فقه سیاسی اسلام (کتاب)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

فقه سیاسی اسلام
زبان	فارسی
نویسنده	ابوالفضل شکوری
موضوع	فقه سیاسی
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات حوزه علمیه قم|انتشارات انتشارات حوزه علمیه قم]][[رده:انتشارات انتشارات حوزه علمیه قم]]
محل نشر	ت‍ه‍ران‌‏
سال نشر	۱۳۷۷ ش
شابک	‎۹۶۴-۴۲۴-۵۲۲-۹‬۱۷۰۰
شماره ملی	‭م‌۷۸-۲۴۶۶

فقه سیاسی اسلام کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون فقه سیاسی از دیدگاه اسلام می‌پردازد. این کتاب به قلم ابوالفضل شکوری نگاشته شده و انتشارات حوزه علمیه قم نشر آن را به عهده داشته است.

درباره کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

فهرست کتاب

• مقدمه
• پیش‌گفتار

1. فقه و اهمیت آن در حیات اجتماعی
2. تاریخ تدوین فقه اسلامی
   1. نقل و تدوین احادیث و احکام و اجتهاد اصحاب
   2. استمرار اجتهاد تا تشکیل دانشگاه صادقین(ع)
   3. پیدایش مذاهب اربعه و سدّ باب اجتهاد
   4. فقهای شیعه و ادامه اجتهاد فقهی
   5. فتح باب اجتهاد به دست فقهای آگاه اهل سنت
   6. تاریخ فقه سیاسی اسلام

• بخش اول: اصول سیاست داخلی
• درس ۱: تعریف فقه و خطوط اساسی آن

1. تعریف فقه
2. تقسیمات فقهی
   1. تقسیم‌بندی محقق حلی
   2. تقسیم‌بندی نجفی خوانساری
   3. تقسیم‌بندی دیگر
   4. تقسیم‌بندی محمصانی
   5. تقسیم‌بندی بحرالعلوم
   6. یک تقسیم‌بندی جدیدتر
3. منابع فقه
4. جمع‌بندی

• درس ۲: فقه سیاسی

1. تعریف سیاست و فقه سیاسی
2. سیری در مکتب‌های سیاسی
   1. تعریف مکتب سیاسی
   2. ماکیاولیسم
   3. فاشیسم
   4. مارکسیسم
   5. لیبرالیسم
   6. مکتب سیاسی اسلام

• درس ۳: اصول سیاست داخلی اسلام(۱)
• احیای شعائر اسلامی

1. مفهوم کلی شعایر
2. مفهوم شعایر از دیدگاه قرآن
3. برخی از شعایر مهم اسلامی
   1. مساجد
   2. اذان
   3. نمازها
   4. حج
   5. قبله
   6. اماکن مقدس (زیارتگاه‌ها)
   7. تعاون به خیر
   8. ذبح
   9. روزه ماه رمضان
   10. تفقه و نشر علوم

• درس۴: اصول سیاست داخلی اسلام(۲)
• مرابطه

1. مبانی کلی جغرافیای سیاسی اسلام
   1. دارالاسلام یا دارالعدل
   2. دار الحرب
   3. دار العهد
   4. دار الموادعه
2. وطن اسلامی
3. تعریف رباطه
4. ارزش رباطه
5. رباطه در حکومت جائر

• درس ۵: اصول سیاست داخلی اسلام(۳)
• امر به معروف و نهی از منکر

1. مفهوم امر به معروف و نهی از منکر
2. شیوه تشریع امر به معروف و نهی از منکر در قرآن
   1. آیات دسته اول
   2. آیات دسته دوم
   3. آیات دسته سوم
   4. آیات دسته چهارم
3. وجوب امر به معروف و نهی از منکر
4. امر به معروف و نهی از منکر تنها عامل تنظیم روابط سیاسی-اجتماعی مسلمانان
   1. روابط توده‌های مسلمان با یکدیگر بر اساس امر و نهی
   2. روابط مردم با دولت‌ها و حکام بر اساس امر و نهی
   3. روابط دولت عدل اسلامی با مردم بر اساس امر و نهی
5. شرایط آمر و ناهی و مراحل امر و نهی
   1. شرایط:
      1. شناخت
      2. احتمال تأثیر
      3. اصرار و استمرار در گناه
      4. باعث مفسده نشود
   2. مراحل:
      1. مبارزه منفی
      2. ارشاد زبانی
      3. اتمام حجت
      4. انکار با دست
6. منافقان و امر و نهی

• درس ۶: اصول سیاست داخلی اسلام(۴)
• اجرای حدود

1. ارتداد
   1. انواع ارتداد
   2. راه ثبوت ارتداد
   3. مجازات و توبه مرتدین
   4. نگاهی به آیات ارتداد در قرآن
   5. پاسخ به یک شبهه
2. محاربه
   1. تعریف محاربه و محارب
   2. کیفر (حد) محاربان
   3. راه ثبوت محاربه
   4. توبه محارب
3. بغی و بغات
   1. تعریف بغی و باغی
   2. شیوه مقابله با اهل بغی
   3. مدارک مربوط به قتال با اهل بغی
   4. فرق باغی با محارب
4. نفاق و منافقان
   1. نفاق پدیده پیچیده جوامع بشری
   2. شیوه مقابله اسلام با منافقان
5. مروری در احکام کیفری

• درس ۷: اصول سیاست داخلی اسلام(۵)
• امامت و بیعت، فقاهت و تقلید

1. شکل رهبری اسلامی
   1. امامت و ولایت
   2. نیابت و اجتهاد
   3. مجتهد متجزی و مطلق
2. ولی فقیه و صفات و شرایط آن
   1. بلوغ
   2. عقل
   3. ایمان
   4. عدالت
   5. مرد بودن
   6. اجتهاد مطلق
   7. حیات
   8. حلال‌زادگی
   9. اعلم بودن
   10. جاه‌طلب و حریص به دنیا نباشد
3. بیعت و تقلید
   1. بیعت
   2. تقلید
4. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

• درس ۸: اصول سیاست داخلی اسلام(۶)
• شورا و ضوابط آن

1. اصالت شورا در نظام اجتماعی اسلام
2. ضوابط شورا و شرایط مشاوران و مستشاران
   1. صفات ثبوتی مشاوران و مستشاران
   2. صفات سلبی مشاوران و مستشاران
3. برخی از شوراهای پیامبر(ص)
   1. شخصیت دادن به امت
   2. آزمایش
   3. رشد فکری مردم
   4. استفاده از تأیید مردم
   5. آگاهی مشورت‌شوندگان
   6. دوری حکومت از استبداد
   7. جلوگیری از انتقاد بی‌جا
   8. ارزش خلق الله نزد خدا
   9. نظرخواهی از دیگران عیب نیست
   10. اسوه حسنه
4. شوراهای منحوس تاریخ اسلام
5. جمع‌بندی

• درس ۹: اصول سیاست داخلی اسلام(۷)
• سبق و رمایه

1. تعریف سبق و رمایه
   1. معنای لغوی
   2. معنای اصطلاحی
   3. شرایط سبق و رمایه
2. مدارک شرعی سبق و رمایه
   1. آیات
   2. روایات
3. اسلحه و تأسیسات نظامی مسلمانان در صدر اسلام
   1. اسلحه و تأسیسات دفاعی
   2. سلاح‌ها و شیوه‌های تهاجمی
   3. نیروی دریایی
   4. سلاح‌های ممنوع الاستعمال
4. نظام ارتش در اسلام
   1. ارزش ارتش در اسلام
   2. رسالت ارتش
   3. ساختار ارتش اسلامی
   4. سبق و رمایه
   5. اصول و تاکتیک‌های جنگی
   6. جنگ داخلی و غنایم
5. تباین حاکمیت نظامیان با آزادی مردم
6. بطانه
   1. کسب اطلاعات
   2. حفظ اطلاعات

• بخش دوم: اصول سیاست خارجی
• درس ۱۰: اصول سیاست خارجی اسلام(۱)
• دعوت

1. وجوب دعوت
2. اسلوب دعوت
   1. نوع دعوت
   2. مبانی و اصولی که باید به آن دعوت کرد
   3. قواعد و شیوه دعوت
   4. نمونه‌هایی از دعوت جهانی پیامبر
3. مراحل دعوت
4. خلاصه درس

• درس ۱۱: اصول سیاست خارجی اسلام(۲)
• نفی سبیل

1. معنای قاعده نفی سبیل کفار بر مسلمانان
2. مدارک شرعی قاعده نفی سبیل
   1. حدیث اعتلا
   2. اجماع فقها
   3. مناسبت حکم با موضوع
3. موارد تطبیق قاعده نفی سبیل بر موضوعات فقهی
   1. عدم جواز ولایت کافر بر مسلمان
   2. عدم نیاز به اذن پدر کافر در نذر فرزند مسلمان
   3. عدم جواز تولیت کافر بر اوقاف مسلمین
   4. عدم ثبوت حق شفعه برای کافر
   5. عدم جواز تزویج زن مسلمان با مرد کافر
   6. بطلان نکاح در صورت کافر شدن مرد
   7. سقوط حق قصاص
   8. منع استشاره از کافر
4. نمونه‌های استعمال قاعده نفی سبیل توسط فقهای متأخر اسلام
   1. تحریم تنباکو
   2. کاپیتولاسیون

• درس ۱۲: اصول سیاست خارجی اسلام(۳)
• جهاد

1. ملیت و مفهوم حاکمیت ملی
2. جایگاه جهاد در استراتژی ارشادی اسلام
3. انواع جهاد
4. شرایط وجوب جهاد
5. آنان که علیه‌شان جهاد واجب است
6. غنایم جنگی
7. اسرای جنگی
8. آیین جهاد (مقررات جنگی)
9. عقد صلح و شرایط آن
10. خلاصه مطالب

• درس ۱۳: اصول سیاست خارجی اسلام(۴)
• عتق و فک رقبه

1. کرامت انسان و آزادی فطری او
2. پیکار با نظام‌های کفر و ظلم
3. «فکّ رقبه» یا مبارزه با بردگی
4. عتق و مکاتبه
5. جمع‌بندی مطالب

• درس ۱۴: اصول سیاست خارجی اسلام(۵)
• تألیف قلوب

1. معنای تألیف قلوب
   1. معنای لغوی
   2. تعریف فقهی
   3. نتیجه
2. قلمرو عملکرد تألیف قلوب
   1. فقط کفار
   2. منافقان
   3. مسلمانان ضعیف‌الایمان
   4. کفار، منافقان و مسلمین
      1. فقهای شیعه امامیه
      2. فقهای اهل سنت
      3. فقهای زیدیه
   5. نتیجه‌گیری
3. آرای فقها در نسخ و عدم نسخ حکم تألیف قلوب
   1. پاسخ سؤال اول
   2. پاسخ سؤال دوم
4. کیفیت کاربرد اصل تألیف قلوب در این عصر

• درس ۱۵: اصول سیاست خارجی اسلام(۶)
• تولّی و تبرّی

1. تولّی و تبرّی
2. آیات و روایات وارد در این باره
   1. آیات قرآنی
   2. روایات اسلامی
3. مصادیق و موارد تطبیقی تولّی و تبرّی
4. تولّی و تبرّی، مبنای تنظیم سیاست خارجی اسلام

• درس ۱۶: اصول سیاست خارجی اسلام(۷)
• عقد ذمه

1. تعریف عقد ذمه
2. اهل ذمه
3. شرایط انعقاد عقد ذمه
   1. شرایط متعاقدان
   2. پذیرش قوانین متداول کشور اسلامی
   3. پرداخت جزیه
   4. عدم سکونت در حجاز
   5. عدم سب مقدسات
   6. تمایز شکلی
   7. عدم اشراف منازل اهل ذمه بر منازل مسلمانان
4. جزیه و مقدار آن
5. موارد مصرف جزیه
6. فلسفه اخذ جزیه
7. عوامل و موارد بطلان و فسخ عقد ذمه

• درس ۱۷: اصول سیاست خارجی اسلام(۸)
• استجاره و امان

1. تعریف استجاره و امان
2. انواع استجاره و تأمین
   1. استجاره و تأمین سیاسی
      1. اعطای پناهندگی افراد مسلمان
      2. اعطای پناهندگی امام و حکومت اسلامی
   2. استجاره و تأمین اقتصادی
   3. استجاره و تأمین نظامی
3. حکمیت
4. نقض امان

• کتابنامه

درباره پدیدآورنده

ابوالفضل شکوری

حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابوالفضل شکوری (متولد ۱۳۳۴ش، زنجان)، در کنار دروس متداول حوزوی تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری فلسفه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس به اتمام رساند. مديركل مطبوعات خارجى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدير مسوول روزنامه تهران تايمز و سردبیری فصلنامه یاد ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «فقه سیاسی اسلام»، «خط سوم در انقلاب مشروطه ايران»، «تمدن و فقر اسلامى» و «پول در فرهنگ» برخی از این آثار است.

طرح جلد دیگری از این کتاب

پانویس

پیوند به بیرون

• وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
• کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف
• شبکه جامع گیسوم