ابوزمعه اسدی
مقدمه
اسود بن مطلب بن اسد بن عبدالعزی[۱] یا عبدالمطلب بن اسد بن عبدالعزی[۲] از تیره بنیاسد [۳] از بزرگان قریش [۴] و از کسانی است که در واقعه نصب حجرالاسود، یکی از چهارگوشه ردای محمد امین را گرفت تا سنگِ نهاده در آن را بر جای خود بگذارند.[۵] از همنشینی و مصاحبت همیشگی او با سران کهنسال مشرک مکّه، چون ولید بن مغیره، عاص بن وائل و اسود بن عبدیغوث که در بیشتر قضایای صدر اسلام باهم هستند،[۶] میتوان حدس زد که سالیانی پیش از عامالفیل زاده شده است.
وضعیّت ابوزمعه پس از بعثت نیز چندان روشن نیست. تاریخ از دشمنی عمیق او با پیامبر (ص) و اسلام حکایت دارد،[۷] نمونهای از آن، ریشخند بر پیامبر در نماز بود [۸] که نفرین حضرت را در پی داشت.[۹] مؤرّخان، علّتِ نابینایی [۱۰] و مرگ فجیع او را (افراط در نوشیدن و ترکیدن) ناشی از نفرین پیامبر میدانند.[۱۱]
ابوزمعه برای بازداری پیامبر از ابلاغ رسالت، نقشی فعّال داشته است [۱۲] و هنگام تقاضای سران مشرک از حضرت برای مصالحه و پرستش خدایان یکدیگر، او نیز در بینشان بود.[۱۳] در پی بهانهجوییهای مشرکان برای جلوگیری از هدایتگری پیامبر، ابوزمعه از کسانی بود که میخواستند، برای اثبات صدق گفتههای خویش، ماه را دو نیم کند تا بدو ایمان آورند؛ گرچه با ظهور معجزه، همچنان بر شرک خویش استوار ماندند.[۱۴] ابوزمعه در توطئه دارالندوه که برای قتل پیامبر تصمیم گرفته شد نیز حضور داشت.[۱۵]
از زندگی وی پس از هجرت پیامبر، فقط از مشورت صفوان بن امیّه با او در ارسال کاروان تجاری از بیراهه به شام[۱۶] و نیز پافشاریاش بر گریستن ابوزمعه در عزای سه فرزندش زمعه، عقیل و حارث که در بدر کشته شدند، آگاهی داریم.[۱۷] درباره زمان مرگ ابوزمعه، در جامعالبیان [۱۸] آمده که همه مسخرهکنندگان پیامبر (ص) پیش از بدر، از بین رفتند که او را نیز شامل میشود؛ ولی صدوق مرگ وی را پس از بدر ذکر میکند [۱۹] که با دیگر دادههای تاریخ سازگارتر است[۲۰][۲۱]
ابوزمعه در شأن نزول
منابع
پانویس
- ↑ سیره ابنهشام، ج ۱، ص ۳۶۲.
- ↑ مروج الذهب، ج ۲، ص ۲۹۵.
- ↑ الکافی، ج ۴، ص ۲۱۸؛ بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۳۳۸.
- ↑ مروج الذهب، ج ۲، ص ۲۹۵.
- ↑ یعقوبی، ج ۲، ص ۱۹ و ۲۰.
- ↑ قمی، ج ۱، ص ۴۰۹؛ التبیان، ج ۱۰، ص ۴۲.
- ↑ عیّاشی، ج ۲، ص ۲۵۲.
- ↑ روح المعانی، مج۸، ج ۱۴، ص ۱۲۷.
- ↑ سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۴۰۹.
- ↑ جامعالبیان، مج ۸، ج ۱۴، ص ۹۵.
- ↑ الخصال، ج۱، ص ۲۸۰.
- ↑ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۵۴۳.
- ↑ سیره ابن هشام، ج ۱، ص ۳۶۲.
- ↑ البدایة و النهایه، ج ۳، ص ۹۶؛ الدرّالمنثور، ج ۷، ص ۶۷۱ و ۶۷۲.
- ↑ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۵۶۶.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۱۹۷ و ۱۹۸.
- ↑ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۱.
- ↑ جامعالبیان، مج ۸، ج ۱۴، ص ۹۶.
- ↑ الخصال، ج ۱، ص ۲۸۰.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۱۲۲ و ۱۲۳؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۱.
- ↑ واسعی، سید علی رضا، مقاله «ابوزَمعه اسدی»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱.