بنی‌تمیم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بررسی شاخه‌های [[تمیم]]، نشان می‌دهد که در سدۀ شش میلادی و مقارن با [[ظهور اسلام]]، این [[قبیله]] در سرتاسر شبه‌جزیره منتشر، و با [[قبایل]] مشهور دیگر همچون «اسد»، «غطفان» و «تغلب» [[همسایه]] بوده است.<ref>نک: جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۴، ص۵۲۷.</ref> [[سرزمین]] اصلی و خاستگاه قبیلۀ تمیم جزیرة‌العرب بود.

الف. [[مذهب]]

با توجه به از هم گسیختگی قبیلۀ تمیم، نشانی از [[وحدت]] [[دینی]] نیز در [[دورۀ جاهلی]] در میان ایشان دیده نمی‌شد و [[دین]] آنها، بیشتر [[تابعی]] از شرایط منطقۀ مسکونی آنان بود. وسعت و پراکندگی مناطق سکونت [[قبیله]] تمیم و مجاورت آنان با [[پیروان ادیان]] گوناگون در این مناطق، تنوع دینی را میان آنها باعث شد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۵۵.</ref> چندان که [[بت‌پرستی]]، دینی رایج میان آنها به شمار می‌‌رفت و گروههایی از آنان همراه با [[قبایل]] [[ضبه]] و [[تیم]] و عکل و أد [[بت]] "شُمْس" را [[معبود]] خود قرار داده بودند.<ref>ابن حبیب، المحبر، ص۳۱۶؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۹۳ـ۴۹۴.</ref> این بت که تیره بنی [[اسید]] بن [[عمرو]] بن تمیم عهده دار تولیت آن بودند، با [[ظهور اسلام]] به دستور [[نبی مکرم اسلام]]{{صل}} و به دست یکی از [[تمیمیان]] به نام [[هند بن ابی‌هاله]] نابود شد.<ref>ابن حبیب، المحبر، ص۳۱۶؛ حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۳۶۲.</ref> "رُضَی"،<ref>ابن حبیب، المحبر، ص۳۱۶؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۹۳ـ۴۹۴.</ref> "تیم" و "الدّبران"<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۱۳۲.</ref> را هم از دیگر بتان [[بنی تمیم]] گفته‌اند. ضمن این که کاربرد واژه‌های [[لات]] و [[منات]] و عُزّی در ترکیب نام افراد و نیز در [[سوگندها]]، از رواج [[پرستش]] این سه بت در میان بنی تمیم حکایت دارد. <ref>.عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور،ص۹۰-۹۱؛ د. اسلام، چاپ اول، ذیل مقاله «تمیم».</ref> علاوه بر آن، برخی از ایشان نیز، به پرستش [[رب]] النوع‌هایی مانند [[خورشید]] و ستاره‌ها<ref>ابن حبیب، المحبر، ص۳۱۶؛ جواد علی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۸، ص۱۱۹. </ref> روی آورده بودند. [[دین زرتشت]] و [[مسیحیت]] نیز با توجه اقامت برخی از تیره‌های بنی تمیم در [[حیره]] و همجواری و مناسبات ایشان با [[ایران]] و قبایلی مانند [[تغلب]] و بکربن [[وائل]]، در میان [[مردمان]] این قبیله پیروانی داشت.<ref>.عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور،ص۹۲-۹۳؛ جواد علی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۸، ص۱۱۹ </ref> چندان که گفته‌اند برخی از بزرگان و مشاهیر [[تمیم]] چون زُرارة بن عُدُس و پسرانش -[[حاجب]] و [[لقیط]]- و دیگران به [[دین]] [[مجوس]] [[گرایش]] داشتند.<ref>رجوع کنید به ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۱، ص۵۸۷.</ref> بنا به [[روایت]] مؤلف "[[تذکره]] حمدونیه"، در [[وصیت]] [[حارث]] بن کعب به فرزندانش تصریح شده که او همراه تمیم بن مُرّ و اسدبن [[خزیمه]] بر دین [[عیسی]]{{ع}} باقی مانده بودند.<ref>به نقل از شیخو، النصرانیة و آدابها بین عرب الجاهلیه، قسم ۱، ص۱۲۶.</ref> بر فرض [[صحت]] این دعوی، [[تمیمیان]] باید بر اساس قاعدة [[پیروی]] [[مردمان]] از دین [[ملوک]] خود، به این [[آیین]] در آمده باشند. در [[تاریخ]] [[یعقوبی]] نیز تصریح شده که بنی [[امرؤالقیس]] بن زید مناة -شاخه ای از تمیمی ها- به دین [[مسیح]]{{ع}} گرویدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۱، ص۲۵۷.</ref> زِبرقان بن [[بدر]] -از سرانِ [[وفد]] تمیمیان در [[عام الوفود]]-، در قصیده ای مفآخرت آمیز از پیشینه [[آیین مسیحیت]] در این [[قوم]] خبر داده و با اشاره به [[نصب]] "بیع (= [[کلیساها]])" در [[بیت]]: «نحنُ الکرام فلاحیٌّ یُعادلُنا منّا الملوکُ و فینا تُنصَب البِیَعُ؛ ما از بزرگانیم و هیچ [[قبیله]] ای با ما [[برابری]] نمی‌کند، [[پادشاهان]] از مایند و کلیساها در قبیلة ماست». آشکارا از پیشینة گرایش تمیمیان به [[مسیحیت]] حکایت می‌‌کند.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج ۳، ص۱۱۶؛ د. اسلام، چاپ اول، ذیل مقاله «تمیم».</ref> [[آیین یهود]] نیز در میان [[بنی تمیم]] پیروانی داشت، چنانکه محمدبن مسلم زُهری از یکی از [[احبار]] بنی تمیم[[سخن]] گفته که در وادی تیماء، [[ابوطالب]] را از به همراه بردن برادرزاده‌اش محمد{{صل}} به [[شام]] بر [[حذر]] داشته است.<ref>زُهری، المغازی النبویه، ص۴۰.</ref>-<ref>رودگر، قنبرعلی، مقاله "تمیم"، دانشنامه جهان اسلام، ج۸.</ref>  

  باید این نکته را نیز در نظر داشت که پس از ساکن شدن [[قبایل]] بزرگی همچون [[ازد]] در شهرهایی چون کوفه و بصره، [[تعصبات]] شهری تا حدی جای تعصبات قبیلگی را گرفت، چنان‌که [[احنف بن قیس]] -بزرگ [[تمیمیان]] بصره- در [[منازعه]] اَزْد و [[تمیم]] در بصره به [[صراحت]] اَزْد بصره را از تمیم کوفه و اَزْد کوفه را از تمیم [[شام]] والاتر برشمرد<ref>جاحظ، البیان و التبیین، ج ۲، ص۱۳۵.</ref> و در برخی رویدادها، افراد یک [[قبیله]] در دو [[شهر کوفه]] و بصره در برابر هم ایستادند، چنان‌که در جریان [[پیکار]] [[جمل]] در دورۀ [[خلافت امیرالمؤمنین]] علی{{ع}} دسته‌ای از تمیم کوفه در [[سپاه]] آن [[حضرت]] بودند و شماری در سپاه [[مخالفان]] و بخش بزرگ‌تری نیز با [[رأی]] احنف بن قیس که اینک بزرگ تمیم بصره شمرده می‌شد، قصد کردند که از [[نبرد]] کناره گیرند.<ref>مفید، الجمل، ص۲۹۵-۲۹۶، ۳۲۱، ۳۲۴، ۳۵۲- ۳۵۳.</ref> شماری از تمیمی‌ها نیز با [[سروری]] [[جاریة بن قدامه]] که در شمار [[یاران امام علی]]{{ع}} بود، در [[نبرد جمل]] و [[صفین]] حضور یافتند.<ref>نصر بن مزاحم، وقعة الصفین، ۲۰۵؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ، ج۱، ص۲۲۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۷.</ref>-<ref>مقاله "تمیم"، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶.</ref>  

از آنجا که تمیمی‌ها با [[فرماندهی]] [[احنف بن قیس]] در [[فتوحات]] [[خراسان]] نقشی گسترده داشتند<ref>ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۲، ص۳۳۷، ۳۴۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۴۰۷ و ۴۱۵.</ref> و این منطقه از لحاظ [[اداری]] تابع [[بصره]] بود، [[منازعات]] [[قبیله]] ای میان [[ازد]] و [[تمیم]] به خراسان نیز راه یافت و به [[نبرد]] میان مُضَر (تمیم و قیس) و [[یمن]] (ازد و [[ربیعه]]) تبدیل شد. [[اعراب]] [[مضر]] در خراسان -که بیشترشان را [[بنی تمیم]]، به‌ویژه بنوالهُجَیم، بنوالعنبر و بنومازن تشکیل می‌‌دادند- از [[اکثریت]] برخوردار بودند<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج ۷، ص۱۵۷.</ref> و در دوره [[اموی]] در خراسان بسیار فعال بودند؛ چندان که حضورشان در بسیاری از درگیری‌های داخلی در خراسان و نیز در جنگ‌های [[مسلمانان]] با [[اقوام]] ترک در ماوراءالنهر [[حس]] می‌‌شد.<ref>برای نمونه رجوع کنید به طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج ۷، ص۳۰ـ۳۲، ۵۸، ۷۵ـ۷۷، ۸۳، ۱۰۵، ۱۱۵، ۱۲۲ـ۱۲۳، ۱۷۵، ۱۸۲، ۲۲۹.</ref>-<ref>رودگر، قنبرعلی، مقاله "تمیم"، دانشنامه جهان اسلام، ج۸.</ref> این [[نزاع‌ها]] که نخست میان تمیم و ربیعه و اندکی بعد، میان تمیم و ازد در گرفت، از اواخر دورۀ [[معاویه]] تا پایان دورۀ اموی با شدت تمام در مناطق خراسان ادامه یافت. به نظر می‌‌رسد اقدامات برخی از عمال [[حکومتی]] از جمله [[زیاد بن ابیه]] -[[والی]] [[عراق]] در دورۀ معاویه-، در انتقال بسیاری از جنگجویان تمیمی بصره که احتمالاً برای دور کردن عناصر [[نزاع]] از این [[شهر]] صورت گرفت،<ref>صالح احمد علی، التنظیمات الاجتماعیة و الاقتصادیة فی البصرة، ص۳۲.</ref> در شعله ور‌تر شدن [[آتش]] این منازعات بی‌تأثیر نبوده است.<ref>به‌ویژه که در این زمان، بصره در خطر هجوم خوارج قرار داشت و بیشتر رؤسای ایشان از تیره‌های گوناگون تمیم بودند. (صالح احمد علی، التنظیمات الاجتماعیة و الاقتصادیة فی البصرة، ص۴۶- ۴۷).</ref>  

اعلام و [[رجال]] بنی تمیم

از [[قبیله]] [[تمیم]] نیز چونان دیگر [[قبایل]] بزرگ [[عرب]]، بزرگان و شخصیت‌های بارز و ممتاز بسیاری در عرصه‌های مختلف [[علمی]] و [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] -چه در [[جاهلیت]] و چه در [[اسلام]]- برخاستند که از جمله آنان می‌‌توان به نام [[اوس]] بن [[حجر]] تمیمی -مشهورترین شاعر بنی تمیم- در دوره جاهلیت اشاره کرد. از [[اسود]] بن یعْفُر دارمی ندیم [[نعمان بن منذر]]، عَدِی بن زید [[عبادی]]،<ref>ابن قتیبه، الشعر و الشعراء، ج۱، ص۲۱۹ و ۲۴۸؛ عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور، ص۶۶۶، ۶۶۹؛ حرفوش، قبیلة تمیم فی الجاهلیة و الاسلام، ج ۳، ص۶۸۲</ref> عَمرو بن اَهْتَم تمیمی<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۶۶ بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱۱، ص۷۰۳ـ۷۰۵؛ حرفوش، قبیلة تمیم فی الجاهلیة و الاسلام، ج ۳، ص۶۸۲.</ref> نیز، در شمار دیگر شعرای [[بنی تمیم]] در این دوره یاد شده است. از شعرای عصر [[اسلامی]] آنان هم می‌توان از: [[جریر]] بن [[عطیة]] بن [[حذیفه]] خطفی<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۳۲۱.</ref> -که [[گرایش]] [[ضد]] [[شیعی]] او از [[مدح]] [[خلفای اموی]] پیداست-،<ref>شلق، شرح دیوان جریر، ص۷-۸.</ref> هَمّام بن [[غالب بن صعصعه]] مشهور به [[فرزدق]]، روبَة بن عَجّاج از فصیحان برجستة [[عرب]] (متوفی ۱۴۵)، ابوالفوارس [[سعد بن]] [[محمد بن سعد]] مشهور به حَیصَ بَیص، [[خداش]] بن [[بشر]] مشهور به بَعِیث<ref>.بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱۱، ص۱۳۹ و ج۱۲، ص۱۱۵؛ عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور، ص۶۷ـ۶۷۶، ۶۸۷ـ ۶۷۸، ۶۹۰ـ۶۹۲، ۷۲۶ـ ۷۲۸.</ref> و... نام برد. ابوعیاض بن دیهث تمیمی هم از دیگر شعرای [[بنی تمیم]] بود که در [[جاهلیت]] با سرودن اشعاری نام خود را در [[تاریخ]] ماندگار کرد.<ref>مرزبانى، معجم الشعراء، ص۱۴۶.</ref> این [[قوم]] همچنین، خاستگاه عرفاء بزرگی است که در رأس آنان می-توان به نام [[فضیل بن عیاض]] یربوعی، [[عارف]] شهیر [[قرن اول]] و دوم [[هجری]] و ابواسحق [[ابراهیم بن ادهم]] بن [[منصور بن]] [[زید]] بلخی، از عرفا و زهاد نیمه اول سده دوم قمری<ref>امینی هروی، فتوحات شاهی، ج‏۱، ص، ۴۱۶.</ref> اشاره کرد. کما این که در ذکر [[اصحاب]]، [[علماء]] و محدِّثان بنی تمیم و بزرگان آنان در [[فقه]]، [[تاریخ]] [[قضا]]، [[حدیث]]، صرف ونحو، [[عرفان]]، [[خطابه]]، [[کلام]] و [[تفسیر]] نیز نباید از نام چهره‌های ممتازی چون [[اکثم بن صیفی]] از حکمای عرب در جاهلیت،<ref>ابن سعید مغربی، نشوة الطرب، ص۴۲۴.</ref> [[یونس]] بن [[حبیب]] ضبّی -پیشوای نحویان [[بصره]] و از [[مراجع]] ادیبان و نحویان و استادِ سیبویه و کسائی و فرّاء-، خالدبن [[صفوان]] بن عبداللّه تمیمی منقری -از فصحا و خطبای عرب (متوفی ۱۴۰)-، زَبّان بن علاءبن [[عمار]] مازنی -از قرّای سبع و نحوی برجسته (متوفی ۱۵۴)-، نصربن مزاحم مِنقری تمیمی [[کوفی]] -ادیب، اخباری و [[مورخ]] شیعی (متوفی ۲۱۲)-، خلیفة بن خیاط -[[محدّث]] و اخباری و [[نسب]] شناس-، [[یحیی بن اکثم]] بن محمد تمیمی [[مروزی]] (متوفی ۲۴۲) -[[قاضی القضاة]] [[دستگاه خلافت]] [[مأمون]]-، احمدبن [[فرات]] بن خالد ضبّی رازی (متوفی ۲۵۸) -از [[محدّثان]] و [[حافظان]]-، احمدبن [[موسی]] تمیمی (متوفی ۳۲۴) –از قراء معروف [[اسلامی]] که کتاب "القراءات السبع" او اثری پراهمیت است-، محمدبن احمد تمیمی قیروانی (متوفی ۳۳۳) -[[محدّث]]، [[فقیه]] و [[مورخ]] پر اثر-، ابن حِبّان بُستی (متوفی ۳۵۴) –از [[محدّثین]] بنام [[اهل سنت]]-<ref>عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور، ص۱۱۹، ۱۳۵، ۳۰۵ـ ۳۰۶، ۳۰۹، ۳۴۲، ۴۰۳ـ ۴۴۸، ۴۲۰ـ ۴۲۲ و جاهای متعدد.</ref> [[غفلت]] کرد. در همین باب باید از برخی خاندانهای نامبردار آنان، نظیر [[خاندان]] بنی عصرون و خاندان قلانسی یاد کرد که منشأ خدمات [[علمی]] و دیوانی بسیاری شدند.<ref>عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور، ص۴۰۳ـ ۴۴۸.</ref>-<ref>رودگر، قنبرعلی، مقاله "تمیم"، دانشنامه جهان اسلام، ج۸.</ref> همچنین از میان چهره‌های برجسته [[تمیم]] می‌‌توان به نام بسیاری از امرا و [[فرماندهان]] بزرگ این [[قبیله]] همچون [[احنف بن قیس]] -از [[اصحاب]] و فرماندهان[[تمیم]] در [[فتح خراسان]]-،<ref>ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۲، ص۳۳۷ و۳۴۰.</ref> [[خلید بن قرّه یربوعی]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۵، ص۹۳؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۵۱.</ref> -از [[کارگزاران علی]]{{ع}} و [[حکمران]] [[امام]]{{ع}} در [[خراسان]]-،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۴، ص۵۵۸.</ref> منقربن [[عبید]] -نیای [[قیس بن عاصم]] و از رؤسای [[وفد]] [[بنی تمیم]] در [[عام الوفود]] که [[پیامبر]]{{صل}} او را «سیّد [[اهل]] الوَبَر» (آقای چادرنشینان– آقای [[بادیه نشینان]]) خواند-،<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ج ۱، ص۲۳۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱، قسم ۲، ص۴۰.</ref> سَجّاح –از [[مدعیان دروغین]] [[نبوت]]-،<ref>ابوعبید، کتاب النسب، ۲۳۶؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ۲۲۶.</ref> [[یعلی بن امیه]] تمیمی‌- [[کارگزار]] [[خلیفه دوم]]<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج‏۲، ص۱۵۷</ref> و [[عثمان]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۴، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref> در [[صنعا]]-، [[منذر بن ساوی]] بن عبدالله دارمی -[[فرماندار]] [[رسول خدا]]{{صل}} بر [[بحرین]]-،<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۳.</ref> [[حصین بن نمیر]] [[سکونی]] صاحب [[شرطه]] [[عبیدالله بن زیاد]] در [[کوفه]]<ref>.دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۴۰.</ref> و از [[فرماندهان سپاه]] او در [[کربلا]]<ref>.ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۸۹.</ref> و نیز [[فرمانده سپاه]] [[یزید]] در [[حمله]] به [[مکه]] در [[سال ۶۴ هجری]]،<ref>.طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، خامسه ۲، ص۶۷.</ref> وکیع بن [[حسان]] بن ابی الاسود تمیمی -از بزرگان [[تمیم]] در [[خراسان]] و از [[والیان]] خراسان در دوران [[اموی]]-<ref>ولهاوزن، الدولة العربیة و سقوطها، ص۳۵۳.</ref> و... اشاره کرد. ضمن این که مشهورترین چهره این [[قبیله]] در [[جود]] و [[سخاوت]]، هذلول بن کعب [[عنبری]] است که در جود و [[سخا]] با حاتم طایی مقایسه ‌شده است. <ref>ابن سعید مغربی،نشوة الطرب، ص۴۱۹؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۰۸-۲۰۹.</ref> همچنین بواسطه داخل شدن بسیاری از [[تمیمیان]] به [[مذهب خوارج]]، از عبداللّه بن اباض که اباضی‌ها به او منسوب‌اند، عبداللّه بن صَفّار که صُفری‌ها بدو منتسب شده‌اند و بُرَک یا بَرْک بن عبداللّه، ضارب [[معاویه]] در شب نوزدهم [[ماه رمضان]] [[سال ۴۰ هجری]]<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ج ۱، ص۲۳۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱۱، ص۴۴۵.</ref> به عنوان چهره‌های [[برتر]] این [[فرقه]] نام برده شده است. از [[دانشمندان]] متأخرتر تمیم نیز می-توان به اسامی نعمان بن محمد (متوفی ۳۶۳) -معروف به [[قاضی]] نعمان از فقهای [[اسماعیلی مذهب]]-، ابن قلانسی (متوفی ۵۵۵) -[[تاریخ]] نگار و صاحب اثر "ذیل تاریخ [[دمشق]]"-، عبدالکریم [[سمعانی]] (متوفی ۵۶۲) -مشهور به [[محدّث]] [[مشرق]] و صاحب کتاب "الانساب"-، [[احمد بن یحیی]] ضبی (متوفی ۵۹۹) [[مورخ]] شهیر اندلسی و صاحب کتاب "بغیة الملتمس فی تاریخ [[رجال]] [[اهل]] الاندلس"<ref>عبداللّه محمودحسین، قبیلة تمیم عبر العصور، ص۳۰۵ـ ۳۰۶، ۳۰۹، ۳۴۲، ۴۰۳ـ ۴۴۸، ۴۲۰ـ ۴۲۲.</ref> و... اشاره کرد.<ref>رودگر، قنبرعلی، مقاله "تمیم"، دانشنامه جهان اسلام، ج۸.</ref> همچنین از محمد بن تمیم نهشلی از [[اصحاب امام کاظم]]{{ع}}،<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۳۶۵؛ ابن داود حلی، رجال ابن‌داود، ص۱۶۶.</ref> هیثم بن [[عروه]] [[کوفی]] از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}}، <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۴۳۷.</ref> [[غیاث بن ابراهیم]] از [[اصحاب امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{ع}}،<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۳۰۵.</ref> [[دارم بن قبیصه]] دارمی<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۶۲.</ref> و [[عمرو بن مسلم]] و ابونجران از [[یاران امام کاظم]]{{ع}} و پسرش [[عبدالرحمن]] بن ابی‌نجران از [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۲۳۵.</ref> هم، به عنوان بخشی از چهره‌های ممتاز [[شیعی]] این [[قبیله]] نام برده شده است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۲۵، ۶۵،۸۰</ref> ضمن این که از ذکر نام چهره شیعی مشهور [[تمیم]] یعنی [[اصبغ بن نباته حنظلی]]<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۶۹.</ref> -از [[یاران]] ویژه [[امام علی]]{{ع}} و از [[راویان]] بنام [[حدیث]] ایشان-<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۵۷.</ref> نیز نباید [[غفلت]] کرد.

== جوستارهای وابسته ==