ابراهیم بن اسحاق احمری
ابراهیم بن اسحاق احمری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابراهیم بن اسحاق احمری در تراجم و رجال - ابراهیم بن اسحاق احمری در معارف و سیره رضوی - ابراهیم بن اسحاق احمری در معارف مهدویت - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی، مکنی به ابو اسحاق[۱]، محدث قرن سوم قمری شمرده شده است[۲]. بنا به گفته سمعانی، احمری نسبتی است به احمر قبیله بطنی از «أزد»[۳]. اما أزد خود بر چند قسم است[۴] که همگی از تیره‌های عربی هستند و این البته با موطن او که از اهالی روستای اسفیدهان (اسفیدان امروزی) از نواحی نهاوند است[۵].
نهاوندی از کسانی چون محمد بن ابی عمیر، عبدالرحمان بن احمد تمیمی، عباس بن معروف، احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی[۶] و عبدالله بن حمّاد انصاری[۷] بهره برده و روایت کرده است، ولی از ائمه(ع) روایتی به صورت مستقیم ندارد[۸]. وی در متون روایی شیعه، در سلسله روایات نسبتاً زیادی قرار دارد که با واسطه از امام سجاد(ع)[۹]، امام باقر(ع)[۱۰]، امام صادق(ع)[۱۱] و امام کاظم(ع)[۱۲] نقل می‌شود.
ابواسحاق نزد رجالیون شیعه مورد تأیید واقع نشده و همگی وی را ضعیف در حدیث، متهم در دین[۱۳] و کسی می‌دانند که روایات صحیح و سقیم را در هم می‌آمیخت[۱۴]. شیخ طوسی و نجاشی، نهاوندی را محدثی ضعیف و در نقل روایت، غیرقابل اعتماد دانسته و قائل‌اند که در دینش نیز متهم به غلّو بود[۱۵]. از این رو برخی از عمل به روایاتش پرهیز داشتند[۱۶]. هر چند دسته‌ای از نوشته‌های وی را خالی از بنیاد و قوام نمی‌دانند[۱۷]، چنانکه ابن شهر آشوب، در عین اینکه او را متهم در حدیث می‌خواند، اما کتاب‌های وی را استوار و محکم می‌شمارد[۱۸].
نهاوندی شاگردانی نیز داشته که از وی مطالب و روایاتی را اخذ کرده و نقل نموده‌اند که از آن میان کسانی چون قاسم بن محمد همدانی[۱۹]، ابوسلیمان احمد بن هوذه باهلی مشهور به ابن ابی هراسه[۲۰] و محمد بن یونس کدیمی[۲۱] را می‌‌توان نام برد.
آثار و تألیفات احمری عبارت‌اند از: «کتاب المتعة»، «کتاب الدواجن»، «کتاب المآکل» «کتاب الجنائز»، «کتاب الصیام»، «کتاب العدد»، «کتاب نفی ابی ذر»، «جواهر الاسرار»، «کتاب مقتل الحسین»(ع)، «کتاب النوادر» و «کتاب الغیبه».[۲۲] شیخ طوسی می‌‌گوید که احمد بن عبدالله کوفی و ابومنصور ظفر بن حمدون بادرایی از شاگردان احمری بوده و همه کتاب‌هایش را گزارش کرده اند[۲۳]
نگاهی به عناوین نوشته‌های او، حاکی از تعلق فکری‌اش به مکتب شیعی است، چنانکه بغدادی به تشیع او تصریح می‌کند[۲۴]. از زمان درگذشت وی اطلاعی در دست نیست[۲۵].
منابع
شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن اسحاق نهاوندی»، دانشنامه امام رضا ج۱
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ الرجال، ابن غضائری، ج۱، ص۳۷.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۲۱.
- ↑ الأنساب، سمعانی، ج۱، ص۱۲۴.
- ↑ معجم البلدان، ج۳، ص۳۶۸.
- ↑ الأمالی، طوسی، ص۴۰۶.
- ↑ الامالی (طوسی) ۴۰۶ و ۴۰۷.
- ↑ کامل الزیارات ۲۸۰.
- ↑ رجال الطوسی ۴۵۱.
- ↑ المحاسن، ج۲، ص۳۸۰.
- ↑ الأمالی، طوسی، ص۴۰۶.
- ↑ الأمالی، طوسی، ص۳۱۹.
- ↑ الاختصاص، ص۵۹.
- ↑ کتاب الرجال، این داوود، ص۲۲۶؛ معالم العلماء، ص۴۳.
- ↑ الرجال، ابن غضائری، ص۳۹.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۹۴ الفهرست (طوسی) ۱۰.
- ↑ رجال النجاشی، ص۱۹۱؛ رجال الطوسی، ص۴۱۴؛ خلاصة الأقوال، ص۱۹۸.
- ↑ کتاب الرجال، ابن داوود، ص۲۲۶.
- ↑ معالم العلماء، ص۴۳.
- ↑ الفصول العشره ۱۱.
- ↑ الغیبه (نعمانی) ۵۷.
- ↑ لسان المیزان ۱/۳۲.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۹۴.
- ↑ رجال الطوسی ۴۱۲ الفهرست (طوسی) ۱۰.
- ↑ إیضاح المکنون، ج۲، ص۳۱؛ معجم المؤلفین، ج۱، ص۱۱.
- ↑ شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن اسحاق نهاوندی»، دانشنامه امام رضا ص ۳۳۸؛ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۸۶.