مقدمه

منظور در این عنوان آیاتی است وظیفه پیامبر را فقط پیام رسانی از طرف خداوند ذکر می‌کند: ﴿مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ[۱]. تأکید بر این عنوان در جهت تعیین قلمرو رسالت پیامبر و تعیین مسئولیت از سویی و عدم اجبار و اکراه بر دین از سوی دیگر است.

  1. ﴿فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۲]* ﴿مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ[۳]
  2. ﴿فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ[۴]
  3. ﴿هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ[۵]
  4. ﴿فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۶] * ﴿فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۷]
  5. ﴿إِنَّ فِي هَذَا لَبَلَاغًا لِقَوْمٍ عَابِدِينَ[۸]
  6. ﴿وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۹]
  7. ﴿وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۱۰]
  8. ﴿إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلَاغُ[۱۱]
  9. ﴿فَإِنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۱۲]

نکات: آیات ابلاغ مردم را متوجه این نکته می‌کند که پیامبر در امر دعوت، فقط پیام رسان از طرف خداوند است و از خودش چیزی نیاورده است؛ اسطوره نیست، و سحر، و جادو هم نمی‌کند، فقط سفیر خداوند است و در راه ارسال پیام تحمل هر سختی را می‌کند، و پیام او روشن و آشکار است و قاعدتا باید پیام رسان و سفیر همان گونه که در عرف دنیا است، مصونیت داشته باشد. ولی مخالفان با این همه تأکید قرآن برپیام رسان بودن پیامبر در مقابل او و یارانش آن چه توانستند انجام دادند و قرآن به پیامبر می‌گوید: تو پیام را برسان و اگر توجه نکردند نگران مباش که حساب آنها با ماست و روزی به آن رسیدگی خواهیم نمود: ﴿فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ[۱۳][۱۴].

منابع

پانویس

  1. «بر پیامبر جز پیام رسانی نیست و خداوند آنچه را آشکار می‌دارید و آنچه را نهان می‌کنید می‌داند» سوره مائده، آیه ۹۹.
  2. «و از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید و (از بدی) بپرهیزید؛ بنابراین اگر رو بگردانید بدانید که تنها پیام‌رسانی روشن بر عهده فرستاده ماست» سوره مائده، آیه ۹۲.
  3. «بر پیامبر جز پیام رسانی نیست و خداوند آنچه را آشکار می‌دارید و آنچه را نهان می‌کنید می‌داند» سوره مائده، آیه ۹۹.
  4. «و اگر ما برخی از چیزهایی را که به آنان وعده می‌دهیم به تو نشان دهیم و یا جان تو را بستانیم؛ بر تو تنها پیام رسانی و بر ما حسابرسی است» سوره رعد، آیه ۴۰.
  5. «این پیام رسانی برای مردم است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا خردمندان در یاد گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۵۲.
  6. «و مشرکان گفتند: اگر خداوند می‌خواست نه ما و نه پدرانمان به جای او چیزی را نمی‌پرستیدیم و چیزی را بی (فرمان) وی حرام نمی‌شمردیم؛ پیشینیان ایشان نیز بدین‌گونه رفتار می‌کردند و آیا جز پیام‌رسانی آشکار بر عهده پیامبران است؟» سوره نحل، آیه ۳۵.
  7. «و اگر رویگردان شوند تنها پیام‌رسانی آشکار بر عهده توست» سوره نحل، آیه ۸۲.
  8. «همانا در این (کتاب)، برای گروهی پرستنده، پیامی رساست» سوره انبیاء، آیه ۱۰۶.
  9. «بگو: از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید و اگر رو بگردانید جز این نیست که آنچه بر گردن او نهاده‌اند بر اوست و آنچه بر گردن شما نهاده‌اند بر شماست و اگر از او فرمان برید راهیاب می‌شوید و بر (عهده) پیامبر جز پیام‌رسانی آشکار نیست» سوره نور، آیه ۵۴.
  10. «بگو: از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید و اگر رو بگردانید جز این نیست که آنچه بر گردن او نهاده‌اند بر اوست و آنچه بر گردن شما نهاده‌اند بر شماست و اگر از او فرمان برید راهیاب می‌شوید و بر (عهده) پیامبر جز پیام‌رسانی آشکار نیست» سوره نور، آیه ۵۴.
  11. «پس اگر روی گرداندند تو را بر آنان نگهبان نفرستاده‌ایم، بر تو جز پیام‌رسانی نیست و ما هر گاه به آدمی بخشایشی از خود چشاندیم بدان شادمان شد و چون برای کارهایی که کرده‌اند گزندی به آنان برسد بی‌گمان (در آن حال) آدمی بسیار ناسپاس است» سوره شوری، آیه ۴۸.
  12. «و از خداوند فرمان برید و از پیامبر فرمانبرداری کنید پس اگر پشت کنید بر عهده پیامبر ما، تنها پیام‌رسانی آشکار است» سوره تغابن، آیه ۱۲.
  13. «و اگر ما برخی از چیزهایی را که به آنان وعده می‌دهیم به تو نشان دهیم و یا جان تو را بستانیم؛ بر تو تنها پیام رسانی و بر ما حسابرسی است» سوره رعد، آیه ۴۰.
  14. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۲۵۲.