پژوهشی در الگوی مطالعه سنت‌های اجتماعی در قرآن (مقاله)
پژوهشی در الگوی مطالعه سنت‌های اجتماعی در قرآن عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی سنت‌های اجتماعی در قرآن می‌پردازد. این مقاله ۲۴ صفحه‌ای به قلم غلام حیدر کوشا نگاشته شده و در فصلنامه معرفت فرهنگی و اجتماعی (شماره ۲، بهار ۱۳۸۹) منتشر گشته است[۱].
| پژوهشی در الگوی مطالعه سنت‌های اجتماعی در قرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | غلام حیدر کوشا |
| موضوع | سنت‌های اجتماعی در قرآن |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | فصلنامه معرفت فرهنگی و اجتماعی |
| محل نشر | قم، ایران |
| تاریخ نشر | بهار ۱۳۸۹ |
| شماره | ۲ |
| شماره صفحات | از صفحه ۳۳ تا ۵۶ مجله |
| ناشر الکترونیک | پایگاه تخصصی مجلات نور |
چکیده مقاله
نویسنده این مقاله می‌نویسد: «سنتها، دست‌‌کم از چهار حیث موضوع، عاملان، آثار، اهداف«اجتماعی» خوانده می‌‌شوند. مطالعه روشمند سنتها هم ما را به طرح یک نظریه دینی در جامعه‌شناسی دلگرم می‌‌کند و هم در کنترل جامعه و رخدادهای اجتماعی مدد می‌‌رساند و هم دسترسی به مدینه فاضله دینی را آسان‌تر می‌‌سازد. روش مطالعه سنت باید هم با تفسیرهای قرآنی همسو باشد و هم با الگوهای روشی متعارف در علوم اجتماعی. کیفی بودن مفاهیم و متغیرهای سنت، نیازمند بهره‌گیری از روش‌های مطالعه کیفی و نیز غیبی، ماورایی و متکی بودن بر متون دینی، اقتضای روش «تحلیل‌محتوی»، به‌خصوص «تحلیل‌ساختاری» است. در تحلیل‌ساختاری ارائه یک چارچوب انتزاعی ضروری است. از این رو برای مطالعه سنت چارچوبی مناسب است که اولا، حضور خداوند در سلسله علل را توجیه کند و ثانیا، فعال بودن اراده انسان را نیز مورد توجه قرار دهد، ثالثا، به رابطه علی میان دو پدیده توجه کند و رابعا، میکانیسم‌‌های تحقق سنت را جستجو نماید. همچنین انتزاعی بودن مفاهیم سنت، مفهومسازی آنها را ضرورت می‌‌بخشد؛ مفهومسازی به معنای تجزیه مفاهیم از سطح انتزاعی به سطح عینی و مشاهده پذیر است. مفهومسازی قرآنی بهترین روش برای مفهومسازی مفاهیم سنتها است»[۱].
فهرست مقاله
- مقدمه
- تعریف سنت و سنت اجتماعی
- ضرورت مطالعه نظام‌مند سنت‌های اجتماعی در قرآن
- آثار مطالعه سنت‌های اجتماعی
- امکان طرح جامعه‌شناسی دینی
- امکان تحت کنترل قرار دادن رخدادهای اجتماعی
- اصلاح جامعه
- وجه اجتماعی بودن سنت
- موضوع
- کنشگران
- آثار و پیامدهای رفتار
- اهداف اجتماعی
- انواع سنت‌های اجتماعی
- سنت‌های منصوص و استنباطی
- سنت‌های نخستین و ثانوی
- سنت‌های اختیاری و اجباری
- الگوی مطالعه سنت‌های اجتماعی در قرآن
- متغیرها مفاهیم کیفی در سنت
- سنتها و روش تحلیل محتوی
- تفسیر قرآن و روش تحلیل محتوی
- تحلیل ساختاری محتوی
- چارچوبی برای مطالعه سنت‌های اجتماعی در قرآن
- جایگاه خداوند در سلسله علل
- نقش انسان در تحقق سنت
- سنت و رابطه علی معلولی متغیرها
- جمله شرطیه
- جمله تعلیلیه
- جمله تفریعیه
- جمله رجائیه
- جمله غائیه
- شاخص سازی مفاهیم کیفی
- روش‌های تجزیه مفاهیم
- مراجعه به کتب لغت
- مراجعه به روایات تفسیری
- استفاده از آیات
- نمونه‌ای از شاخص سازی قرآنی مفاهیم سنت
- سازوکار تاثیر پدیده‌ها بر یکدیگر
- سازوکارهای طبیعی
- سازوکارهای اجتماعی
- سازوکارهای الهی-ماورایی
- نتیجه گیری
دربارهٔ پدیدآورنده
