌اند؛ اما برخی دیگر وی را همان ابوسفیان می‌‌دانند<ref> جمهرة النسب،، ص ۳۸؛ المنمق، ص ۱۴۰.</ref>.

به موجب گزارش [[ابن خلدون]] جمعیت بنی امیه در آن دوره بر بنی‌‌هاشم فزونی داشته است<ref>تاریخ ابن خلدون، ج ۳، ص ۲. </ref>. در درگیری‌ها و [[اختلافات]] میان بنی‌‌امیه و بنی‌‌هاشم که هر دو از شاخه‌‌های بنی‌‌عبد مناف بودند، شاخه [[بنی نوفل بن عبد مناف]] در کنار [[بنی امیه]]<ref>تاریخ طبری، ج ۲، ص ۲۴۷ ـ ۲۴۹. </ref> و شاخه بنی مطلب بن عبد مناف در کنار بنی‌‌هاشم قرار گرفتند، چنان که در [[محاصره اقتصادی]] [[قریش]] اینان در کنار هم بودند <ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۳۱؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۷۹، ۹۸. </ref> به رغم این همه گاه پیوندهایی نیز بین بنی‌‌امیه و بنی‌‌هاشم برقرار می‌‌شد، چنان که [[ابولهب]] [[عموی پیامبر]]{{صل}} با [[ام جمیل]] ([[حمالة الحطب]]) [[خواهر]] [[ابوسفیان]] [[ازدواج]] کرده بود.<ref> السیرة النبویه، ج ۱، ص ۳۵۴ ـ ۳۵۵؛ الطبقات، ج ۸، ص ۴۰ ـ ۴۱؛ النزاع والتخاصم، ص ۵۸. </ref>. نیز [[دختر پیامبر]]، [[زینب]] با [[ابوالعاص بن ربیع]] عبشمی [[پیمان]] [[زناشویی]] داشت<ref>السیرة‌‌النبویه، ج ۲، ص ۶۵۱؛ الطبقات، ج ۱، ص‌‌۲۳۸. </ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

در [[غزوه بدر]] (سال دوم) که در غیاب ابوسفیان رخ داد، شمار قابل توجهی از بنی عبد شمس و [[بنی امیه]] و همپیمانانشان حضور داشتند <ref>الآحاد والمثانی، ج ۱، ص ۲۶۲.</ref>. از کشته شدگان بنی‌‌امیه در این [[نبرد]] می‌‌توان به [[حنظلة ‌‌بن ابی سفیان]]<ref>السیرة‌‌النبویه، ج ۳، ص ۱۲۳؛ الارشاد، ج ۱، ص ۶۹؛ بحارالانوار، ج ۱۹، ص ۳۶۱.</ref> و [[عقبة بن ابی معیط]]<ref> النزاع والتخاصم، ص ۴۲.</ref> و از کشتگان عبشمی‌ها به [[عتبة بن ربیعه]] و برادرش [[شیبه]]، پسرش [[ولید]] (اینان در آغاز نبرد در [[جنگ]] تن به تن کشته شدند) و نیز [[عاص]] و [[عبیده]] [[پسران]] [[سعید بن عاص]] <ref>تاریخ دمشق، ج ۶، ص ۱۲۹؛ شرح نهج البلاغه، ج ۱۵، ص ۱۹۹.</ref> اشاره کرد؛ همچنین از این دو مجموعه، ۱۲‌‌تن [[اسیر]] شدند<ref>سبل الهدی، ج ۴، ص ۷۸.</ref> [[عمرو]] فرزند [[ابوسفیان]]<ref> اسدالغابه، ج ۲، ص ۴۶۵؛ شرح نهج البلاغه، ج ۱۴، ص ۲۰۰.</ref> و [[حارث بن ابی وجزه]]<ref>السیرة النبویه، ج ۳، ص ۴.</ref> هر دو از بنی‌‌امیه و [[ابوالعاص بن ربیع عبشمی]] داماد [[رسول خدا]]<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص ۶۵۳.</ref> از جمله [[اسیران]] بودند. [[ابن هشام]] اسرای همپیمان ایشان را ۷ تن ذکر کرده است<ref>السیرة النبویه، ج ۳، ص ۴.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

[[منابع اسلامی]] سخنانی از پیامبر{{صل}} درباره بنی‌‌امیه [[نقل]] کرده‌‌اند؛ از جمله آنکه آن [[حضرت]] فرمود: "وای بر بنی‌‌امیه"<ref>{{متن حدیث|وَيْلٌ لِبَنِي اُمَيَّةَ }}؛ اسد الغابه، ج ۲،ص ۴۶؛ تاریخ المدینه، ج ۲، ص ۶۰۰؛ ینابیع الموده، ج ۲، ص ۸۴؛ الاصابه، ج ۲، ص ۱۰۴.</ref>. نیز بنا به [[نقلی]] [[رسول خدا]] آنان را از بدترین و شرورترین [[قبایل عرب]]<ref>سبل الهدی ج ۱۰، ص ۱۲۳؛ ینابیع الموده، ج ۲، ص ۷۶؛ النصائح الکافیه، ص ۱۳۹.</ref> و دشمن‌‌ترین آنان نسبت به [[بنی هاشم]] معرفی کرد<ref>المستدرک، ج ۴، ص ۴۸۷؛ ینابیع الموده، ج ۲، ص ۴۶۹؛ سبل الهدی، ج ۱۰، ص ۱۵۲.</ref>. مشخص نیست [[نقل]] قول‌های یاد شده به چه دوره‌‌ای باز می‌‌گردد. چنانچه به پیش از [[پذیرش اسلام]] ایشان مربوط باشد، حکایت از [[دشمنی]] پیشین آنان با [[پیامبر]] دارد. شاید ناظر به وضعیت آنها پس از [[اسلام]] آوردنشان نباشد، به ویژه آنکه این چنین سخنانی برخلاف [[رفتار پیامبر]] با بنی‌‌امیه پس از [[فتح مکه]] است و می‌‌توانست بر دشمنی ایشان بیفزاید. احتمال آن نیز وجود دارد که این سخنان، [[پیشگویی]] پیامبرانه باشد و از اقدام‌های بعدی ایشان پرده بردارد، چنان که بیشتر [[محدثان]] و مورخان به این سخن رسول خدا اشاره دارند که فرمود: "هرگاه [[فرزندان]] [[ابو العاص]] (یا بنی‌‌امیه) به تعداد ۳۰ یا ۴۰ تن برسند، سرزمین‌های [[خدا]] را چون مِلْک شخصی زیر [[فرمان]] و [[بندگان خدا]] را چاکران و [[دین خدا]] را به دغل بازی خواهند گرفت».<ref>المستدرک، ج ۴، ص ۴۸۰؛ المعجم الصغیر، ج ۲، ص ۱۳۵؛ بحارالانوار، ج ۱۸، ص ۱۲۶.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

برخلاف [[معاویه]] که در ماجرای محاصره عثمان هیچ [[اقدام]] مؤثری در حمایت از وی نکرد،<ref>الجمل، ص ۷۳.</ref> [[امویان]] ساکن در [[مدینه]] از عثمان حمایت کردند و با طولانی شدن محاصره، امویان [[تصمیم]] گرفتند عثمان را شبانه به [[مکه]] بفرستند؛ اما نقشه آنان با [[آگاهی]] قیام کنندگان خنثا شد.<ref> الجمل، ۷۵.</ref> امویان مدینه پس از [[قتل عثمان]]، از [[ترس]] به [[ام حبیبه دختر ابوسفیان]] و [[همسر رسول خدا]] [[پناه]] برده، نزد او پنهان شدند <ref> الغدیر، ج ۹، ص ۱۹۸.</ref> و پس از آن به [[شام]]<ref>تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ص ۱۵۱؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۶۹۸.</ref> یا [[مکه]] گریختند <ref>تاریخ طبری، ج ۲، ص ۷۰۰؛ تجارب الامم، ج ۱، ص ۴۶۹.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

با [[سقوط]] [[حکومت اموی]]، کسان بسیاری از [[بنی امیه]] به دست عباسیان کشته شدند <ref>الامامة والسیاسه، ج ۲، ص ۱۶۶ ـ ۱۶۸؛ المحبر، ۴۸۵؛ الاغانی، ج ۴، ص ۳۴۳ ـ ۳۵۱.</ref> و یکی از [[امویان]] به [[اندلس]] که حدود ۳۰ سال قبل [[فتح]] شده بود گریخت و در آنجا [[حکومتی]] تأسیس کرد که به حکومت امویان اندلس [[شهرت]] یافت و حدود سه قرن دوام آورد <ref>التنبیه والاشراف، ص ۲۸۵.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

#در [[روایت]] [[ابوحمزه ثمالی]] از [[امام باقر]]{{ع}} درباره [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِكَ مَا عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ}}<ref>«و بر آنانکه پس از ستم دیدن داد ستانند ایرادی نیست» سوره شوری، آیه ۴۱.</ref> آمده است که: من از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم که می‌‌گفت: مقصود از این [[آیه]]، یعنی کسانی که بعد از [[مظلومیّت]] [[انتقام]] می‌‌گیرند، [[حضرت قائم]]{{ع}} و [[اصحاب]] آن حضرت‌اند که بر آنان به سبب انتقامی که از ظالمانشان می‌‌گیرند [[کیفری]] نیست و [[قائم]]{{ع}} هنگامی که [[قیام]] می‌‌کند از [[بنی امیه]] و [[تکذیب]] کنندگان [[دین]] و ناصبیان، آنان که با [[امیرمؤمنان]]، [[علی]]{{ع}} [[دشمنی]] کردند انتقام خواهد گرفت.<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸۲؛ نورالثقلین، ج ۴، ص ۵۸۵؛ البرهان، ج ۴، ص ۸۲۹.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

* [[پرونده:000057.jpg|22px]] [[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۶''']]