حقیقت وحی در قرآن و حکمت اسلامی (مقاله)
حقیقت وحی در قرآن و حکمت اسلامی عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی پدیده وحی از منظر قرآن کریم می‌پردازد. این مقالهٔ ۲۶ صفحه‌ای به قلم صالح حسن‌زاده نگاشته شده و در فصلنامه خردنامه صدرا (شماره ۶۵، پاییز ۱۳۹۰) منتشر گشته است.[۱]
| حقیقت وحی در قرآن و حکمت اسلامی | |
|---|---|
 | |
| رتبه علمی | علمی پژوهشی |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | صالح حسن‌زاده |
| موضوع | وحی، الهام، وحی در قرآن، وحی در حکمت اسلامی |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | فصلنامه خردنامه صدرا |
| وابسته به | بنیاد حکمت اسلامی صدرا |
| محل نشر | تهران، ایران |
| تاریخ نشر | پاییز ۱۳۹۰ |
| شماره | ۶۵ |
| تعداد صفحات | ۲۶ |
| شماره صفحات | از صفحه ۴۳ تا ۶۸ مجله |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
چکیده مقاله
- نویسنده در ابتدای چکیده مقاله خود می‌نویسد: «واژه وحی در اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اساس و محور اصلی آموزه‌های دینی و منبع همه معارف وحی است. تبلور وحی، قرآن مجید است که لفظ، صوت، حروف و زبان آن نیز از نگاه مسلمانان، کلام الهی است. هیچ مسئله‌ای در اسلام جایگاه و عظمت وحی را ندارد. وحی در اسلام سنگ زیربنا است. این نکته نیز قابل تأمل است که از میان ادیان ابراهیمی تنها اسلام و از میان متون مقدس هم تنها قرآن به تفصیل از پدیده وحی و انواع متفاوت آن سخن به میان آورده است. بنابراین وحی در فرهنگ اسلامی مفهومی اساسی است. توجه به تاریخ اندیشه‌های اسلامی، نشان می‌دهد که سرشت وحی تا چه میزان در اندیشه‌های کلامی، فلسفی و مسائل دیگر دینی راه داشته است؛ حضور وحی در تمام رشته‌های علوم دینی آشکار است. اکنون این پرسش‌ها مطرحند: چه دیدگاه‌هایی درباره وحی وجود دارد؟ کلام درباره وحی چه دیدگاهی دارد؟ حقیقت وحی کدام است؟ امروزه کسانی که در مباحث دین‌پژوهی با تجارب دینی آشنا هستند، عموما با این پرسش مواجه می‌شوند که آیا وحی همان تجربه دینی است یا نه؟ و آیا تجربه نبوی همان وحی است؟ این پرسش‌ها نیز برای مسلمانان مطرح می‌شود که آیا وحی به مفهوم اسلام را می‌توان به تجربه نبوی فروکاست؟ و آیا وحی اسلامی نوعی تجربه دینی است؟ قصد و سخن ما در این مقاله نقد و بررسی این مسائل است».
- نویسنده در ادامه چکیده مقاله خود می‌نویسد: «همچنین در این مقاله مبانی وحی اسلامی و قرآنی با قلم روان، در عین حال استدلالی، تبیین شده است؛ به طوری که به استناد و کمک آنها می‌توان، دیدگاه‌های مخالف را رد و انکار کرد. در حال حاضر، در باب سرشت و ماهیت وحی، سه برداشت و دیدگاه متفاوت وجود دارد: ۱) دیدگاه گزاره‌ای، ۲) دیدگاه تجربه دینی، ۳) دیدگاه افعال گفتاری. ظاهرا نزدیک‌ترین دیدگاه به حقیقت وحی اسلامی، دیدگاه افعال گفتاری است و دیدگاه گزاره‌ای هم تا حدودی با آن همخوانی دارد. در این دو نگاه به وحی، سرشت زبانی وحی مورد عنایت و توجه است. دورترین و بیگانه‌ترین دیدگاه نسبت به مبانی اسلامی و منظر مسلمانان، تلقی تجربه دینی از وحی است».[۱]
فهرست مقاله
- چکیده؛
- مقدمه؛
- وحی در قرآن؛
- وحی رسالی، نبوی یا تشریعی و نشانه‌های آن:
- درونی بودن؛
- معلم داشتن؛
- استشعار و آگاهی از منشأ بیرونی وحی؛
- ادراک واسطه و حضور فرشته وحی؛
- دیدگاه‌ها درباره سرشت و حقیقت وحی:
- دیدگاه گزاره‌ای؛
- دیدگاه تجربه دینی؛
- دیدگاه افعال گفتاری؛
- بسط‌ناپذیری وحی نبوی؛
- مبانی فلسفی وحی نبوی از نگاه فارابی و ابن‌سینا؛
- حقیقت وحی در حکمت متعالیه؛
- مبانی و اصول صدرالمتألهین در تبیین وحی؛
- نقدو بررسی
- نتیجه.
دربارهٔ پدیدآورنده
