اخلاق بندگی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اخلاق است. اخلاق بندگی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اخلاق بندگی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

اخلاق بندگی حوزۀ ارزش‌ها یا هنجارها و ناهنجاری‌هایی است که حاکم بر روابط انسان با خداوند است. ارزش‌هایی مانند ایمان، اخلاص، تسلیم، رضا، توبه، استغفار، انابه، توکل، خشوع، خضوع و تضرع، خوف و رجا، ذکر، شکر، تقوا و ورع، از این قبیل هستند.

برخی از ارزش‌های اخلاقی در حوزه اخلاق بندگی عبارت‌اند از: ایمان، حظّ قلبی است که با تذکر، تفکر، انس و خلوت با خداوند حاصل می‌گردد و انسان برای رهایی از تصرف شیطان، باید با رساندن ایمان به قلب، قلب را الهی کند؛ چنانکه بر اساس آیات قرآن مؤمنان بدان جهت که خداوند متولی ظاهر و باطن آنان است، از تصرفات شیطانی خالص و در رحمت الهی قرار دارند و خداوند آنان را از همه مراتب تاریکی به نور مطلق رهنمون می‌سازد.

تقوا، عبارت است از حفظ نفس از مخالفت اوامر و نواهی حق و متابعت رضای او. با این حال در مواد متعددی در حفظ بلیغ و نگاهداری کامل نفس از وقوع در حرام‌ها با ترک مشتبهات به کار رفته است. انسان باید پیوسته مراقب اعمال و رفتار خود بوده و اعضاء و جوارح خود را کنترل نماید تا خصال پست حیوانی در آن نفوذ ننماید و قلبش متمایل به هوی و هوس و مجذوب جلوه‌های پست حیوانی نگردد. توکل، به معنای اعتماد و اطمینان به خداوند قادر متعال و سپردن کارها به او و از او یاری خواستن است. اخلاص، به معنای مغشوش نبودن نیت و خالص انجام دادن کارها است. خلوص عمل از تصرف شیطان که مقدمه اخلاص است در صورتی حاصل می‌گردد که تمام رفتار انسان در جهت خداخواهی باشد، هرچند مصداق کامل چنین اخلاصی تنها در انسان کامل و اولیای خالص امکان‌پذیر است.

یکی از مهم‌ترین عوامل در زمینه تزکیه نفس و تهذیب اخلاق، ذکر است؛ ذکر به معنای یاد در مقابل غفلت است و دارای گستره وسیعی است از جمله، غفلت از خدا، غفلت از وظیفه و مسئولیت، غفلت از عالم قبر و غفلت از محاسبه اعمال.

منابع

1. گرامی، علی، مقاله «اخلاق»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌