واقفیه در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[فقهای شیعه]] [[عقیده واقفه]] را محکوم کرده و قایلان به این [[باور]] را [[ضعیف]] دانسته‌اند؛ ولی نکته مهمی وجود دارد که شماری از آنان مانند [[علی بن ابی حمزه بطائنی]] و دیگران، [[روایات]] زیادی از [[امام صادق]] و [[امام کاظم]] {{ع}} نقل کرده‌اند، بنابراین [[آگاهی]] از موضع [[فقها]] راجع به این دسته روایات مهم است. درباره تعدادی از اینان ذکر شده که روایات آنان قبل از [[وقف]]، قابل [[اعتماد]] است. این مطلب درباره [[ابن ابی حمزه]] نقل شده است<ref>احمد بن زین العابدین علوی عاملی، مناهج الأخیار فی شرح الإستبصار، ج۱، ص۵۸.</ref>؛ البته برخی وی را [[غیرموثق]] می‌دانند. [[شیخ صدوق]] در هنگام نقل روایتی که در آن بطائنی است می‌نویسد: او بطائنی معروف است و او از استوانه‌های اصلی واقفه بود؛ وی ضعیف است<ref>{{عربی|هو البطائنى المعروف و كان من عمد الواقفة ضعيف}}؛ شیخ صدوق، من‎ لایحضره ‎الفقیه، ج۴، ص۴۸۸.</ref>.

صاحب وسایل الشیعه می‌نویسد: اگر [[علما]] به روایتی از واقفه اعتماد کرده‌اند، ممکن است آن را قبل از وقف از وی نقل کرده باشند<ref>{{عربی|كأن يكون سماعه منه قبل عدوله عن الحق و قوله بالوقف}}؛ محمد بن حسن حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۳۰، ص۲۰۴.</ref>. درباره برخی از آنان نیز ذکر شده که در [[حدیث]] [[ثقه]] هستند؛ مانند [[ابن سعید مکاری]] که ذکر شد یا [[سماعة بن مهران]] که روایاتی از امام صادق {{ع}} دارد. [[شیخ طوسی]] او را [[واقفی]] دانسته<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۳۷.</ref>، ولی [[نجاشی]] اشاره به وقف وی نکرده و او را ثقۀ ثقه دانسته است<ref>احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۹۳.</ref>.

برخی نیز [[ملعون]] و غیرموثق معرفی شده‌اند؛ مانند [[محمد بن بشیر]] [[اسدی]] که افزون بر قول به [[امامت]] [[موسی بن جعفر]] {{ع}}، خود را [[نماینده]] [[حضرت]] می‌دانست<ref>حسن بن موسی نوبختی، فرق الشیعه، ص۸۳.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} می‌فرماید: محمد بن بشیر بر امام کاظم {{ع}} [[دروغ]] بست، [[خداوند]] هم گرمی آهن را به او چشاند<ref>شیخ طوسی، إختیار معرفة الرجال، ص۳۰۳.</ref>. او با تردستی آشنا بود<ref>شیخ طوسی، إختیار معرفة الرجال، ص۴۷۷.</ref> و خود را پیرو [[موسی بن جعفر]] {{ع}} می‌دانست که کشته شد<ref>شیخ طوسی، إختیار معرفة الرجال، ص۴۸۰-۴۸۲.</ref>. [[شیخ طوسی]] به تناسب نقل روایتی می‌گوید واقفه قایل به [[حرمت]] گوشت گاومیش بودند<ref>{{متن حدیث| الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ صَالِحِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ مُفَضَّلٍ السَّمَّانِ قَالَ: سَأَلْتُ عَبْداً صَالِحاً {{ع}} عَنْ سَمْنِ الْجَوَامِيسِ فَقَالَ: لَا تَشْتَرِهِ وَ لَا تَبِعْهُ. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ: هَذَا الْخَبَرُ مُوَافِقٌ لِمَذْهَبِ الْوَاقِفَةِ لِأَنَّهُمْ يَعْتَقِدُونَ أَنَّ لَحْمَ الْجَوَامِيسِ حَرَامٌ. فَأَجْرَوُا السَّمْنَ مَجْرَاهُ وَ ذَلِكَ بَاطِلٌ عِنْدَنَا، لَا يُلْتَفَتُ إِلَيْهِ}}؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۷، ص۱۲۸، ش۵۶۱.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۳۱۹.</ref>

== پرسش مستقیم ==

* [[دیدگاه علمای شیعه راجع به واقفیه چه بود؟ (پرسش)]]