ابوعبدالرحمان صنابحی
مقدمه
از تیره مراد از قبیله مذحج[۱] به گفته ابن حجر[۲]، بغوی او را در شمار صحابه آورده و گفته است وی در مدینه سکونت گزید. وی حدیثی از رسول خدا(ص) نقل کرده که بر پایه آن، حضرت مسلمانان را از تأخیر در نماز صبح و مغرب، و نیز وانهادن امور میت به خانواده‌اش نهی فرمود. راوی این حدیث را ابوعبدالرحمان صنابحی[۳]، حارث بن وهب[۴]، صُنابح[۵] و صُنابحی[۶] دانسته‌اند. این تفاوت‌ها، سبب دشواری‌هایی در شناخت راوی این حدیث شده است؛ ضمن آنکه در برخی موارد، در نام یا کنیه راویان تداخل وجود دارد. عبدالرزاق[۷] و طبرانی[۸] این روایت را از حارث بن وهب از رسول خدا(ص) نقل کرده‌اند، اما احمد بن حنبل[۹] و حاکم نیشابوری[۱۰] آن را از حارث بن وهب از صنابحی یا ابوعبدالرحمان صنابحی نقل کرده‌اند. بدین سبب، ابن حجر[۱۱] پس از معرفی ابو عبدالرحمان صنابحی و نقل این روایت از او می‌گوید: در صورتی که کنیه صنابح بن أعسر، ابو عبد الرحمان باشد، همین ابو عبد الرحمان مورد بحث است، وگرنه توهم شده است. از گزارش‌های دیگر برمی‌آید که وی نمی‌تواند "صنابح بن أعسر" باشد؛ چرا که اولاً بیشتر منابع، صنابح بن أعسر را تنها دارای یک حدیث می‌دانند که موضوع آن افتخار رسول خدا(ص) به تعداد مسلمانان و نهی از کشتار میان آنان است[۱۲]. ثانیاً کنیه صنابح بن اعسر معلوم نیست. البته در برخی موارد همچون صنابح با صنابحی، احتمال تصحیف، و در مورد روایت کردن حارث بن وهب از رسول خدا(ص)، احتمال اشتباه وجود دارد؛ چون اولاً: بیشتر منابع بین محارث بن وهب و رسول خدا(ص) نام راوی دیگری را آورده‌اند[۱۳] که نشان می‌دهد حارث بن وهب نمی‌تواند بی‌واسطه از رسول خدا(ص) روایت نقل کند. ثانیاً: هیچ یک از صحابه نگاران، نام حارث بن وهب را در شمار اصحاب نیاورده و تنها به نقل روایت او از رسول خدا(ص) به شکل مرسل اشاره کرده‌اند[۱۴]. برخی نیز او را مجهول دانسته‌اند[۱۵].
ابن حجر[۱۶]، حاصل نظرات را آورده است و می‌گوید: سه نفر صُنابحی هستند:
- عبدالله که در صحابی بودن وی اختلاف است و عطاء بن یسار از او روایت نقل کرده و اگر کسی او را ابوعبدالله بداند، دچار وهم شده است، اما شاید کنیه‌اش ابوعبدالرحمان باشد.
- صُنابح بن أعسر که بی‌تردید از صحابه است و اگر کسی او را صنابحی بخواند، دچار وهم شده است؛ چرا که صنابح، نسبت او نیست، بلکه نام اوست.
- عبدالرحمان بن شیله صنابحی که کنیه‌اش ابوعبدالله است. وی از مخضرمین به شمار می‌رود و صحابی نیست. او پس از رحلت رسول خدا(ص) به مدینه آمد و پشت سر ابوبکر نماز خواند و اگر کسی وی را عبدالله بخواند، توهم کرده است. روایت یاد شده برای وقت نماز مغرب و نهی از تأخیر آن، مورد استناد فقها و محدثان قرار گرفته است[۱۷].[۱۸]
منابع
پانویس
- ↑ ابن حزم، ص۴۰۷ و ۴۷۷.
- ↑ الاصابه، ج۷، ص۳۵۵.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۴۹؛ هیثمی، ج۱، ص۳۱۷.
- ↑ عبد الرزاق صنعانی، ج۳، ص۵۱۵؛ طبرانی، ج۲، ص۲۳۷.
- ↑ طبرانی، ج۸، ص۸۰.
- ↑ حاکم، ج۱، ص۲۷۰؛ میثمی، ج۱، ص۳۱۱.
- ↑ عبدالرزاق، ج۱، ص۵۱۵.
- ↑ طبرانی، ج۳، ص۲۳۷.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۴۹.
- ↑ حاکم نیشابوری، ج۱، ص۲۷۰.
- ↑ الاصابه، ج۷، ص۲۵۵.
- ↑ مزی، ج۹، ص۱۳۹؛ ابن حجر، تهذیب، ج۴، ص۳۸۳.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۴۹؛ طبرانی، ج۸، ص۸۰؛ حاکم، ج۱، ص۳۷۰.
- ↑ بخاری، ج۲، ص۲۸۴؛ ابن ابی حاتم، ج۳، ص۹۲.
- ↑ ابن حمزه، ص۷۷.
- ↑ الاصابه، ج۷، ص۲۵۵.
- ↑ ابن ماجه، ج۱، ص۲۲۵؛ ابو داود، ج۱، ص۱۰۳؛ ابن قدامه، ج۱، ص۳۸۹؛ حاکم، ج۱، ص۱۹۱؛ بیهقی، ج۱، ص۴۴۸.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «ابوعبدالرحمان صنابحی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۲۲.