ایاس بن معاویه مزنی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
نام و نسب وی این گونه است: ایاس بن معاویة بن قرة بن ایاس بن هلال مُزنی. طبرانی[۱] وی را در شمار صحابه آورده و حدیثی از رسول خدا (ص) به نقل از او روایت کرده است. ابن اثیر[۲] و ابن حجر[۳] به استناد طبرانی، نام ایاس را در کتاب‌های خود آورده و در عین حال صحابی بودن وی را رد کرده، معتقدند حتی صحابی بودن پدر او هم روشن نیست، از این‌رو ابن حجر[۴] نام او را در بخش چهارم (توهمات) آورده است. بلاذری[۵]
صفحات زیادی از کتاب انساب الاشراف را به شرح حال وی اختصاص داده، ولی سخنی از صحابی بودن وی نگفته است، بلکه جد او، ایاس بن هلال را صحابی می‌داند. به نظر می‌رسد طبرانی که سخن او منشأ صحابی دانستن ایاس بن معاویه شده است، در یک مورد نام وی را با جدش ایاس بن هلال مزنی صحابی[۶] که همنام اوست، اشتباه کرده و نقل حدیث از رسول خدا (ص) را به ایاس دوم نسبت داده است؛ زیرا خود وی در موارد دیگری از ایاس بن معاویه با دو واسطه از پیامبر روایت می‌کند[۷]. اینکه خلیفة بن خیاط[۸] و دیگر تاریخ‌نگاران، از قاضی بودن او در عهد امویان خبر داده و مرگش را به سال ۱۲۲ ثبت کرده‌اند، دلیل روشن دیگری بر صحابی نبودن و بلکه تابعی بودن اوست.[۹]
