نشانه‌های غیر حتمی ظهور امام مهدی

مقدمه

نشانه‌های ظهور به به حتمی و غیرحتمی تقسیم می‌شوند. احادیثی وجود دارد که تعدادی از رویدادها را به عنوان نشانۀ حتمی ظهور قلمداد کرده و از آنها نام می‌برد. گویا تعبیر از حتمی‌بودن برخی علائم، برای اولین بار در احادیث امام باقر(ع) بیاد شده است. از سوی دیگر، تا آنجا که جستجو شده، حتمی یا غیر حتمی بودن نشانه‌ها در منابع اهل سنت یافت نشد.

نشانه‌های غیر حتمی ظهور در درسنامه

طبق نگاه معمول به نشانه‌ها، در برابر نشانه‌های حتمی، "نشانه‌های غیرحتمی"^[۱] قرار دارد؛ یعنی، مقید و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آنها، پدید می‌آید. این نشانه‌ها، شاید پدید آید و شاید بدون پیدایش آنها، امام زمان(ع) قیام کند. پاره‌ای از نشانه‌های غیر حتمی از این قرار است:

مرگ و میرها، زلزله‌ها و جنگ‌ها و آشوب‌های فراگیر؛
خسوف و کسوف نابه هنگام؛
بارش باران‌های فراوان و…

البته برخی از نویسندگان نشانه‌ها را به انواع دیگری نیز تقسیم کرده‌اند که به نظر می‌رسد اثبات این انواع، کار آسانی نخواهد بود^[۲].

فهرست اجمالی نشانه‌های ظهور

در این جا فهرستی را که شیخ مفید در کتاب الإرشاد آورده، به همان ترتیب ذکر می‌کنیم؛ علامت‌هایی که در میراث حدیثی و تاریخی سدۀ چهارم هجری وجود داشته و عالم و فرهیخته و نقّادی همچون شیخ مفید، آنها را جمع‌آوری و گزارش کرده است:

اختلاف بنی عبّاس در حکومت.
گرفتن خوشید در نیمه ماه رمضان و گرفتن ماه در آخر آن بر خلاف معمول.
فرو رفتن زمینی در مغرب و فرو رفتن زمینی در مشرق.
راکد ماندن (عدم حرکت) خورشید از ظهر تا عصر.
طلوع خورشید از مغرب.
بریده شدن سر مردی هاشمی بین رکن و مقام.
خرابیِ دیوارهای مسجد کوفه.
آمدن پرچم‌های سیاه از سمت خراسان.
ظهور مغربی در مصر و تسلّط او بر شامات.
استقرار ترکان در جزیره (بین دجله و فرات).
فرود آمدن رومیان در رمله.
طلوع ستاره‌ای در مشرق که مانند ماه نور می‌دهد و سپس هلالی شکل می‌شود.
آشکار شدن سرخی در آسمان.
آتشی که به طور عمودی در مشرق ظاهر می‌شود و سه یا هفت روز در آسمان می‌ماند.
آزادی عرب و تسلّط بر شهرها و خارج شدن از حاکمیت عجم‌ها.
کشته شدن فرمان‌روای مصر به دست مصریان.
خرابیِ شام و ظهور پرچم‌های سه گانه در آن.
ورود پرچم‌های قیس و عرب به مصر و پرچم‌های کنده به خراسان.
ورود لشکری از سمت مغرب تا آستانۀ حیره.
آمدن پرچم‌های سیاه از مشرق همانند آن.
شکاف در رودخانۀ فرات و جاری شدن آب در کوچه‌های کوفه.
خروج شصت دروغگوی مدّعی نبوت.
خروج دوازده نفر از فرزندان ابوطالب که ادّعای امامت دارند.
سوزاندن یکی از بزرگان بنی عبّاس بین جلولاء و خانقین.
ساخته شدن پلی در بغداد نزدیکی کرخ.
بادی سیاه و زلزله‌ای در بغداد.
ترسی که همۀ مردم عراق را فرا می‌گیرد.
مرگی وحشتناک در عراق.
مرگ و میر و قحطی.
هجوم ملخ‌ها.
کمیِ محصول.
نزاع دو گروه از عجم و خونریزی فراوان میان آنان.
خارج شدن بندگان از اطاعت صاحبان خود و کشتن آنان.
تبدیل شدن گروهی از بدعت گزاران به بوزینه و خوک.
تسلّط بندگان بر شهرهای بزرگ.
آشکار شدن صورت و دستی از آسمان.
برگشت برخی مردگان به دنیا.
باران‌های پیاپی.

آنچه را که شیخ مفید بیان کرده، نمی‌توان قطعی دانست و با وجود مقام و عظمتی که این عالم بزرگ شیعه دارد، به نظر می‌رسد دورانی که این مطالب و اخبار در آن بیان می‌شده و شهرت داشته، در نقل آنها حتّی برای این عالم کم‌نظیر امامیه، تأثیرگذار بوده است. ایشان گفته است که این موارد را در کتب قبل از خود جمع کرده و در نهایت، با نوشتن عبارت "والله أعلم"، تردید خود را نسبت به برخی از علائم، بیان کرده است ^[۳].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ در درس نخست به صورت پراکنده به برخی از این نشانه‌ها اشاره شد.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۱۳۳.
↑ الإرشاد: ج۲ ص۳۶۸ -۳۷۰.

پیوند به بیرون

[1] در درس نخست به صورت پراکنده به برخی از این نشانه‌ها اشاره شد.

[2] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۱۳۳.

[3] الإرشاد: ج۲ ص۳۶۸ -۳۷۰.

[۱]

[۲]

[۳]