←تبیین مکر خدا
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
مفسران درباره مکر الهی متفاوت سخن گفتهاند: برخی به کلی مکر را به دوگونه [[ناپسند]] (مکر ابتدایی) و [[پسندیده]] (مکر [[کیفری]]) قسمت کرده و مکر [[بندگان]] را از آن رو که ابتدایی و برای ضرر رساندن به غیر است ناپسند خوانده و مکر الهی را که کیفری است و در جهت [[عدالت]] است، پسندیده دانستهاند<ref>روح المعانی، ج ۳، ص۱۷۸ ـ ۱۷۹؛ التحقیق، ج ۱۱، ص۱۴۴؛ الفرقان، ج ۳، ص۱۵۵.</ref>. بر این اساس، انتساب مکر به خدا نه تنها [[قبیح]] نیست، بلکه کمال او<ref>التفکر فی الاسماء، ص۴۸۲.</ref> و برخاسته از صفت عدالت وی است<ref>تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص۲۴۲؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص۵۴.</ref>. | مفسران درباره مکر الهی متفاوت سخن گفتهاند: برخی به کلی مکر را به دوگونه [[ناپسند]] (مکر ابتدایی) و [[پسندیده]] (مکر [[کیفری]]) قسمت کرده و مکر [[بندگان]] را از آن رو که ابتدایی و برای ضرر رساندن به غیر است ناپسند خوانده و مکر الهی را که کیفری است و در جهت [[عدالت]] است، پسندیده دانستهاند<ref>روح المعانی، ج ۳، ص۱۷۸ ـ ۱۷۹؛ التحقیق، ج ۱۱، ص۱۴۴؛ الفرقان، ج ۳، ص۱۵۵.</ref>. بر این اساس، انتساب مکر به خدا نه تنها [[قبیح]] نیست، بلکه کمال او<ref>التفکر فی الاسماء، ص۴۸۲.</ref> و برخاسته از صفت عدالت وی است<ref>تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص۲۴۲؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص۵۴.</ref>. | ||
مراد از مکر خدا جزای ناخوشایندی است که وی به [[اهل]] [[مکر]] میدهد،<ref>مجمعالبیان، ج ۶، ص۴۶۲.</ref> چنان که آنها را به بلعیده شدن به کام [[زمین]] یا به [[عذاب]] ناگهانی [[تهدید]] میکند: {{متن قرآن|أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«پس آیا آنان که نیرنگهای زشت باختند ایمنی دارند از اینکه خداوند آنان را به زمین فرو برد یا از جایی که ندانند عذاب به سراغشان آید؟» سوره نحل، آیه ۴۵.</ref> و از خواریشان نزد [[خدا]] و [[گرفتاری]] به عذاب شدید خبر میدهد: {{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغَارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا كَانُوا يَمْكُرُونَ}}<ref>«و هنگامی که نشانهای (از سوی خداوند) نزدشان آید میگویند ما هرگز ایمان نمیآوریم تا به ما نیز همانند آنچه به پیامبران خداوند داده شده است داده شود» سوره انعام، آیه ۱۲۴.</ref>. | مراد از مکر خدا جزای ناخوشایندی است که وی به [[اهل]] [[مکر]] میدهد،<ref>مجمعالبیان، ج ۶، ص۴۶۲.</ref> چنان که آنها را به بلعیده شدن به کام [[زمین]] یا به [[عذاب]] ناگهانی [[تهدید]] میکند: {{متن قرآن|أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«پس آیا آنان که نیرنگهای زشت باختند ایمنی دارند از اینکه خداوند آنان را به زمین فرو برد یا از جایی که ندانند عذاب به سراغشان آید؟» سوره نحل، آیه ۴۵.</ref> و از خواریشان نزد [[خدا]] و [[گرفتاری]] به عذاب شدید خبر میدهد: {{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغَارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا كَانُوا يَمْكُرُونَ}}<ref>«و هنگامی که نشانهای (از سوی خداوند) نزدشان آید میگویند ما هرگز ایمان نمیآوریم تا به ما نیز همانند آنچه به پیامبران خداوند داده شده است داده شود» سوره انعام، آیه ۱۲۴.</ref>. بر اساس [[آیه]] {{متن قرآن|وَقَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعًا يَعْلَمُ مَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَسَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ}}<ref>«و به یقین، کسانی که پیش از ایشان بودند نیرنگ باختهاند امّا تدبیر، همه از آن خداوند است؛ هرچه هر کس انجام دهد میداند و کافران به زودی خواهند دانست که فرجام (نیک) آن سرای از آن کیست» سوره رعد، آیه ۴۲.</ref> [[حقیقت]] و همه مکر از آنِ خداست و مکر دیگران با تسهیل و سببسازی خدا انجام میگیرد؛ ولی آنها میپندارند که خود مکر میکنند<ref>تفسیر سلمی، ج ۱، ص۳۳۸.</ref>. | ||
بر اساس [[آیه]] {{متن قرآن|وَقَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعًا يَعْلَمُ مَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَسَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ}}<ref>«و به یقین، کسانی که پیش از ایشان بودند نیرنگ باختهاند امّا تدبیر، همه از آن خداوند است؛ هرچه هر کس انجام دهد میداند و کافران به زودی خواهند دانست که فرجام (نیک) آن سرای از آن کیست» سوره رعد، آیه ۴۲.</ref> [[حقیقت]] و همه مکر از آنِ خداست و مکر دیگران با تسهیل و سببسازی خدا انجام میگیرد؛ ولی آنها میپندارند که خود مکر میکنند<ref>تفسیر سلمی، ج ۱، ص۳۳۸.</ref>. | |||
برخی نیز مکر را به اسباب مکر معنا کرده و گفتهاند اسباب مکر نزد خداست و مکر هیچ کس به کسی زیان نمیرساند، جز آنکه خدا بخواهد<ref>جامعالبیان، ج ۱۳، ص۱۱۷ ـ ۱۱۸؛ نیز ر. ک: تفسیر ثعلبی، ج ۵، ص۳۰۲.</ref>. برخی [[مکر الهی]] را به امر و [[تدبیر]] وی معنا کرده و گفتهاند: [[خدا]] با بیان [[حجت]] و دلیل برای [[بندگان]]، [[مکر]] [[فریبکاران]] را آشکار ساخته و آن را به خودشان برمیگرداند<ref>مجمعالبیان، ج ۶، ص۴۶۲.</ref> و بعضی معتقدند: خدا مالک [[جزاء]] بر مکر است و نامیدن جزای مکر به مکر از روی نامگذاری [[عقوبت]] به اسم [[گناه]] است<ref>تفسیر ثعالبی، ج ۳، ص۳۷۳؛ تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص۲۳۱؛ تفسیر سمعانی، ج ۳، ص۱۰۱.</ref>.<ref>[[حسین علی یوسفزاده|یوسفزاده، حسین علی]]، [[خیرالماکرین / اسماء و صفات (مقاله)|مقاله «خیرالماکرین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص ۴۵۷- ۴۵۸.</ref> | برخی نیز مکر را به اسباب مکر معنا کرده و گفتهاند اسباب مکر نزد خداست و مکر هیچ کس به کسی زیان نمیرساند، جز آنکه خدا بخواهد<ref>جامعالبیان، ج ۱۳، ص۱۱۷ ـ ۱۱۸؛ نیز ر. ک: تفسیر ثعلبی، ج ۵، ص۳۰۲.</ref>. برخی [[مکر الهی]] را به امر و [[تدبیر]] وی معنا کرده و گفتهاند: [[خدا]] با بیان [[حجت]] و دلیل برای [[بندگان]]، [[مکر]] [[فریبکاران]] را آشکار ساخته و آن را به خودشان برمیگرداند<ref>مجمعالبیان، ج ۶، ص۴۶۲.</ref> و بعضی معتقدند: خدا مالک [[جزاء]] بر مکر است و نامیدن جزای مکر به مکر از روی نامگذاری [[عقوبت]] به اسم [[گناه]] است<ref>تفسیر ثعالبی، ج ۳، ص۳۷۳؛ تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص۲۳۱؛ تفسیر سمعانی، ج ۳، ص۱۰۱.</ref>.<ref>[[حسین علی یوسفزاده|یوسفزاده، حسین علی]]، [[خیرالماکرین / اسماء و صفات (مقاله)|مقاله «خیرالماکرین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص ۴۵۷- ۴۵۸.</ref> |