آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Wasity (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۸ اوت ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۲۶ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
آشنایی با علوم قرآنی
پرونده:13790.jpg
زبانفارسی
تحقیق یا تدوینمصطفی سلیمی زارع؛ روح‌الله ناظمی
ویراستارعرفان حایری
موضوععلوم قرآن
مذهب[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر[[:رده:انتشارات انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث|انتشارات انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث]][[رده:انتشارات انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث]]
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۳۸۵ ش) ش
شابک(نامعلوم)
شماره ملی(نامعلوم)

آشنایی با علوم قرآنی، کتابی است به زبان فارسی که به پژوهش کوتاه و مختصر در مورد علوم قرآنی می‌پردازد. این کتاب تقریری از درس‌های محمد کاظم شاکر است که به کوشش مصطفی سلیمی زارع، روح‌الله ناظمی نوشته شده و توسط انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث به چاپ رسیده است[۱]

درباره کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «یک دوره مباحث علوم قرآنی را با توجه به نیاز دانشجویان علوم قرآن بیان می‏‌کند. هدف نویسنده، ارائه معلوماتی مقدماتی است که دانستن آنها برای فهم قرآن مجید ضروری است. وی این کتاب را در قالب متنی درسی همراه با طرح پرسش‏هایی در پایان هر فصل تالیف نموده»[۱]

فهرست کتاب

جلسۀ اول

  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • مباحث مقدماتی در علوم قرآن و منابع آن؛
  • الف) معنای اصطلاحی علوم قرآنی؛
  • ب) شاخه‌های علوم قرآنی؛
  • ج) اهمّ منابع علوم قرآن؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ دوم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • معناشناسی وحی؛
  • الف) وحی‌ در لغت؛
  • ب) وحی در اصطلاح ادیان الهی؛
  • خلاصه و نتیجۀ؛
  • ضمیمه؛
  • راه رسیدن به مکاشفات روحی؛
  • کشفیات در حالات خاص مثل بیماری؛
  • ارتباط با روح مرده در مکاشفه؛
  • کشف حوادث در حین انجام؛
  • آیا رؤیا حقیقت دارد؟؛
  • قرآن در این‌باره چه می‌گوید؟؛
  • آیا نفس با رؤیا اتصال دارد؟؛
  • رؤیای صریح و غیر صریح.

جلسۀ سوم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • کاربردهای وحی؛
  • الف) وحی در قرآن؛
  • ب) وحی در احادیث؛
  • ج) وحی در تحقیقات متقدمان؛
  • د) وحی در تحقیقات متأخران و معاصران؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ چهارم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • مهم‌ترین نظریات در تبیین وحی؛
  • الف) نظریۀ فعل گفتاری یا املای لفظ؛
  • ب) نظریۀ القای معنا (گزاره)؛
  • ج) نظریۀ تجربۀ دینی؛
  • سرشت وحی محمدی (لفظ، معنی یا تجربه؟)؛
  • قرآن، عین کلام خدا؛
  • طرق وحی بر پیامبر(ص)؛
  • الف) وحی در حال رؤیا؛
  • ب) وحی در حال بیداری (با حواس باطن)؛
  • ج) وحی در حال بیداری (با حواس ظاهری)؛
  • ویژگی‌های وحی رسالی؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ پنجم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • نزول قرآن؛
  • ۱. معناشناسی اصطلاحات مربوط به نزول؛
  • ۲. جایگاه بحث نزول قرآن در قرآن؛
  • ۳. جایگاه بحث نزول قرآن در روایات؛
  • ۴. تلاش‌های علمی متقدمان؛
  • ۵. تحقیقات متأخران و معاصران؛
  • ۶. اهم مسائل بحث‌برانگیز در این موضوع؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ ششم

جلسۀ هفتم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • تعریف مکّی و مدنی؛
  • جایگاه بحث مکّی و مدنی در قرآن؛
  • جایگاه بحث مکّی و مدنی در روایات؛
  • تحقیقات متقدمان دربارۀ مکّی و مدنی؛
  • پژوهش‌های متأخران و معاصران؛
  • مسائل بحث‌برانگیز؛
  • خلاصه و نتیجه؛

جلسۀ هشتم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • ویژگی‌های وحی مکی و مدنی؛
  • بررسی و نقد برخی از شبهات مطرح‌ شده پیرامون تعارض آیات مکی و مدنی؛
  • آیات استثنا؛
  • خلاصه و نتیجه؛

جلسۀ نهم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • آشنایی با اصطلاحات سبب نزول، شأن نزول، فضای نزول و جوّ نزول؛
  • جایگاه اسباب نزول در آیات قرآن؛
  • جایگاه اسباب نزول در روایات؛
  • کوشش‌های متقدمان در زمینۀ اسباب نزول؛
  • کوشش‌های متأخران و معاصران در زمینۀ اسباب نزول؛
  • مهم‌ترین مسائل بحث‌ برانگیز در اسباب نزول؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ دهم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • الف) اعتبار «عموم لفظ» یا «خصوص سب»؛
  • ب) نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن؛
  • ج) تعدّد اسباب نزول و وحدت نازل؛
  • د) وحدت سبب نزول و تعدّد نازل؛
  • ﻫ) اعتبار روایات اسباب نزول؛
  • خلاصه و نتیجه‌.

جلسۀ یازدهم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • بررسی معنای محکم و متشابه؛
  • جایگاه بحث محکم و متشابه در قرآن؛
  • جایگاه بحث محکم و متشابه در روایات؛
  • تلاش‌های متقدّمان در زمینۀ محکم و متشابه؛
  • تلاش‌های متأخران و معاصران در زمینۀ محکم و متشابه؛
  • مسائل بحث‌برانگیز؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ دوازدهم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • حکمت وجود متشابهات در قرآن؛
  • دیدگاه‌های مختلف پیرامون حکمت وجود متشابهات در قرآن؛
  • دیدگاه علامه‌ طباطبایی در بارۀ حکمت وجود متشابهات در قرآن؛
  • نسبی بودن محکم و متشابه؛
  • تفسیر متشابهات؛
  • بررسی دیدگاههای مختلف در بارۀ تفسیر آیات متشابه؛
  • تأویل قرآن؛
  • بررسی معنایی تأویل؛
  • مهم‌ترین معانی اصطلاحی تأویل؛
  • عالمان به تأویل؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ سیزدهم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • بررسی معنای نسخ؛
  • جایگاه مبحث نسخ در قرآن؛
  • جایگاه مبحث نسخ در روایات؛
  • تلاش‌های پیشینیان پیرامون ناسخ و منسوخ؛
  • تلاش‌های متأخران و معاصران پیرامون ناسخ و منسوخ؛
  • خلاصه و نتیجه.

جلسۀ چهاردهم

  • مروری بر مباحث پیشین؛
  • اهداف درس؛
  • مقدمه؛
  • انواع نسخ؛
  • الف) نسخ متن آیه و حکم آن؛
  • ب) نسخ متن آیه بدون نسخ حکم؛
  • ج) نسخ حکم آیه بدون نسخ متن؛
  • حکمت نسخ؛
  • بررسی شبهات نسخ؛
  • بررسی نمونه‌هایی از آیات ناسخ و منسوخ؛
  • نجوا با پیامبر؛
  • امتاع و عدّۀ وفات؛
  • ارث در میان مهاجر و انصار؛
  • میزان مقاومت در برابر دشمن؛
  • خلاصه و نتیجه؛

درباره پدیدآورندگان

پانویس

دریافت متن کتاب

پیوند به بیرون