گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی
زبان	فارسی
نویسنده	سید امین موسوی
موضوع	علم غیب
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات مهر امیرالمومنین (ع)|انتشارات انتشارات مهر امیرالمومنین (ع)]][[رده:انتشارات انتشارات مهر امیرالمومنین (ع)]]
سال نشر	۱۳۹۵ ش
شابک	۹۷۸۹۶۴۱۵۹۲۵۱۸‬‬

گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی گستره و محدوده علم غیب می‌پردازد. این کتاب اثر سید امین موسوی است و انتشارات مهر امیرالمومنین (ع) انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده در این كتاب به گستره و محدوده علم غیب می پردازد و آن را مختص به خدا نمی‌داند؛ بلکه گستره آن را به انبیا و اولیا به اذن الهی می‌داند.

کتاب در دو بخش تبیین شده است. بخش اول، کلیات را شامل می‌شود که در ابتدا به تعریف علم و اقسام آن و سپس به تعریف غیب و اقسام غیب پرداخته است و دیدگاه‌هایی از فلاسفه را در این باره بیان میکند. بخش دوم، علم غیب را از دیدگاه آیین یهود و مسیحیت توضیح می‌دهد و آنگاه به طور مفصل بر علم غیب خدا، انبیا و اولیا از دیدگاه اسلامی با تکیه بر دلایل آیات، روایات و عقلی پرداخته است».

فهرست کتاب

پیشگفتار

درآمدی بر تحقیق

• موضوع تحقیق؛
• اهمیت و ضرورت تحقیق؛
• اهداف تحقیق؛
• پیشینه تحقیق؛

بخش اول: کلیات

فصل اول: مفهوم‌شناسی

علم:

• علم در لغت؛
• علم در اصطلاح؛

اقسام علم:

• الف) علم حضوری؛
• ب) علم حصولی؛
• ج) تفاوت‌های علم حصولی و علم حضوری؛
• د) حضوری بودن علم واجب تعالی؛
• ه) علم حضوری انبیا و اولیای الهی؛
• و) تفاوت علم حضوری الهی با علم حضوری انبیا و اولیای الهی؛

غیب

تعریف غیب

اقسام غیب

• الف)غیب مطلق؛
• ب) غیب نسبی؛

غیب در اصطلاح قرآن و سنت

• الف) امور فراتر از حس بشر؛
• ب) غیر مخصوص و مبذول؛
• ج) راز نهایی

علم غیب

• تعریف علم غیب؛
• اقسام علم غیب؛
• تفاوت علم غیب با علم شهادت؛
• فرق علم غیب با پیش‌بینی؛
• فرق علم غیب با فراست؛

گستره علم غیب

فصل دوم: امکان اطلاع انسان از غیب

• ۱: نظر فلوتین (۲۰۴-۲۷۰م)؛
• ۲: دیدگاه شیخ‌الرئیس ابو علی سینا(۳۷۰-۴۲۸ق)؛
• ۳: نظر سهرودی(۵۴۹-۵۸۷ق)؛
• ۴: دیدگاه صدرالمتألهین(۹۸۰-۱۰۴۵ق)؛
• ۵: دلایل امکان اطلاع انسان از غیب؛
• ۶: شواهد دست‌یابی انسان به غیب:
• ۶-۱ . ارتباط با ارواح و احضار آنها؛
• ۶-۲ . تله پاتی؛
• ۶-۳ . هیپنوتیسم؛
• ۶-۴ . راز بینی؛
• ۶-۵ . راز شنوی؛
• ۶-۶ . الهام؛
• تنیجه گیری؛

بخش دوم: گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی

فصل اول: گستره علم غیب از دیدگاه آیین یهود

علم غیب خدا در آیین یهود

• ۱-۱ . دلیل علمای یهود بر عدم غیب مطلق خداوند؛
• ۱-۲ . علم غیب انبیا در آیین یهود:
  • الف) پیش‌گویی احیا، اصلاح؛
  • ب) پیش‌گویی به آمدن پیامبر اکرم (ص)؛
  • ج) انتظار مسیحا؛
• ۱-۳ . علم غیب اولیا در آیین یهود؛
• ۱-۴ . عوامل آگاهی اولیا از امور غیبی اولیا در آیین یهود:
  • الف) ظهور فرشته؛
  • ب) صدای فرشته؛

ج) بت؛

• نتیجه گیری؛

فصل دوم: گستره علم غیب از دیدگاه آیین مسیحیت

• ۱ . علم غیب خداوند در آیین مسیحیت:
  • دلیل علمای مسیح بر غیب خداوند؛
• ۲ . علم غیب انبیا در آیین مسیحیت؛
• ۳ . پیش‌گویی‌های حضرت مسیح (ع):
• ۱-۱ . پیش‌گویی‌های مربوط به مرگ حضرت مسیح؛
• ۱-۲ . پیش‌گویی‌های مربوط به رستاخیز مسیح از مردگان؛
• ۳-۳ . پیش‌گویی درباره صعود مسیح به آسمان؛
• ۳-۴ . پیش‌گویی درباره بازگشت ثانوی مسیح؛
• ۳-۵ . پیش‌گویی در نابودی و انهدام اورشلیم؛
• ۳-۶ . پیش‌گویی درباره پیامبر اکرم (ص)؛

علم غیب اولیا و حوارییون در آیین مسیحیت

• عوامل نولد تازه:
  • الف) ظهور فرشته؛
  • ب) روح القدس؛
• نتیجه گیری؛

فصل سوم: گستره علم غیب از دیدگاه آیین اسلام

• دیدگاه نخست: اختصاص علم غیب برای خداوند؛
• ادله قائلین به اختصاص علم غیب برای خداوند؛
• الف) آیات:
  • دسته اول: آیات انحصار علم غیب به خدا؛
  • نقد و بررسی آیات دسته اول؛
  • دسته دوم: آیات نفی علم غیب از دیگران؛
  • نقد و بررسی آیات دسته دوم؛
  • دسته سوم: آیات نفی علم غیب از پیامبران؛
  • نقد و بررسی آیات دسته سوم؛
  • دسته چهارم: آیات داله بر عدم اطلاع پیامبران از حوادث و اتفاقات پیش آمده؛
  • نقد و بررسی آیات دسته چهارم؛
  • نتیجه گیری؛
• ب) روایات:
  • گروه اول: روایات داله بر اختصاص علم غیب به خداوند؛
  • گروه دوم: روایات نافی علم غیب از پیامبر اکرم (ص)؛
  • نقد وبررسی روایات؛
• ج) دلیل عقلی:
  • نقد و بررسی دلیل عقلی؛

دیدگاه دوم: آگاهی پیامبران از غیب به وسیله وحی

• دلیل دیدگاه دوم؛
  • الف) آیات؛
  • ب) روایات؛
  • نقد و بررسی ادله دیدگاه دوم؛

دیدگاه سوم: آگاهی انبیا و اولیا از غیب

مقام نخست: امکان اتصاف انبیا و اولیا به غیب ثبوتا؛

• دیدگاه غزالی(۴۵۰-۵۰۵)
• نظر فخر رازی(۵۴۴-۶۰۶)
• دیدگاه ابن ابی الحدید(۵۸۶-۶۵۶)
• نظر امام نووی۶۳۱-۶۷۶)
• نظر قرافی(م ۶۸۴)
• دیدگاه ابن تیمیه(۶۶۱-۷۲۸)
• دیدگاه ابن حجاج(م ۷۳۷)
• گفتار ابن خلدون(۷۳۲-۸۰۸)
• دیدگاه ابن هجر هیتمی(۹۰۹-۹۷۴)
• نظر آلوسی(۱۲۷۳-۱۳۴۲)
• گفتار رشید رضا(۱۲۸۲-۱۳۵۴)

ادله دیدگاه سوم بر امکان اتصاف انبیا و اولیا به غیب ثبوتا

• علم غیب حضرت آدم (ع)؛
• علم غیب حضرت یعقوب (ع)؛
• علم غیب حضرت یوسف (ع)؛
• علم غیب حضرت سلیمان (ع)؛
• آگاهی حضرت عیسی (ع) از غیب؛
• علم غیب پیامبر اکرم (ص)؛

روایات داله بر علم غیب انبیا و اولیا

الف ) علم غیب پیامبر اکرم (ص)

• ۱ : اخبار پیامبر اکرم (ص) از تعداد امامان و اسامی آن‌ها؛
• ۲ : اخبار پیامبر اکرم (ص) از موضع و محل قتل مشرکین در جنگ بدر؛
• ۳ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از کشته شدن امیه ین خلف به دست مسلمین؛
• ۴ : اخبار پیامبر اکرم (ص) بعد از جنگ احزاب به عدم توانایی پیکار قریش و هم‌پیمانانش با مسلمانان؛
• ۵ : به فتح بعد از مراجعت از حدیبیه؛
• ۶ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از مرگ منافق در مدینه موقع بازگشت از جمگ تبوک؛
• ۷ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از مرگ نجاشی و خواندن نماز میت بر او از راه دور؛
• ۸ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از چگونگی درگذشت ابوذر؛
• ۹ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) به عمار از شهادتش به دست گروه ستمگر؛
• ۱۰ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) به عایشه از نبرد با امیرالمؤمنین (ع)؛
• ۱۱ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از نبرد علی (ع) با سه گروه؛
• ۱۲ : خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از سرنوشت ذو الخویصره از سران خوارج؛
• ۱۳ : گزارش رسول خدا (ص) از شهادت حضرت امیر (ع)؛
• ۱۴ : اخبار نبی (ص) به اصحاب خوداز ((ما کان و ما هو کائن))؛
• ۱۵ : اخبار واقع شدن فتنه بین مسلمین؛
• ۱۶ : خبر دادن رسول خدا (ص) از اتفاقات قبل از قیامت؛
• ۱۷ : خبر دادن رسول خدا (ص) از رهبران فتنه تا انقضای دنیا؛

روایات داله بر علم غیب اولیا در منابع حدیثی و تاریخی شیعه و سنی؛

علم غیب امیر مؤمنان علی (ع) در منابع شیعه و سنی

• صورت اول : اثبات علم غیب حضرت علی (ع) به صورت کلی:
  • روایت اول : حدیث مدینه؛
  • روایت دوم : حدیث سلونی؛
  • روایات سوم : اعطای علم؛
  • روایت چهارم : آگاه به علوم پیغمبر (ص)؛
• صورت دوم : بر خبر دادن حضرت علی (ع) از وقایع آینده؛

دلیل عقلی بر علم غیب انبیا و اولیا

مقام دوم : گستره علم غیب انبیا و اولیا

• گستره علم غیب انبیا از نظر مشهور علمای اهل سنت؛
• گستره علم غیب انبیا و ائمه (ع)::
  • نظر اول : تردید در حدود علم غیب پیامبران و ائمه (ع)؛
  • نظر دوم : محدود بودن علم غیب انبیا و ائمه (ع)؛

ادله دیدگاه محدود بودن آگاهی از غیب پیامبران و ائمه (ع)

• الف ) آیات و روایات دال بر اختصاص بعض علوم به خداوند؛
• ب ) روایات تفاضل انبیا و ائمه (ع)؛
• ج ) احادیث اخفای بعض علوم از خلق:
  • مناقشه در ادله قائلین به محدود بودن آگاهی؛
• دلیل نظر سوم؛
• نقد و بررسی دلیل دیدگاه سوم؛
  • نظر چهارم : آگاهی از غیب به خواست انبیا و ائمه (ع)؛
• ادله دیدگاه چهارم؛
• مناقشه در ادله نقلی؛

دلیل عقلی و نقد و بررسی آن

• • نظر پنجم : آگاهی باالفعل از غیب پیامبران و ائمه (ع)؛
• دیدگاه نوبختی و پیروان او؛
• ادله‌ی آگاهی باالفعل از غیب؛
• ب ) روایات؛
• ج ) ادله عقلی؛

شبهات در محدوده ، علم فعلی انبیا و ائمه معصومین (ع)

شبهه اول : منافات داشتن گستره علم غیب باالفعل رهبران الهی با شیوه‌های عملی آن ها

شبهه دوم : عدم سازگار نبودن گستره علم غیب باالفعل رهبران الهی با استقبال از مرگ

• پاسخ به شبهات؛
• نتیجه گیری؛
• منابع و مأخذ؛

دربارهٔ پدیدآورنده

سید امین موسوی

در مورد سید امین موسوی اطلاعاتی در دست نیست.

پیوند به بیرون

• وبگاه سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران
• وبگاه شبکه جامع کتاب گیسوم
• وبگاه خانه کتاب