←شرایط وجوب جهاد ابتدایی
| خط ۱۷۱: | خط ۱۷۱: | ||
===شرایط [[وجوب]] [[جهاد ابتدایی]]=== | ===شرایط [[وجوب]] [[جهاد ابتدایی]]=== | ||
[[واجب]] شدن جهاد ابتدایی به شرایط خاصی وابسته است و کسانی که یکی از این شرایط را نداشته باشند از شرکت کردن در جهاد معاف‌اند. عمده‌ترین این شرایط عبارت‌اند از: | [[واجب]] شدن جهاد ابتدایی به شرایط خاصی وابسته است و کسانی که یکی از این شرایط را نداشته باشند از شرکت کردن در جهاد معاف‌اند. عمده‌ترین این شرایط عبارت‌اند از: | ||
''' | #'''[[اسلام]]:''' بسیاری از [[فقها]] یکی از شرایط [[وجوب جهاد]] را [[مسلمان]] بودن دانسته‌اند. <ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۸۹۹؛ الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱.</ref> از جمله مستندات آنها، آیاتی است که در آنها «[[مؤمنان]]» به جهاد [[مأمور]] شده‌اند؛<ref>الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱.</ref> مانند {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! با کافرانی که نزدیک شمایند جنگ کنید و باید در شما صلابت بیابند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره توبه، آیه ۱۲۳.</ref> در برابر، بیشتر [[فقهای شیعه]]، اسلام را شرط ندانسته و [[کافران]] را نیز به [[احکام اسلام]] از جمله جهاد [[مکلف]] دانسته‌اند. <ref>تحریر الاحکام، ج ۲، ص۱۳۱؛ تذکرة الفقهاء، ج ۹، ص۱۲.</ref> | ||
#'''[[بلوغ]] و [[عقل]]:''' دو شرط مهم دیگر وجوب، بلوغ و عقل‌اند،<ref>تحریر الاحکام، ج ۲، ص۱۳۰؛ الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱؛ سلسلة الینابیع، ج ۹، ص۲۷۳.</ref> از این‌رو اطفال و دیوانگان به جهاد مکلف نیستند. این دو شرط افزون بر [[ادله]] عام ثبوت [[تکلیف]]، از آیه {{متن قرآن|سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}}<ref>«هنگامی که نزد ایشان باز گردید برای شما به خداوند سوگند خواهند خورد که دست از سر آنان بدارید؛ بنابراین از آنان رو بگردانید که پلیدند و به کیفر آنچه انجام می‌دادند جایگاهشان دوزخ است» سوره توبه، آیه ۹۵.</ref> که {{متن قرآن|الضُّعَفَاءِ}} را از جهاد معاف دانسته استفاده می‌شوند: {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.</ref>؛ زیرا طفل، [[ضعف]] بدنی و دیوانه، ضعف [[عقلی]] دارد. <ref>الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱؛ التحفة السنیه، ص۱۹۸.</ref> [[احادیث]] هم بر شرط بودن [[بلوغ]] و [[عقل]] دلالت دارند. <ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۸۹۹؛ سلسلة الینابیع، ج ۹، ص۷۸.</ref> | #'''[[بلوغ]] و [[عقل]]:''' دو شرط مهم دیگر وجوب، بلوغ و عقل‌اند،<ref>تحریر الاحکام، ج ۲، ص۱۳۰؛ الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱؛ سلسلة الینابیع، ج ۹، ص۲۷۳.</ref> از این‌رو اطفال و دیوانگان به جهاد مکلف نیستند. این دو شرط افزون بر [[ادله]] عام ثبوت [[تکلیف]]، از آیه {{متن قرآن|سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}}<ref>«هنگامی که نزد ایشان باز گردید برای شما به خداوند سوگند خواهند خورد که دست از سر آنان بدارید؛ بنابراین از آنان رو بگردانید که پلیدند و به کیفر آنچه انجام می‌دادند جایگاهشان دوزخ است» سوره توبه، آیه ۹۵.</ref> که {{متن قرآن|الضُّعَفَاءِ}} را از جهاد معاف دانسته استفاده می‌شوند: {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.</ref>؛ زیرا طفل، [[ضعف]] بدنی و دیوانه، ضعف [[عقلی]] دارد. <ref>الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱؛ التحفة السنیه، ص۱۹۸.</ref> [[احادیث]] هم بر شرط بودن [[بلوغ]] و [[عقل]] دلالت دارند. <ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۸۹۹؛ سلسلة الینابیع، ج ۹، ص۷۸.</ref> | ||
#'''[[حریت]]:''' بر این اساس [[جهاد]] از بردگان ساقط است. <ref>تحریرالاحکام، ج ۲، ص۱۳۱؛ مختلف الشیعه، ج ۴، ص۳۸۳؛ المغنی، ج ۱۰، ص۳۶۶.</ref> برخی از جمله مستندات این شرط را آیاتی دانسته‌اند که [[مؤمنان]] را به [[جهاد با جان]] و [[مال]] [[فرمان]] داده است؛ مانند {{متن قرآن|تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«به خدا و پیامبرش ایمان آورید و در راه خداوند با مال و جان خویش جهاد کنید، این برای شما بهتر است اگر بدانید» سوره صف، آیه ۱۱.</ref>؛ زیرا برده نه مالک [[جان]] خود است، نه [[مالی]] دارد که با آن جهاد کند. <ref>الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱.</ref> برخی این شرط را از [[آیه]] {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.</ref> که جهاد را از عهده [[فقرا]] ساقط دانسته، استفاده کرده‌اند <ref>مختلف الشیعه، ج ۴، ص۳۸۳؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۵؛ سلسلة الینابیع، ج ۹، ص۷۸.</ref> برخی نیز شرط حریت را لازم ندانسته‌اند. <ref>مختلف الشیعه، ج ۴، ص۳۸۴؛ منهاج الصالحین، ج ۱، ص۳۶۲.</ref> | #'''[[حریت]]:''' بر این اساس [[جهاد]] از بردگان ساقط است. <ref>تحریرالاحکام، ج ۲، ص۱۳۱؛ مختلف الشیعه، ج ۴، ص۳۸۳؛ المغنی، ج ۱۰، ص۳۶۶.</ref> برخی از جمله مستندات این شرط را آیاتی دانسته‌اند که [[مؤمنان]] را به [[جهاد با جان]] و [[مال]] [[فرمان]] داده است؛ مانند {{متن قرآن|تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«به خدا و پیامبرش ایمان آورید و در راه خداوند با مال و جان خویش جهاد کنید، این برای شما بهتر است اگر بدانید» سوره صف، آیه ۱۱.</ref>؛ زیرا برده نه مالک [[جان]] خود است، نه [[مالی]] دارد که با آن جهاد کند. <ref>الاقناع، ج ۲، ص۲۱۱.</ref> برخی این شرط را از [[آیه]] {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.</ref> که جهاد را از عهده [[فقرا]] ساقط دانسته، استفاده کرده‌اند <ref>مختلف الشیعه، ج ۴، ص۳۸۳؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۵؛ سلسلة الینابیع، ج ۹، ص۷۸.</ref> برخی نیز شرط حریت را لازم ندانسته‌اند. <ref>مختلف الشیعه، ج ۴، ص۳۸۴؛ منهاج الصالحین، ج ۱، ص۳۶۲.</ref> | ||