خاستگاه پیدایش تشیع و فرقه‌های شیعی در عصر امامان (کتاب)
| خاستگاه پیدایش تشیع و فرقه‌های شیعی در عصر امامان | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | علی آقانوری |
| موضوع | امامت |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب|انتشارات انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب]][[رده:انتشارات انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۷ ش |
| شابک | ۹۶۴-۲۶۳۶-۰۳-۴ |
| شماره ملی | ۱۰۶۰۰۷۳ |
خاستگاه پیدایش تشیع و فرقه‌های شیعی در عصر امامان کتابی است به زبان فارسی که به بررسی چگونگی بسط و گسترش فرهنگ تشیع و پراكندگی آن در میان گروه‌های مختلف، می‌پردازد. این کتاب به قلم علی آقانوری نوشته شده و توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب به چاپ رسیده‌است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر درباره چگونگی بسط و گسترش فرهنگ تشیع و پراكندگی آن در میان گروه‌های مختلف، نیز نوع تعامل آنها با یك‌دیگر این مطالب را شامل می‌شود: چگونگی و چرایی دسته‌بندی‌های سیاسی و فكری عموم مسلمانان، ویژگی‌ها و كاستی‌های برخی از منابع شیعه‌پژوهی، شیعه كیست؟ تشیع چیست و خاستگاه آن كجاست و در چه زمانی شكل گرفته است؟ نیز انشعابات شیعی در عصر امامان. گفتنی است درباره خاستگاه تشیع سه دیدگاه عرضه گردیده كه عبارت است از: یک: هم‌زمانی پیدایش تشیع با اسلام و طراحی آن به دست پیامبر اسلام(ص)، دوم: پیدایش تشیع به منزله یكی از بازتاب‌ها و پیامدهای حوادث و تحولات سیاسی مذهبی بعد از پیامبر اسلام، سوم: پیدایش تشیع به مثابه یكی از پیامدهای فكری روابط مسلمانان با غیر مسلمانان و در نتیجه غیر اسلامی بودن آن»[۱].
فهرست کتاب
- مقدمه؛
فصل اول: چگونگی پیدایش فرق اسلامی
- مراد از فرقه و فرقه‌گرایی؛
- آغاز فرقه‌گرایی مسلمانان؛
- محورهای کلامی اختلافات فرقه‌ها؛
- زمینه‌ها و عوامل پیدایش فرق:
- اختلاف افکار و سلایق مسلمانان؛
- زمینه‌ها اهداف و تحولات سیاسی اجتماعی؛
- اختلاف‌پذیری قرآن و تفتوت برداشت از متون کتاب و سنت؛
- روابط و تعامل فرهنگی اجتماعی با فرهنگ‌های گوناگون.
فصل دوم: شیعه و فرقه‌های شیعی از نگاه ارباب ملل و نحل
- پیشینه دانش فرقه‌شناسی؛
- معرفی اجمالی آثار کهن فرقه‌شناسی؛
- آسیب شناسی آثار فرقه‌شناسی:
- جهت‌گیری‌های فرقه‌ای در گزارش تاریخ؛
- اختلاف در لقب‌ها اسامی و تعداد فرقه‌ها؛
- اسباب اختلاف گزارش‌گران؛
- تأثیر حدیث افتراق در گونه‌شناسی و زیاده‌نمایی فرقه‌ها.
فصل سوم: مفهوم‌شناسی شیعه و تشیع
- کاربرد واژگانی شیعه و تشیع؛
- کاربرد تاریخی واژه شیعه؛
- تعاریف گوناگون از واژه شیعه به عنوان یک جماعت مذهبی؛
- کاربرد واژه‌های دیگر.
فصل چهارم: خاستگاه و تاریخ پیدایش تشیع از نگاه‌های مختلف
- تشیع مولود طبیعی اسلام؛
- تشیع حاصل تحولات و حوادث سیاسی و فکری در میان مسلمانان نخستین:
- شکل‌گیری تشیع در ماجرای سقیفه؛
- شکل‌گیری تشیع در جریان منازعات مربوط به خلافت عثمان؛
- ظهور تشیع در کشمکش‌های سیاسی نظامی دوران خلافت امام علی(ع)؛
- تشیع بازتابی از شهادت امام حسین(ع)؛
- پیدایش تشیع در عصر امام صادق(ع)؛
- تشیع حاصل روابط فرهنگی اجتماعی با غیر مسلمان:
- روابط فرهنگی و اجتماعی مسلمانان با ایرانیان؛
- شکل‌گیری تشیع و رابطه آن با عبدالله بن سبا.
فصل پنجم: مشکلات سیاسی اجتماعی شیعه و رهبران شیعی
- عصر اموی:
- ستیز امویان با اهل بیت(ع) و شیعیان؛
- مواجهه حسنین با دستگاه خلافت اموی؛
- سیره سیاسی دیگر امامان شیعه در عصر اموی؛
- عصر سیاسی:
- برخورد و رقابت با شیعه و رهبران شیعی؛
- رودرویی متقابل علویان و خلفای عباسی؛
- دشمنی و رقابت عباسیان با امامان شیعه اثنی عشری؛
- سیره سیاسی دیگر امامان شیعه.
فصل ششم: اختلافات سیاسی کلامی شیعیان و اصحاب امامان
- انشعاب علویان به دو شاخه حسنی و حسینی؛
- سردرگمی و اختلاف اصحاب ائمه در باب امامت:
- سردرگمی در مصداق واقعی امام؛
- اختلاف در ویژگی‌های امام؛
- تنازعات درونی اصحاب و برخورد ائمه؛
- طرح دعاوی مهدویت رجعیت و نامیرایی برای ائمه.
فصل هفتم: انشعابات شیعی در عصر امامان
- کیسانیه؛
- زیدیه:
- عوامل ظهور و شکل‌گیری تفکر زیدی؛
- انشعابات زیدیه در عصر امامان؛
- غلو و غالی‌گری:
- اقسام غلو؛
- عوامل پیداش غلو؛
- برخورد ائمه با غلو و غالیان؛
- اسماعیلیه:
- انشعابات شیعیان جعفری پس از امام صادق (ع)؛
- عوامل پیداش اسماعیلیه؛
- واقفه:
- مراد از واقفه؛
- عوامل پیدایش واقفه؛
دربارهٔ پدیدآورنده
آقای علی آقانوری (متولد ۱۳۳۹ ش، محلات)، در کنار دروس متداول حوزوی تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد الهیات و فلسفه دانشگاه تربیت مدرس قم پیگیری کرد. عضویت در هیئت علمی و پژوهشگر مرکز ادیان (دانشگاه ادیان و مذاهب)، پژوهشگر دفتر تبلیغات اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «عارفان مسلمان و شریعت اسلام»، «امامان شیعه و وحدت اسلامی»، «خاستگاه پیدایش تشیع و فرقه‌های شیعی در عصر امامان»، «اختلاف اصحاب ائمه در باب امامت»، «حدیث منزلت»، حدیث افتراق»، «غدیر خم»، «اهل بیت» و «مفهوم ستایش شیعه و تشیع» برخی از این آثار است..[۲]