مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت
مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت یک موسسه غیرانتفاعی علمی و پژوهشی در شهر قم است که تحت نظارت و حمایتحضرت آیت‌الله محسن اراکی فعالیت میکند. این مرکز با هدف تبیین دیدگاه نظام‌مند امامت و ولایت، تعمیق و ساماندهی پژوهش‌ها و پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات اعتقادی در این حوزه، سیاست‌ها و نقشه کلان خود را ترسیم و فعالیت خود را از سال ۱۳۹۴ شمسی آغاز کرد.
تاریخچه
مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت فعالیت خود را از دی ماه ۱۳۹۴ شمسی در شهر قم آغاز کرد. از ابتدا تاکنون حجت الاسلام واسطی ریاست و اداره این مرکز را به عهده دارد.
اهداف
ساختار نظام فکری و اندیشهٔ اسلامیِ مبتنی بر اصل ولایت امامان معصوم ــ که شعبهای از ولایت الهی شمرده می‌شود ــ عرصهای است سرشار از مباحث و نکتههای اعتقادی، فقهی، حقوقی، اخلاقی که واکاوی و بازشناسی این مقولهٔ مهم، از وظایف پژوهشگران است تا برای پرسش‌های هر عصری پاسخهایی مناسب بیان کنند. پژوهش و مطالعهٔ علمی و مستند، بازشناسی، بازگویی و بیان ابعاد دامنهدار مباحث مرتبط با امامت و ولایت، ضرورتی روشن و انکارناپذیر است و برای اهل نظر، به‌ویژه با درنظرگرفتن شرایط معاصر جهان اسلام، نیازی به استدلال ندارد. با وجود هزاران کتاب، مقاله و نشریهٔ کوچک و بزرگ هنوز بیشتر مسلمانان از امامتشناسی و ولایتشناسیِ در خور برخوردار نیستند و غبارهای بسیاری از چهرهٔ مطالب علمی و معرفتی زدوده نشده است، و همین یکی از دلایل فزونی اختلافافکنیها بین مسلمانان است.
در راستای تحقق منویات حضرت آیت‌الله محسن اراکی در جهت توسعه نظریه فقه نظام و باور راسخ به محوریت مفهوم اساسی امامت و ولایت در تمامی نظامات موجود، مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت تحت نظارت شخص ایشان تأسیس شد. این مرکز با هدف تبیین دیدگاه نظام‌مند امامت و ولایت، تعمیق و ساماندهی پژوهش‌ها و پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات اعتقادی در این حوزه، سیاست‌ها و نقشه کلان خود را ترسیم و فعالیت خود را از دی ماه ۱۳۹۴ آغاز کرد. از ویژگی‌های ممتاز این مرکز می‌توان به تولید اندیشه دینی و گسترش نواندیشی در حوزه امامت و ولایت، ساماندهی تولیدات علمی، پژوهشی و آموزشی و همچنین تربیت نخبگان علمی در حوزه امامت و ولایت، کنترل و نظارت علمی بر آثار گردآوری‌شده توسط کارشناسان این حوزه و فراهم‌کردن زمینه‌های لازم برای ارائه این دستاوردها به صورت رایانه‌ای، برخط و مکتوب اشاره کرد.
رسالت مرکز
رسالت مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت بر طبق سند چشم انداز آن عبارت‌اند از:
- پاسخگویی به نیازهای علمی و فکری جهان اسلام، جهان تشیع و به‌ویژه ایران اسلامی در حوزه امامت و ولایت از طریق فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، و اطلاع‌رسانی؛
- توسعه و تعمیق پژوهش‌های بنیادین، راهبردی و توسعه به منظور تبیین مفاهیم، الگوها، در حوزه امامت و ولایت؛
- ایجاد زبان مفاهمه میان نهادهای دینی و کارشناسی و هماهنگی جریان کارشناسی در حوزه امامت و ولایت و برقراری میان مبانی نظری و موضع عمل؛
- انجام تحقیقات بنیادی کاربردی در عرصه امامت و ولایت؛
- اثرسنجی برنامه‌ها در حوزه امامت و ولایت؛
- ترویج و تعمیق پژوهشی در حوزه امامت و ولایت؛
- تولید دانش و ادبیات مورد نیاز مرکز؛
- تولید و تأمین و اشاعه اطلاعات علمی مورد نیاز؛
- کمک به کاربست نتایج تحقیقات حوزوی در جامعه هدف؛
- تعامل مؤثر و پویا با مراکز علمی و تحقیقاتی همسو؛
- تولید دانش دینی در حوزه امامت و ولایت با رویکرد میان‌رشته‌ای؛
- ارائه خدمات پژوهشی به جامعه هدف؛
- ارتقاء دانش نخبگان در حوزه امامت و ولایت و توانمندسازی آنان.
اعضای مرکز
پروژه ها
دانشنامه امامت پدیا
یکی از مهم ترین کلان‌پروژه‌های این مرکز، دانشنامه‌ای برخط با عنوان دانشنامه امامت و ولایت (امامت‌پدیا) است که با شیوه‌ای بدیع به تبیین، توضیح و تفسیر تمامی مفاهیم و اصطلاحات مرتبط با حوزه امامت و ولایت (شامل تاریخ، جغرافیا، زمان‌ها، باورها، افراد و...) و همچنین معرفی آثار و نویسندگان در این حوزه می‌پردازد. این دانشنامه که در قالب مدیاویکی و به آدرس imamatpedia.com عرضه می‌شود، در تلاش است به‌عنوان مرجعی کامل در این حوزه، مخاطبان عام و متخصص را از مراجعه به منابع مختلف بی‌نیاز کند و دسترسی به اطلاعات را سرعت بخشد و به پویایی فهم مخاطبان یاری رساند؛ از همین رو افزون بر آنکه تمامی مفاهیم و مداخل به صورت کلی و عمومی ارائه می‌شوند، در صفحاتی جداگانه، بنابر ظرفیت موضوع، مفاهیم در معارف قرآنی، حدیث، کلام، فلسفه، عرفان، اخلاق، تاریخ و معارف مهدوی برای متخصصانِ امر به طور تخصصی و ویژه بررسی می‌شوند که خود روشی نو و بدیع در این حوزه به شمار می‌رود.
از ویژگی‌های نگاشت‌های این دانشنامه می‌توان به مستندبودن، اصالت، جامعیت علمی، دسته‌بندی دیدگاه‌ها، روان‌بودن و مختصر‌گویی اشاره کرد. یکی از اهداف این دانشنامه سامان‌بخشیدن به پژوهش‌ها و آثار موجود در این حوزه از قبیل کتاب، مقاله، پایان‌نامه و نرم‌افزار است، به‌گونه‌ای که مجموعه‌ای ارزشمند از تمامی معارف و آثار حوزه امامت و ولایت گردآوری شود که از فواید این امر می‌توان به جلوگیری از موازی‌کاری‌ها اشاره کرد. همچنین گفتنی است با توجه به اهمیت نشر این دانشنامه در ابعاد بین‌المللی و سفارش‌های محکم حضرت آیت‌الله محسن اراکی، این دانشنامه به دو زبان عربی و انگلیسی نیز در دسترس قرار گرفته است و به‌تدریج به یاری خداوند به تعداد زبان‌ها اضافه خواهد شد.
یکی از طرح‌های این دانشنامه که با استقبال مخاطبان نیز روبرو شد، تهیه مجموعه‌ای جامع، کامل و مستند از پرسش‌های مرتبط با مداخل و مفاهیم مورد استفاده در دانشنامه و پاسخ‌دهی به این پرسش‌ها با شیوه‌ای مستند و متقن بوده است. این طرح نو تا کنون در دو عنوان «علم غیب» و «مهدویت» کار خود را شروع کرده و مجموعه‌ای بی‌نظیر از صدها پرسش و پاسخ مهیا کرده است که به صورت برخط در دانشنامه در دسترس عموم قرار دارد.