←دربارهٔ کتاب
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== دربارهٔ کتاب == | == دربارهٔ کتاب == | ||
یکی از [[آثار تفسیری | یکی از [[آثار تفسیری شیعه]] در عصر [[غیبت صغرا]] کتاب التفسیر تألیف [[علی بن ابراهیم قمی]]، یکی از [[دانشمندان]] شیعۀ آن عصر است<ref>برای آشنایی بیشتر با مؤلف ر.ک: همین کتاب، ص۴۵۷، رقم ۶۱.</ref>. [[نجاشی]] و شیخ هردو در شمار تألیفات علی بن ابراهیم قمی از اثر [[تفسیری]] وی با عنوان کتاب التفسیر یاد کرده و سند خود را به کتاب‌ها و روایت‌های وی از جمله این [[تفسیر]] یادآور شده‌اند<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۲۶۰، رقم ۶۸۰؛ طوسی، الفهرست، ص۸۹، رقم ۳۷۰.</ref>. [[امین الاسلام طبرسی]] و [[سید بن طاووس]] از این تفسیر روایاتی را نقل کرده‌اند<ref>ر.ک: طبرسی، مجمع البیان، تفسیر آیه‌های ۱۲۴ و ۱۲۷ بقره و ۱۲۱ و ۱۲۲ آل عمران و ۳۲ کهف، سید بن طاووس، سعد السعود، ص۱۷۳-۱۷۹، رقم‌های ۹۰-۹۳.</ref> که با اندک تفاوتی در [[تفسیر القمی]] موجود، مذکور است<ref>ر.ک: تفسیر القمی، ج۱، ص۸۶-۸۹ (تفسیر آیه‌های ۱۲۴ و ۱۲۷)، و ص۱۴۳ (تفسیر آیه‌های ۱۲۱ و ۱۲۲ آل عمران).</ref>. | ||
[[فیض کاشانی]] در مقدمۀ [[تفسیر صافی]] به [[نقل روایت]] از این تفسیر خبر داده<ref>ر.ک: فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۷۷.</ref> و در موارد فراوانی از تفسیر خود با عنوان القمی روایت‌های این تفسیر را آورده است<ref>برای دیدن نمونه‌هایی از آن ر.ک: فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۸۲، ۸۵، ۸۷، ۱۰۳، ۱۰۷ و ۱۰۹.</ref>. [[سید هاشم بحرانی]] [[روایات]] این تفسیر را نخست در تفسیر «الهادی» و «ضیاء النادی» که در سال ۱۰۷۷ ه. ق از تألیف آن [[فراغت]] یافته<ref>ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲۵، ص۱۵۵، رقم ۲۵.</ref> و سپس در «البرهان فی تفسیر القرآن» آورده<ref>وی در صدر مصادر البرهان، تفسیر علی بن ابراهیم را ذکر کرده و فرموده است: آنچه در این کتاب از علی بن ابراهیم نقل کرده‌ام، از این تفسیر است (ر.ک: بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۷۵).</ref> و در مقدمه الهادی گفته است: در این کتاب اگر در [[تفسیر آیه]] به روایتی دست نیابم، به آنچه شیخ [[فقیه]] [[ابوالحسن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]] در [[تفسیر]] مشهورش ذکر کرده، اکتفا می‌کنم<ref>ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲۵، ص۱۵۵، رقم ۲۵.</ref> و نظیر این سخن را در مقدمۀ [[البرهان]] نیز یادآور شده است<ref>ر.ک: بحرانی، البرهان، ج۱، ص۱۱.</ref>. [[علامه مجلسی]] در مصادر [[بحار الانوار]] از این تفسیر با عنوان کتاب التفسیر للشیخ الجلیل الثقة [[علی بن ابراهیم بن هاشم القمی]] یاد کرده<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۱، ص۸.</ref> و در توثیق مصادر فرموده است: کتاب تفسیر [[علی بن ابراهیم]] از کتاب‌های معروف است و [[طبرسی]] و غیر او از آن [[روایت]] کرده‌اند <ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۱، ص۲۷.</ref>. | [[فیض کاشانی]] در مقدمۀ [[تفسیر صافی]] به [[نقل روایت]] از این تفسیر خبر داده<ref>ر.ک: فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۷۷.</ref> و در موارد فراوانی از تفسیر خود با عنوان القمی روایت‌های این تفسیر را آورده است<ref>برای دیدن نمونه‌هایی از آن ر.ک: فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۸۲، ۸۵، ۸۷، ۱۰۳، ۱۰۷ و ۱۰۹.</ref>. [[سید هاشم بحرانی]] [[روایات]] این تفسیر را نخست در تفسیر «الهادی» و «ضیاء النادی» که در سال ۱۰۷۷ ه. ق از تألیف آن [[فراغت]] یافته<ref>ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲۵، ص۱۵۵، رقم ۲۵.</ref> و سپس در «البرهان فی تفسیر القرآن» آورده<ref>وی در صدر مصادر البرهان، تفسیر علی بن ابراهیم را ذکر کرده و فرموده است: آنچه در این کتاب از علی بن ابراهیم نقل کرده‌ام، از این تفسیر است (ر.ک: بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۷۵).</ref> و در مقدمه الهادی گفته است: در این کتاب اگر در [[تفسیر آیه]] به روایتی دست نیابم، به آنچه شیخ [[فقیه]] [[ابوالحسن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]] در [[تفسیر]] مشهورش ذکر کرده، اکتفا می‌کنم<ref>ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲۵، ص۱۵۵، رقم ۲۵.</ref> و نظیر این سخن را در مقدمۀ [[البرهان]] نیز یادآور شده است<ref>ر.ک: بحرانی، البرهان، ج۱، ص۱۱.</ref>. [[علامه مجلسی]] در مصادر [[بحار الانوار]] از این تفسیر با عنوان کتاب التفسیر للشیخ الجلیل الثقة [[علی بن ابراهیم بن هاشم القمی]] یاد کرده<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۱، ص۸.</ref> و در توثیق مصادر فرموده است: کتاب تفسیر [[علی بن ابراهیم]] از کتاب‌های معروف است و [[طبرسی]] و غیر او از آن [[روایت]] کرده‌اند <ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۱، ص۲۷.</ref>. | ||