ابن زاغونی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ابوالحسن علی بن عبیدالله بن نصر زاغونی بغدادی معروف به ابن زاغونی در سال ۴۵۵ه به دنیا آمد و منسوب به «زاغون» از روستاهای نواحی بغداد است؛ بدین سبب به «ابن زاغونی» شهرت یافته است. وی از بزرگانی چون عبداللّه بن محمد بن عبداللّه صریفینی، احمد بن محمد بن نقور و عبدالصمد بن علی بن مأمون حدیث شنید و فقه را نزد یعقوب برزبانی (برزبینی) فرا گرفت و در آن تبحر یافت؛ به علاوه در لغت و نحو و قرائت نیز دستی داشت. ابن رجب وی را در زمره فقها و محدثان برجسته حنابله برشمرده و او را ثقه و راستگو خوانده است؛ هرچند معتقد است وی آرایی شاذ در این مکتب فقهی دارد، و مواردی از آن نظرها را ذکر می‌‌کند. ذهبی نیز او را دریای علم معرفی و بر تقوا و تدین و زهد او تأکید کرده است. گفته شده او علاوه بر تدریس در جمعه، هر هفته در جامع منصور بغداد کرسی مناظره داشت و پس از آن به موعظه مردم می‌‌پرداخت. شاید مناظره‌های وی در حوزه عقاید بوده که ذهبی وی را از متکلمان برجسته و بنام حنبلیان بغداد خوانده است. از میان شاگردان بسیار زاغوانی، ابن جوزی از شهرت بسزایی برخوردار است. ابن جوزی خود می‌‌نویسد: مدتی از مصاحبت و درس ابن زاغونی بهره برده و حدیث، فقه و موعظه شنیده است. از دیگر شاگردان وی می‌‌توان به افرادی چون علی بن عساکر بطائحی، ابوموسی مدینی و مسعود بن غیث دقاق اشاره کرد. وی به سبب بعضی عقاید کلامی خود درباره معتزله به بدعت گزاری متهم شده است. به هر روی وی گذشته از دانش‌های مذکور در شعر و شاعری نیز ورودی داشته و ابن تغری بردی بدان اشاره کرده است. ابن زاغونی سرانجام در سال ۵۲۶ یا ۵۲۷ه در بغداد درگذشت و در کنار آرامگاه احمد بن حنبل در گورستان باب حرب بغداد به خاک سپرده شد.

آثار وی عبارت‌اند از: الاقناع فی الفقه، الایضاح فی الاصول، تاریخ بغداد که حوادث و رخدادهای ایام حکومت المسترشد باللّه را تا هنگام مرگش به ثبت رسانده، تلخیص فی الفرائض، دیوان الخطب، عویص المسائل الحسابیّه، غرر البیان فی الاصول مجموعات فی المذهب و الاصول، الوجوه و النظائر، الخلاف الکبیر، المفردات، الدور و الوصایا، مجالس فی الوعظ، مناسک الحج، مسائل فی القرآن، الفتاوی الرجعیه، جزء فی تصحیح حدیث الأطیط، سدرة فی المستحیل و سماع الموتی فی قبورهم.

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۴